Ir al contenido

Tuca d'Aneto

De Biquipedia
(Reendrezau dende Pico Aneto)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre o pico pirenenco. Ta atros usos se veiga Aneto (desambigación).
Aneto
Maladeta de Corones
Versant norte de l'Aneto
Situación
Situación Benás (Uesca)
Latitut 42°38′ N
Lonchitut 0°40 E
Vértiz cheodesico 18057
Cheografía
Cordelera Pireneu axial
Sierra
Macizo Maladeta
Altaria 3.404 m
Alpinismo
Primera puyada 20 de chulio 1842 por
Albert de Franqueville,
Platon de Tchihatcheff,
Pierre Sanio,
Pierre Redonnet,
Jean Sors y
Bernard Arrazau
Ruta mas fácil por La Rencllusa
Mapa

L'Aneto u Maladeta de Corones ye o pico mas alto d'Aragón y d'os Pireneus. A suya altaria ye de 3.404 metros. En a suya tuca s'instaló una cruz de fierro y una imachen d'a Virchen d'o Pilar, patrona d'Aragón.

Chusto baixo o pico se troba o glaciar d'Aneto, o mayor glaciar d'os Pireneus. Tien una grandaria d'alto u baixo 100 hectarias, encara que ye ya muit malmeso debiu a o suyo progresivo retacule y a la contina erosión prevocada por os muitos vesitants anyals.

Os suyos puntos mas intresants son, entre atros, o cubilar de La Rencllusa (dende a on que prencipia a rota habitual de puyada), o granizo glaciar que cal travesar si s'opta por puyar-ie por a suya rota prencipal y o famoso puent de Mahoma que da acceso a la cruz d'a suya tuca.

Cheografía

[editar | modificar o codigo]
Tuca d'Aneto

Ye situau en o cabo norte d'o macizo de la Maladeta y ye formau, como tot o macizo, de granito. En as suyas versants bi ha glaciars permanents. O mas important ye lo d'a cara norte que tien unas 100 hectarias d'amplaria. Administrativament perteneixe a lo termin municipal de Benás.

Os suyos glaciars desauguan en as vals de Barrancs y Vallhibierna; as dos orograficament habrían de desauguar en o río Esera, y en a vall d'Ixalenques que va a la Noguera Ribagorzana. Manimenos as auguas d'a vall de Barrancs s'amagan por o forau d'Aigualluts, surtindo en a versant norte d'os Pireneus, en o puesto dito Uelhs deth Joeu (u Uells del Jueu), en l'Artiga de Lin (Val d'Aran), d'an que baixa dica la Garona.

Crencha y glaciar d'Aneto

[editar | modificar o codigo]

A crencha y o glaciar d'Aneto se troban, igual que o suyo pico, en o Parque Natural de Pocez-Maladeta y mas concretament en o sector de la Maladeta.

A crencha se situa a l'este d'o pico Aneto y va dende o collau de Coronas dica o mont Maldito.

A parte inferior de dita crencha la ocupa o glaciar d'Aneto, con una amplaria d'alto u baixo 100 hectarias, en contino retacule a consecuencia d'o posible cambeo climatico. Se calcula que a masa d'o glaciar ha perdiu mas d'a metat d'a suya superficie y que en 30 u 40 anyos podría plegar a desapareixer mientres os veranos.

A crencha la forman cuantos pico superiors a os 3.000 m, como a tuca de Corones, a punta d'Astorg u o mont Maldito.

A suya rota d'aproximación tanto a lo glaciar como a la crencha podría estar l'habitual dende o cubilar de la Rencllusa puyando chunto a la crencha d'os portillons y travesando dita crencha bien sia por o portillón superior u por o inferior. Ta puyar-ie, cal levar piolet y grampons.

Una mica d'historia

[editar | modificar o codigo]
Morrena d'o glaciar d'Aneto, 1900

Cuan fue cartografiato por primera vegada se li dió lo nombre d'o lugar d'Aneto, en a vall de Barrabés, que ye an un equipo francés yera fendo istos quefers. Se dice que, estando que iste pico en occitán gascón se conoixería como "Neto" (u "Nethou", seguntes a grafía afrancesata), lis heban de pareixer –posiblement– nombres foneticament semellants. En realidat, l'uso occitán gascón nomás dice "pic d'Aneto" (forma solidament atestada por eixemplo en a val d'Aran).

Encara que ye un pico muit visible dende os puertos que comunican Luixón con Benás, a suya primera puyada no se produció dica l'anyo 1842, o 20 de chulio. Una colla de seis personas, dende Luixón, i plegoron a la tuca por una estrania endrecera. Os seis expedicionarios estioron Platon de Tchihatcheff, promotor d'o viache chunto con Albert de Franqueville y os guías Jean Sors, Pierre Sarrio, Bernat Arrazau y Pierre Redonnet.

L'1 de marzo de 1879 Monts, Courrèges y Paget rematoron a primera puyada d'hibierno, y o 8 d'abril de 1904 Robach y La Falisse farían a primera puyada con esquís.

Cubilar de la Rencllusa

Existen cuantas rotas ta acceder a ista tuca.

Ruta normal

[editar | modificar o codigo]

A rota normal prencipia en o debantdito cubilar de la Rencllusa a traviés d'a crencha d'os portillons, accedindo dende o portillón superior, trescruza o suyo glaciar en diagonal puyando dica o collau de Coronas a on nomás manca puyar a suya zaguera pala ta rematar, cruzar o suyo zaguer paso conoixiu como "Puent de Mahoma" y plegar dica a cruz d'a tuca.

Rota de Coronas

[editar | modificar o codigo]

Atra rota alternativa ye por Coronas-Vallhibierna, menos masificada que l'anterior. Por astí se plega dica o collau d'o mesmo nombre evitando asinas pasar por o granizo glaciar.

Se puya primero dica o cubilar de Coronas (u Vallhibierna), dende a on cal puyar a val de Vallhibierna que mos leva dica os ibons de Corones (primero se veye o inferior y dimpués o superior) ta plegar dica o collau de Coronas por a suya versant sud. Una vegada mas, se puya a zaguera pala ta plegar dica o "Puent de Mahoma" que s'ha de trescruzar con extrema precaución ta arribar a la tuca.

Atras rotas

[editar | modificar o codigo]

Existen atras rotas d'aproximación a la tuca, mas tecnicas y recomendables nomás ta expertos en a materia, como ye o corredor Estasen.

Vinclos externos

[editar | modificar o codigo]


 
3000 - Maladeta-Aneto (Benás/Montanui)
Abadías | Alba | Agulla d'Argarot | Agulla Baixa d'Aneto | Agulla de la Brecha de Llosars | Agulla de la Collada de Corones | Agulla de Franqueville | Agulla d'Haurillon | Agulla d'Ixalenques | Agulla de Juncadella | Agulla de la Roca de Creuenya | Agulla de la Solaneta | Aneto | Astorg | Brecha de Tempestaz | Cabo de Barrancs | Cabo de la Tartera | Cap d'Ixalenques | Cap de la Tartereta | Cap de la Vall | Crencha de Creuenya | Collada de Corones | Collada de Creuenya | Corones | Cuello de la Rimaya | Dient d'Alba | Esquena de l'Aneto | Forqueta de Llosars | Maladeta | Morro de Creuenya N | Morro de Creuenya S | Mulleres | Mur | Quixal d'Alba | Rimaya | Sayó | Tempestaz | Torre d'Ixalenques | Tuca d'el Mich | Tuca d'el Cap de la Vall | Tuqueta de la Crencha | Tuqueta de la Crus | Tuqueta Roya de Creuenya | Vallhibierna