Ююцу

Ююцу (санскрит. युयुत्सू „жангга ташна“) — қадимги ҳинд достони „Маҳабҳарата“ қаҳрамони, подшоҳ Дҳритараштранинг хизматкордан бўлган ўғли ва Каураваснинг ўгай укаси — Дҳритараштра ва қиролича Гандҳарининг юзта ўғлидан бири. „Гандҳари тобора ортиб бораётган қорни билан азобланганида, Ваишя Варналик бир қиз кучли қуролли Дҳритараштрага хизмат қилди. Ўша йили Дҳритараштрадан улуғвор ва доно Ююцу туғилди“. Ююцу Дурёдҳан ва Гандҳарининг бошқа ўғилларидан каттаси. Пандавалар ва Кауравалар ўртасидаги низода Ююцу ҳар доим пандавалар ёнини олиб, уларни акаларининг фитналари ҳақида огоҳлантирган. Ююцу Курукшетра жангига олиб келган ҳалокатли зар ўйинини қоралаганлар орасида эди. Икки қўшиннинг шаклланиши олдидаги жанг бошланишидан олдин, Пандава қироли Юдхиштҳира Пандавалар томонига ўтишни истаган барчани таклиф қилди. Ююцу дарҳол жавоб берди ва Юдхиштҳира ва Кришна томонидан шараф билан Пандава лагерига қабул қилинди. Юдхиштҳира бир вақтнинг ўзида Дҳритараштранинг ўғилларидан бири бўлган Ююцу жангда омон қолиб, наслни давом эттиришини башоратли равишда эълон қилди. Ююцу акалари билан охиригача курашди, худди Пандавалар Карнанинг укаси Кауравалар томонида жанг қилганидек. Қаҳрамонлик эпоси учун ноёб бўлган бу танлов Карнни ўрганиш бобининг мавзусидир. Ююцу Дҳритараштра ўғилларининг энг каттаси эди. Эҳтимол, Ваишянинг доно ва жасур ўғлининг катталиги Каурава князларининг унга нисбатан душманлигини орттирди ва унинг Пандавалар томонига ўтишига шароит яратди. Курукшетрадаги Ююцу ҳақида гапирганда, афсоналар, биринчидан, унинг жасорати ва кучини доимо таъкидлайди, иккинчидан, у Пандавалар томонида жанг қилганини эслайди.

Жангнинг ўн саккизинчи куни Каураваларнинг барча тарафдорлари ваҳима ичида ҳарбий лагердан пойтахтга қочиб кетишганида, Ююцу ўзини хоиндек ҳис қилиб, пушаймон бўлиб азоб чекди: "Бҳишма ва Дрона бошчилигидаги барча Кауравалар ҳалок бўлдилар! Фақат мен тасодифан тақдирнинг аралашуви туфайли омон қолдим. Ююцу Ҳастинапурада юқори лавозимларни эгаллаб, Пандаваларга содиқлиги учун жуда кўп мукофотланган. Юдхиштҳира ўрмонга кетиш нияти ҳақида гапирганда, Дҳритараштрага: „Ўз ўғлинг Ююцу шоҳ бўлсин“, деб таклиф қилади. Шунга қарамай, Юдхиштҳира яна йигирма йил ҳукмронлик қилади. Шу вақт ичида Ююцу Юдхиштҳиранинг ишончли одами ва муҳим амалдор бўлган. Пандавалар кетишган вақтда Ююцу пойтахтни қўриқлаш учун қолди. Узоқ ҳукмронликдан сўнг қирол Юдхиштҳира ўз фикрларини бу дунёни тарк этишга қаратди. Кейин Ююцуни олиб келишни буюриб, Юдхиштҳира тўлиқ ҳокимиятни Ваишянинг ушбу ўғлига топширди. Анъанага кўра ҳокимият меросхўрларнинг энг каттасига, яъни Ююцуга ҳақли равишда ўтиши керак эди. Ююцу акаларига қарши чиқиб Пандавалар ёнини олди, худди Кауравалар томонида Пандава акаларига қарши курашган Карна каби. Шу билан бирга, олижаноб ва ғолиб қаҳрамонларга қўшилган Ююцу, Карнадан фарқли ўлароқ, ўз танлови учун мукофотланган.

• А. Р. Иброҳимов. Маҳабҳаратадаги Карна сурати. Ҳинд эпосининг фожиали қаҳрамони ҳақидаги сўровлар. М., 2009-йил.