1875
urte
| 1875. urtea | |
|---|---|
| Kronologia | |
| Mendeak | XVIII.a • XIX.a • XX.a |
| Hamarkadak | 1850(e)koa • 1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa |
| Urteak | 1872 • 1873 • 1874 • 1875 • 1876 • 1877 • 1878 |
| Beste egutegi batzuetan | |
| Gregoriotar egutegia | 1875 MDCCCLXXV |
| Ab urbe condita | 2628 |
| Armeniar egutegia | 1324 ԹՎ ՌՅԻԴ |
| Bahá'í egutegia | 31 – 32 |
| Bengaliar egutegia | 1282 |
| Berber egutegia | 2825 |
| Egutegi budista | 2419 |
| Myanmarko egutegia | 1237 |
| Bizantziar egutegia | 7383 – 7384 |
| Koptoen egutegia | 1591 – 1592 |
| Etiopiar egutegia | 1867 – 1868 |
| Hebrear egutegia | 5635 – 5636 |
| Egutegi hinduak | |
| Bikram Samwat | 1931 – 1932 |
| Shaka Samvat | 1797 – 1798 |
| Kali Yuga | 4976 – 4977 |
| Iraniar egutegia | 1253 – 1254 |
| Islamiar egutegia | 1291 – 1292 |
| Japoniar egutegia | Meiji 8 (明治8年) |
| Korear egutegia | 4208 |
| Thailandiar eguzki egutegia | 2418 |
| Holozeniar egutegia | 11875 |
Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!
Gertaerak
aldatu- Otsailaren 2a – Bigarren Karlistaldia: liberalek Iruñeko setioa apurtu zuten.
Arte eta kultura
aldatu- Martxoaren 3a – Carmen, Georges Bizeten musika eta Ludovic Halévy eta Henri Meilhacen libretoa duen opera estreinatu zen Parisko Opéra-Comiquen.
Zientzia eta teknologia
aldatu- Urtarrilaren 8a – Manuel Iradier esploratzaile gasteiztarrak Afrikarako lehenengo bidaia hasi zuen.
Kirolak
aldatuJaiotzak
aldatuUrtarrila
aldatu- Urtarrilaren 3a – Alexandros Diomidis, Greziako lehen ministroa (h. 1950).
- Urtarrilaren 6a – Manuel Aranatz, bizkaitar kazetari eta idazlea (h. 1925).
- Urtarrilaren 9a – Julian Etxeberria, euskal enpresari eta irakaslea (h. 1948).
- Urtarrilaren 10a – Issai Schur, errusiar matematikaria (h. 1941).
- Urtarrilaren 11 - Astrid Cleve, suediar botanikari, geologo, kimikari eta ikertzailea (h. 1968).
- Urtarrilaren 11 – Reinhold Moritzevitx Glière, alemaniar-poloniar jatorriko sobietar musikagilea (h. 1956).
- Urtarrilaren 14a – Albert Schweitzer, alemaniar filosofoa, medikua eta idazlea, 1952ko Bakearen Nobel Saria (h. 1965).
- Urtarrilaren 22a – David Wark Griffith, estatubatuar zinema zuzendaria, zinemaren aita (h. 1948).
- Urtarrilaren 31 – Lidia Txarskaia, errusiar idazlea eta aktorea (h. 1937).
Otsaila
aldatu- Otsailaren 1a – Martynas Kukta, lituaniar tipografo eta argitaratzailea (h. 1956).
- Otsailaren 4a – Felipe de Jesus Munarritz, nafar klaretar apaiza (h. 1936).
- Otsailaren 4a – Ludwig Prandtl, alemaniar fisikaria (h. 1953).
- Otsailaren 5a – Gonzalo Queipo de Llano, Espainiako Armadako militarra (h. 1951).
- Otsailaren 16a – Valentine de Saint-Point, frantziar artista eta idazlea (h. 1953).
