Zal'cburg
Zal'cburg (saks.: Salzburg [ˈzalt͡sbʊɐ̯k], sen bavarijan pagin: Soizburg «sollidnuz», avstrijan virkand [ˈsaltsbʊʁk]) om lidn Avstrijan lodehes. Se om Zal'cburg-federacijanman administrativine keskuz da kaikiš suremb lidn, valdkundan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe.
Lidnanznam
|
Flag
|
| Valdkund | Avstrii |
| Eläjiden lugu (2023) | 156,619 ristitud |
| Pind | 65,65 km² |
.jpg)
| |
| Pämez' | Bernhard Auinger (semendku 2024—, Bernhard Auinger) |
| Telefonkod | +43−662 |
| Aigvö | tal'vel UTC+1, kezal UTC+2 |
Istorii
vajehtaNügüdläižen eländpunktan aluz om pandud vl 700 Rupert-episkopal-pühämehel. Hän pani kahten jumalankodin alusid, ned kändihe tuleban aigan lidnan südäitukuks: Pühän Petran benediktine abbatuz (mez'jumalankodi) i Nonnberg-naižjumalankodi. Vl 739 panihe lidnad episkopan rezidencijaks, se oli hristanuskondan missioneroiden radmižen keskusen al'pižes regionas 8. voz'sadan lopuspäi. Nimitihe lidnad keitandsolan äiluguižiden löudmižsijiden tagut ümbristoš siš-žo aigaspäi.
Vll 1849−1918 lidn oli Zal'cburgan gercogkundan keskuseks i mülüi Avstrii da Mad'jaranma-valdkundha. Avaitihe Zal'cburgan päraudtestancijad vl 1860. Lidnan istorine keskuz mülüb UNESCO:n Mail'man jäl'gusen nimikirjuteshe vspäi 1996.
Zal'cburg šingotase korktoiden tehnologijoiden edheotandoil (avtomatizacii, programholitusen sädand), telekommunikacižeks keskuseks, mul'timedijan industrijal, sömtegimištol (mineralveded, olud). Manipulätoroiden Palfinger-tegii i iknoiden da uksiden MACO-furnituran kompanii saudihe iceze päfateroid lidnas. Jomiden Red Bull GmbH-koncernan päfater sijadase ezilidnas. Zal'cburgan rengaz radab avto- i motovoibuižiden täht päivnouzmha lidnaspäi vspäi 1968. Londuseližen gazan «Haidah»-varažom (2,8 mlrd m³) om kahtenz' surtte Keskuzevropas.
Geografijan andmused
vajehtaLidn sijadase federacijanman pohjoižes, 424 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Ven-pälidnhasai om 300 km päivnouzmha, Münhenhasai om 145 km päivlaskmha, Saksanman röunhasai om viž kilometrad lodeheze, päivlaskmha i suvipäivlaskmha.
Klimat om ven. Voden keskmäine lämuz om +9,8 C°, kezakun-elokun +18..19 C°, tal'vkun-uhokun −1..+1 C°. Paneb sadegid 1120 mm vodes, enamba semendkus-elokus (130..172 mm kus), vähemba tal'vkus (47 mm) i uhokus (39 mm).
Tobmuz
vajehta
Lidn jagase 24 nimitadud lidnfartalaks (üks'lugu saks.: Stadtteil) i koumeks lidnantagaižeks eläntoittud tahoks (üks'lugu Landschaftsraum).
Nened mehed radoiba lidnan pämehen radnikusel (saks.: Bürgermeister der Stadt Salzburg) ende: Haral'd Proiner (Harald Preuner, sügüz'ku 2017 — semendku 2024), Hainc Šaden (Heinz Schaden, semendku 1999 — sügüz'ku 2017).
Eläjad
vajehtaVl 2011 lidnan eläjiden lugu oli 145 367 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.
Kaik nell' universitetad ratas lidnas.
Irdkosketused
vajehta| Zal'cburg Vikiaitas |
| Avstrijan federacijanmad da niiden administrativižed keskused | ||
| Alaavstrii (Sankt Pöl'ten) | Burgenland (Aizenštadt) | Forarl'berg (Bregenc) | Karintii (Klagenfurt-am-Vörterze) | Štirii (Grac) | Zal'cburg (Zal'cburg) | Tirol' (Insbruk) | Ven | Üläavstrii (Linc) | ||