Anna Górska

polska architekt

Anna Górska, zwana Hanką (ur. 8 czerwca 1914 w Krakowie, zm. 23 czerwca 2002 w Zakopanem) – polska architektka, artystka plastyczka, projektantka schronisk tatrzańskich, współtwórczyni tzw. stylu neozakopiańskiego.

Anna Górska
Hanka
Imię i nazwisko urodzenia

Anna Tołwińska

Data i miejsce urodzenia

8 czerwca 1914
Kraków

Data i miejsce śmierci

23 czerwca 2002
Zakopane

Miejsce spoczynku

Nowy Cmentarz w Zakopanem

Zawód, zajęcie

architekt

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi
Grób Anny Górskiej, jej matki, Marii Tołwińskiej i męża, Michała Górskiego na Nowym Cmentarzu w Zakopanem
Schronisko na Hali Ornak
Schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich
Schronisko na Polanie Chochołowskiej
Schronisko na Turbaczu
Wnętrze Karczmy „U Wnuka”

Życiorys

edytuj

Anna Tołwińska była jedyną córką Konstantego Tołwińskiego i Marii z domu Krahelskiej. Od 1923 roku mieszkała w Zakopanem. Wyjeżdżała do Szwajcarii, gdzie uczyła się w szkole dla dziewcząt. Zdała maturę w zakopiańskiej „Szarotce” (Prywatnym Sanatoryjnym Gimnazjum im. bł. Ładysława z Gielniowa przy ul. Nowotarskiej) w 1931 roku. W 1933 roku rozpoczęła studia architektoniczne na Politechnice Lwowskiej, które po kolejnych 2 latach kontynuowała na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Studia (m.in. u Tadeusza Tołwińskiego (niespokrewnionego) i Bohdana Pniewskiego) ukończyła w 1939 roku.

Podjęła pracę w wydziale budowlanym Zarządu Miejskiego (Der Stadtkommissar in Zakopane – Bauabteilung, zwanym Bauamtem). Po wojnie przeniosła się na krótko do Warszawy, gdzie pracowała w pracowni prof. Bohdana Pniewskiego, jednak wkrótce (prawdopodobnie w 1948 roku) powróciła do Zakopanego podejmując pracę w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego (obecnie Zespół Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem), a potem w zakopiańskim oddziale Biura Projektowo-Badawczego Budownictwa „Miastoprojekt” Kraków (1948–1958) i następnie w zakopiańskiej pracowni krakowskiego Biura Projektowego Budownictwa Przemysłowego (1958–1968 i 1971–1975).

Piastowała m.in. stanowiska:

  • projektant w London County Council, Town Development Division (Wielka Brytania),
  • kierownik Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury przy Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Zakopanem (1968–1971),
  • rzeczoznawca Ministerstwa Kultury i Sztuki (od 1973 roku).

Była współtwórczynią i członkinią Oddziału Sądecko-Podhalańskiego SARP, członkinią Związku Polskich Artystów Plastyków i Stowarzyszenia Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza.

Ważniejsze projekty

edytuj

Już w 1936 roku zaprojektowała przebudowę zakupionego przez jej ojca domu w Zakopanem.

Zaprojektowała schroniska:

i niezrealizowane projekty schronisk nad Morskim Okiem i na Hali Miętusiej.

Inne obiekty w Zakopanem:

  • Zespół Szkół im. Heleny Modrzejewskiej (1976–1983), obecnie Zakopiańskie Centrum Edukacji
  • Spółdzielczy Dom Handlowy „Granit”,
  • Technikum Tkactwa Artystycznego,
  • zakopiańska strażnica,
  • dom wypoczynkowy „Bankowiec”,
  • dom wczasowy „Jaskółka”,
  • dwurodzinne domki przy ul. Jagiellońskiej,
  • restauracja „Kuźnice” (1952–1957)

oraz wnętrza karczmy „U Wnuka”, Domu Turysty, Domu Prezydium Rady Ministrów na Kozińcu (tzw. „Cyrankiewiczówki”, obecnie Galeria Muzeum Tatrzańskiego), Domu Regionu Podhala w Ludźmierzu (1970–1976) i Domu Cechu Rzemiosł Różnych w Zakopanem (1977–1983) .

Była uznawana za współtwórczynię tzw. stylu neozakopiańskiego, nawiązującego do stylu zakopiańskiego, stworzonego przez Stanisława Witkiewicza.

Jako plastyczka działała od roku 1952, a wystawiała od roku 1968 (rysunki, formy użytkowe, meble, metaloplastyka).

W 2013 roku w Centrum Edukacji Przyrodniczej TPN przy ul. Chałubińskiego 42a w Zakopanem otworzono wystawę „Anna Górska: Projekty i realizacje 1946–1975”[1][2]. Również w 2013 roku otworzono wystawę „Anna Górska «Pasja życia»” w Miejskiej Galerii Sztuki im. Władysława hr. Zamoyskiego w Zakopanem.

Nagrody

edytuj
  • Srebrny Krzyż Zasługi
  • Nagroda Państwowa w 1968 roku
  • Brązowa Odznaka SARP w 1978 roku
  • Złota odznaka „Zasłużony dla województwa nowosądeckiego”.

Życie rodzinne

edytuj

Anna Tołwińska wyszła w 1942 roku za mąż za Michała Górskiego. Mieli jedyną córkę Ewę Górską-Schumacher[3].

Po śmierci została 27 czerwca 2002 roku pochowana na Nowym Cmentarzu w Zakopanem, obok swojego męża (kw. K3-12-10)[4].

Przypisy

edytuj
  1. ANNA GÓRSKA: Projekty i realizacje 1946-1975. 2013-06-09. [dostęp 2013-11-02].
  2. Anna Karpiel-Semberecka i Zbigniew Moździerz: Anna Górska i architektura schronisk. 2013-03-12. [dostęp 2013-11-02].
  3. Jolanta Flach. Nie była typową babcią. „Gościniec”. 5 (9), 2003. ISSN 1642-0853. 
  4. śp. Anna Górska

Bibliografia

edytuj