- Otsailaren 21a – Jeanne Calment, dakigula orain arte gehien bizi izan den gizakia, 122 urte eta 164 egunekin (h. 1997).
- Otsailaren 22a – Sofia Adelaida Bavarian, Dukesa Bavarian (h. 1957).
- Otsailaren 25a – Leonardo Rucabado, kantabriar arkitektoa (h. 1918).
Martxoa
aldatu- Martxoaren 4a – Mihály Karolyi, Hungariako Errepublikako lehenenengo presidentea (h. 1955).
- Martxoaren 7a – Maurice Ravel, ziburutar musikagilea (h. 1937).
- Martxoaren 8a – Franco Alfano, italiar musikagile eta piano-jotzailea (h. 1954).
- Martxoaren 12a – Charles D. B. King, Liberiako presidentea (h. 1961).
- Martxoaren 19a – Zhang Zuolin, txinatar mariskala (h. 1928).
- Martxoaren 25a – Nemesio Mogrobejo, euskal eskultorea (h. 1910).
- Martxoaren 26a – Syngman Rhee, lehenengo Hego Koreako presidentea (h. 1965).
- Martxoaren 27a – Albert Marquet, frantziar margolaria (h. 1947).
- Martxoaren 31 - Alfonso del Valle de Lersundi, gipuzkoar historialaria (h. 1944).
Apirila
aldatu- Apirilaren 1a – Edgar Wallace, ingeles idazlea (h. 1932).
- Apirilaren 3a – Mistinguett, frantziar aktore eta abeslaria (h. 1956).
- Apirilaren 8a – Alberto I.a Belgikakoa, Belgikako erregea (h. 1934).
- Apirilaren 9a – Leonetto Cappiello, jatorri italiarreko frantziar pintore, marrazkilari eta karikatura-egilea (h. 1942).
- Apirilaren 13a – Joxe Mari Lopetegi, gipuzkoar bertsolaria eta politikari errepublikanoa (h. 1942).
- Apirilaren 14a – Juan Etxebarria, bizkaitar margolari fauvista (h. 1931).
- Apirilaren 14a – Luigi Carnera, italiar astronomoa (h. 1962).
- Apirilaren 17a – Víctor Carrasco, gipuzkoar militarra.
- Apirilaren 27a – Maurice de Broglie, frantziar fisikaria (h. 1960).
- Apirilaren 29a – Rafael Sabatini, italo-ingeles eleberrigilea (h. 1950).
- Apirilaren 30a – Wilhelm Wakonigg, austriar jatorriko bilbotar enpresari, ingeniari eta diplomatikoa (h. 1936).
Maiatza
aldatu- Maiatzaren 11 – Harriet Quimby, estatubatuar hegazkinlari eta zinema gidoigilea, pilotu lizentzia lortu zuen AEBetako lehen emakumea (h. 1912).
- Maiatzaren 13a – María Espinosa de los Monteros, eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista, Espainiako Emakumeen Elkartearen bazkide sortzailea (h. 1946).
- Maiatzaren 28a – Fernando Elosu, lapurtar idazle eta mediku anarkista (h. 1941).
- Maiatzaren 30a – Giovanni Gentile, italiar filosofo idealista neo-hegeliarra eta politikari faxista (h. 1944).
Ekaina
aldatu- Ekainaren 5a – Stanislav Kostka Neumann, txekiar idazle, olerkari, kazetari eta literatura-kritikaria (h. 1947).
- Ekainaren 6a – Thomas Mann, alemaniar idazlea, 1929ko Literaturako Nobel Saria (h. 1955).
- Ekainaren 9a – Henry Hallett Dale, ingeles sendagilea, 1936ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1968).
- Ekainaren 11 – Jose Maria Gonzalez de Etxabarri, arabar idazle, katedraduna eta politikaria (h. 1950).
- Ekainaren 15a – Ganix Haltzueta, Oihanzaina edo Donamarti, lapurtar bertsolaria (h. 1950).
