Betelgez

(Preusmjereno sa Betelgeuze)

Betelgez (α Orionis, α Ori, 58 Orionis) je velika zvijezda u sazviježđu Orion. Ostali nazivi su: Betelguex; Betelgeuze; Beteiguex; Betelgeuse; Al Mankib (arapski: المنكب‎). Poznat je pod nazivom rame Oriona.

Betelgez
Pozicija Betelgez
Podaci posmatranja
Epoha: J2000
SazviježđeOrion
Rektascenzija5h 55m 10.31s
Deklinacija+07° 24' 25.3"
Vidljivi sjaj+0,5 m
Tipizacija
Spektralna klasaM1-2 Ia-Iab
B-V indeks boje+1,85
U-B indeks boje2,32
Astrometrija
Udaljenost430 SG
(130 Pc)
Apsolutni sjaj-5,3 do -5,0 MV
Vlastito kretanje
Rektascenzijski udio+ 21 ×10-3 "/god
Fizikalne osobine
Masa20 M
Radijus600 R
Luminozitet10 000 L
Temperatura3000 K
Vrijeme rotacije2070 do 2355 dana
Procijenjena starostoko 10 mil. g
Ostali nazivi
Oznaka po Bayer-uα Orionis
Oznaka po Flamsteedu58 Orionis
Oznaka po BonneruBD+7°1055
Oznaka po BSKHR 2061
Oznaka po Henry-Draper kataloguHD 39801
Oznaka po SAO kataloguSAO 113271
Oznaka po Hipparcos kataloguHIP 27989

Etimologija

uredi

Porijeklo imena nije još razjašnjeno. Dodatak elgeza potječe od El Jauza arapskog naziva za Orion. El Jauza je žensko ime iz arapskih legendi koje znači "jedna u sredini". Također postoji interpretacija od fraze Džad el Jauza odnosno Ruka Al Jauze šta bi isto značilo koliko i Ruka Oriona. Dalje moguće da je riječ Al Jauza pogrešno izgovorena tokom evropske renesanse. Džad Al Jauza (Ruka Oriona) prevedeno kao Bejt El Jauza (Kuća Oriona). Na ovaj način pokušava se objasniti porijeklo imena Betelgeza.

Osobine

uredi

Udaljena je 643 sg s apsolutnim sjajem od -6,05 mag. Betelgeza je druga zvijezda po sjajnosti u sazviježđu Orion. Ubraja se crvene i sjajne superdivove spektralne klase M2Iab. Budući da neka mjerenja pokazuju sjajnost 100.000 jaču od Sunca, to dovodi u pitanje pripadnosti spektralnoj klasi M. Njen prečnik kreće se između 0,043-0,056 uglovnih sekundi. Ubraja se u polupravilne promjenjive zvijezde, promjena se kreće od 0,2-1,2 mag. Ovu karakteristiku prvi je zapazio John Herschel koji je isto naveo 1836. u svom djelu Outlines of Astronomy. Starost zvijezde se procjenjuje na oko 10 miliona godina, njena evolucija je brza zbog velike mase. mogući je kandidat za supernovu idućih milion godina. U slučaju da postane supernova, njen sjaj bi nadmašio sjaj Mjeseca.[1]

Asterizam

uredi

Članica je dva asterizma: Zimskog trougla (ili Veliki južni trougao) i Zimskog osmougla. Zimski trougao čine pored Betelgeze: Sirijus (Alpha Canis Majoris) i Prokion (Alpha Canis Minoris). Sirijus i Prokion su također članice Zimskog šestougla sa: Rigelom, Aldebaranom, Kapelom, Polideukom.

Reference

uredi
  1. ^ "Orion Constellation". Constellation Guide (jezik: engleski). Pristupljeno 5. 1. 2018.

Vanjski linkovi

uredi