- Ekainaren 23a – Carl Milles, suediar eskultorea (h. 1955).
- Ekainaren 28a – Henri Léon Lebesgue, frantziar matematikaria (h. 1941).
- Ekainaren 30a – Jose Borboi-Parmakoa, Parmako dukegaia (h. 1950).
- Ekainaren 30a – Fernando Ybarra, euskal noble, politikari, legelari eta enpresaburua (h. 1936).
Uztaila
aldatu- Uztailaren 9a – Jean Barbier, euskal idazlea (h. 1931).
- Uztailaren 10a – Mary McLeod Bethune, estatubatuar hezitzailea, filantropoa, borrokalari humanitarioa eta giza eskubideen aktibista (h. 1955).
- Uztailaren 13a – María Eugenia Vaz Ferreira, uruguaitar irakasle eta poeta (h. 1924).
- Uztailaren 15a – Adolfo Díaz, Nikaraguako presidentea (h. 1964).
- Uztailaren 26a – Carl Gustav Jung, suitzar psikiatra eta filosofoa, psikologia analitikoa sortzailea (h. 1961).
- Uztailaren 26a – Antonio Machado, espainiar poeta (h. 1939).
- Uztailaren 31 – Jacques Villon, frantziar margolaria (h. 1963).
Abuztua
aldatu- Abuztuaren 14a – Eusebio Ayala, Paraguaiko presidentea (h. 1942).
- Abuztuaren 20a – Victor Campbell, britainiar marinel eta esploratzailea (h. 1956).
- Abuztuaren 20a – Saul Gutmanovitx Txernikhovski, israeldar olerkaria eta itzultzailea (h. 1943).
- Abuztuaren 26a – John Buchan (Tweedsmuireko 1. baroia), eskoziar eleberrigile, historialari eta politikaria (h. 1940).
- Abuztuaren 29a – Leonardo De Lorenzo, italiar flautista (h. 1962).
Iraila
aldatu- Irailaren 1a – Edgar Rice Burroughs, estatubatuar idazlea, Tarzan pertsonaiaren sortzailea (h. 1950).
- Irailaren 3a – Ferdinand Porsche, austriar ingeniaria, Porsche automobilen enpresaren sortzaileetako bat (h. 1951).
- Irailaren 11 – Edith Humphrey, ustez Kimikako doktoretza lortu zuen lehen emakume britainiarra (h. 1978).
- Irailaren 11 – Adolfo Sáenz-Alonso, Real Sociedad futbol klubeko lehenengo presidentea (h. 1964).
- Irailaren 20a – Matthias Erzberger, alemaniar politikaria (h. 1921).
- Irailaren 22a – Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, lituaniar margolari, musikagile eta idazlea (h. 1911).
- Irailaren 22a – Paulina Luisi, uruguaiar mediku, irakasle, sufragista eta ekintzaile feminista (h. 1950).
- Irailaren 29a – Henrik Lund, Groenlandiako inuit herriko margolari, poeta, musikagile eta apaiza (h. 1948).
Urria
aldatu- Urriaren 12a – Aleister Crowley, britainiar poeta entsegulari eta nobela idazlea (h. 1947).
- Urriaren 16a – Kaʻiulani, Hawaiiko Erresumako azken printzesa (h. 1899).
- Urriaren 29a – Sabino Bidegain, nafar militar frankista (h. 1959).
- Urriaren 29a – Maria Errumaniakoa, Errumaniako erregina ezkontidea (h. 1938).
- Urriaren 30a – Avetik Isahakyan, armeniar olerkari, idazle eta ekintzalea (h. 1957).
- Urriaren 31 – Vallabhbhai Patel, indiar estatu-gizona (h. 1950).
Azaroa
aldatu- Azaroaren 1a – Percival Christopher Wren, ingeles idazlea (h. 1941).
- Azaroaren 2a – Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy, gipuzkoar moja, San Bizente Paulen Karitateko Alaba (h. 1958).
- Azaroaren 2a – Nicasia Madariaga, bizkaitar paisaia eta erretratu margolaria (h. 1970).
- Azaroaren 10a – Anastasija Bitsenko, errusiar-ukrainar iraultzaile eta diplomazialaria (h. 1938).
- Azaroaren 11 – Vesto Melvin Slipher, estatubatuar astronomoa (h. 1969).
- Azaroaren 17a – Henry Roussel, euskal zinema zuzendari eta antzezlea (h. 1946).
- Azaroaren 19a – Hiram Bingham, estatubatuar esploratzaile eta arkeologoa, Machu Picchuko aztarrenak aurkitu zituena (h. 1956).
- Azaroaren 19a – Mikhail Kalinin, sobietar itzultzaile boltxevike eta politikaria, Sobietar Batasuneko estatuburua (h. 1946).
- Azaroaren 23a – Anatoli Lunatxarski, Ukrainan jaiotako boltxebikea eta idazlea (h. 1933).
- Azaroaren 28a – Juan Bautista Eguzkitza, euskal idazle eta itzultzailea (h. 1939).
Abendua
aldatu- Abenduaren 4a – Rainer Maria Rilke, austriar-hungariar poeta (h. 1926).
- Abenduaren 6a – Evelyn Underhill, ingeles idazle katolikoa (h. 1941).
- Abenduaren 12a – Gerd von Rundstedt, nazien Wehrmachteko mariskal alemaniarra (h. 1953).
- Abenduaren 15a – Jose Manuel Ostolaza, gipuzkoar enpresari eta filantropoa (h. 1954).
- Abenduaren 19a – Mileva Marić, serbiar matematikaria, Einsteinen lehenengo emaztea eta laguntzailea (h. 1948).
- Abenduaren 24a – Otto Ender, Austriako kantzilerra (h. 1960).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
aldatu- José Joaquín Arin, Arrasateko apaiza eta euskaltzalea (h. 1936).
- Jose Maria Berra, Tellaetxipi, gipuzkoar bertsolaria (h. 1944).
- Hasan bey Aghayev, azerbaijandar politikari, kazetari, mediku, irakasle eta Azerbaijango parlamentuko presidentea (h. 1920).
- Joan Pais i Melis, katalan hizkuntzaren musikagile eta poeta (h. 1964).
- Poliksena Xixkina, errusiar politikari feminista, errusiar sufragismoaren aitzindarietako bat (h. 1947).
Heriotzak
aldatuUrtarriletik ekainera
aldatu- Urtarrilaren 3a – Pierre Larousse, frantziar pedagogoa, entziklopedista eta argitaldaria (j. 1817).
- Urtarrilaren 5a – Émile Pereire, Frantziako Bigarren Inperioko industria-garapenean rol erabakigarria izandako negozio-gizona (j. 1800).
- Urtarrilaren 13a – Sebastian Gabriel Borboikoa, Espainia eta Portugalgo infantea (j. 1811).
- Urtarrilaren 20a – Jean-François Millet, frantziar margolari errealista, grabatzaile eta marrazkilaria (j. 1814).
- Urtarrilaren 23a – Charles Kingsley, britainiar idazlea (j. 1819).
- Urtarrilaren 28a – José María Mathé, gipuzkoar militarra (j. 1800).
- Urtarrilaren 30a – Prosper Guéranger, Frantziako beneditar lekaidea eta Solesmesko abadiaren sortzailea (j. 1804).
- Otsailaren 17a – Friedrich Wilhelm Argelander, alemaniar astronomoa (j. 1799).
- Otsailaren 22a – Camille Corot, frantziar margolaria (j. 1796).
- Otsailaren 22a – Charles Lyell, eskoziar geologoa (j. 1797).
- Otsailaren 24a – Marc Seguin, frantziar ingeniaria (j. 1786).
- Martxoaren 5a – Julie von May, suitzar sufragista eta feminista (j. 1808).
- Martxoaren 7a – John Edward Gray, ingeles zoologo, naturalista eta mikologoa (j. 1800).
- Martxoaren 8a – Auguste Dariste, frantziar politikaria (j. 1807).
- Martxoaren 12a – Dragojla Jarnević, kroaziar idazle, poeta, irakasle eta kirolaria (j. 1812).
- Martxoaren 17a – John C. Breckinridge, Ameriketako Estatu Batuetako 14. presidenteordea (j. 1821).
- Martxoaren 27a – Edgar Quinet, frantziar historialaria, politikaria eta idazlea (j. 1803).
- Martxoaren 30a – Marie Félicité Pleyel, frantziar piano-jotzailea (j. 1811).
- Apirilaren 2a – Frantzisko Coll, Aita Coll, kataluniar domingotar erlijiosoa, misiolaria eta Anunciatako Ahizpa Domingotarren fundatzailea (j. 1812).
- Apirilaren 6a – Moses Hess, alemaniar filosofoa (j. 1812).
- Apirilaren 16a – Raymond Larraburu, Nafarroa Beheretar margolaria (j. 1797).
- Apirilaren 25a – Trinle Gyatso, hamabigarren Dalai Lama (j. 1857).
- Maiatzaren 24a – Eulalie Papavoine, Parisko jostuna, Parisko Komunan parte hartu zuena (j. 1846).
- Maiatzaren 26a – Victoriano Sánchez Barcáiztegui, espainiar itsas-militarra (j. 1826).
- Maiatzaren 31a – Éliphas Lévi, frantziar idazlea (j. 1810).
- Ekainaren 3a – Georges Bizet, frantziar musikaria (j. 1838).
- Ekainaren 12a – Julián Castro Contreras, Venezuelako presidentea.
- Ekainaren 24 – Henri Labrouste, frantziar arkitektoa (j. 1801).
- Ekainaren 29a – Fernando I.a Austriakoa, Austriako enperadorea (j. 1793).
Uztailetik abendura
aldatu- Uztailaren 13a – Isaac Singer, estatubatuar asmatzaile, aktore eta negozio-gizona (j. 1811).
- Uztailaren 31 – Andrew Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 17. Presidentea (j. 1808).
- Abuztuaren 4a – Hans Christian Andersen, daniar idazlea (j. 1805).
- Irailaren 26a – Victor de Tornaco, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1805).
- Urriaren 12a – Jean-Baptiste Carpeaux, frantziar eskultore eta margolaria (j. 1827).
- Urriaren 19a – Pierre Salomon Ségalas, baxenafar medikua, urologian aditua (j. 1792).
- Urriaren 19a – Charles Wheatstone, britainiar fisikaria (j. 1802).
- Azaroaren 17a – Charles Vignoles, burdinbideetako ingeniari ingelesa (j. 1793).
- Azaroaren 22a – Henry Wilson, AEBetako 18. presidenteordea (j. 1812).
- Abenduaren 10a – Jean Saint-Gaudens, baxenafar politikaria (j. 1799).
- Abenduaren 12a – Félix-Jacques Moulin, frantziar argazkilaria (j. 1802).
- Abenduaren 15a – Louis Marie Hyacinthe Fabre, euskal itzultzaile eta gramatikaria eta Bonaparte printzearen laguntzailea (j. 1807).
- Abenduaren 20a – Agustin Armendaritz, nafar politikaria (j. 1786).
- Abenduaren 31 – Agustín Luengo, extremadurar erraldoia, akromegaliaren ondorioz 2,35 metro garai izatera heldu zen gizasemea (j. 1849).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
aldatu- Jose Antonio Urdanpilleta, gipuzkoar militarra (j. 1810).
- José María Mathé, gipuzkoar militarra (j. 1800).
Kanpo estekak
aldatu