Iconoclasme

Vernietiging van religieuze iconen

Iconoclasme (ook beeldenstorm) is het verzet tegen de verering van iconen, waarbij om ideologische redenen beelden verwijderd of vernietigd worden. De term dateert uit de Byzantijnse tijd, maar ook bijvoorbeeld de beeldenstormen in de zestiende- en twintigste eeuw in West-Europa waren periodes waarin religieuze beelden en afbeeldingen werden vernield of verwijderd.

Vernietiging van beelden in Zürich in 1524

Oorsprong

bewerken

Het woord iconoclasme komt uit het Grieks. Εικων (Eicoon) betekent afbeelding (zie: icoon), κλαειν (klaein) betekent breken. Het is gebruikt als aanduiding van een periode in de geschiedenis van de Oosterse Kerk (730-843), waarin het vervaardigen en het vereren van afbeeldingen (iconen) verboden was. De tegenstanders van het gebruik van iconen werden iconoclasten genoemd, en de voorstanders werden iconodulen genoemd.

Religieus iconoclasme

bewerken

Politiek en revolutionair iconoclasme

bewerken

Franse Revolutie

bewerken

Tijdens de radicale fase van de Franse Revolutie was er iconoclasme op initiatief van de regering en van de bevolking. Verschillende monumenten en religieuze werken werden vernield om de symbolische heerschappij van het ancien régime uit te wissen. Tezelfdertijd was men zich bewust van de historische, culturele en esthetische waarde van sommige stukken. Een oplossing voor de tegengestelde eisen van vernieling en conservatie was de oprichting van musea, die in deze periode tot ontwikkeling kwamen. In een museale context werd de symbolische kracht van koninklijke of religieuze kunst geneutraliseerd. Voor het selecteren van de stukken werd een Monumentencommissie in het leven geroepen.[1]

Andere voorbeelden

bewerken

Literatuur

bewerken
  • Helmut Feld, Der Ikonoklasmus des Westens, 1990, ISBN 9789004092433
  • Alain Besançon, The Forbidden Image. An Intellectual History of Iconoclasm, 2000, ISBN 9780226044149
  • Marie-France Auzépy, L'Iconoclasme, 2006, ISBN 9782130558088
  • Antonio Calisi, I difensori dell'icona. La partecipazione dei vescovi dell'Italia meridionale al concilio di Nicea II (787), 2017, ISBN 9781978401099

Voetnoten

bewerken
  1. Stanley J. Idzerda, "Iconoclasm during the French Revolution", in: The American Historical Review, 1954, nr. 1, p. 13-26
  2. Rob Picheta CNN, Protesters tear down statue of slave trader as anti-racism demonstrations take place worldwide. CNN. Gearchiveerd op 11 juni 2020. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
  3. Christina Maxouris CNN, Virginia protesters tear down a statue of Jefferson Davis. CNN. Gearchiveerd op 11 juni 2020. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
  4. Associated, Virginia statue of Gen. Robert E. Lee to come down as soon as possible. Mail Online (7 juni 2020). Gearchiveerd op 19 januari 2021. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
  5. (en) ANI | Updated: Jun 8, 2020, 10:31 Ist, Winston Churchill Statue Defaced: Winston Churchill statue vandalised in London during Black Lives Matter protests | World News - Times of India. The Times of India. Gearchiveerd op 9 juni 2020. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
  6. (en) Second Winston Churchill statue vandalised with graffiti after BLM protests. The Sun (10 juni 2020). Gearchiveerd op 11 juni 2020. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
  7. a b Irene de Zwaan, Standbeelden en instituten in Rotterdam en Amsterdam beklad door activisten. de Volkskrant (12 juni 2020). Geraadpleegd op 12 juni 2020.
  8. Leah Asmelash CNN, Statues of Christopher Columbus are being dismounted across the country. CNN. Gearchiveerd op 12 juni 2020. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
  9. (en) Roxi, Second Winston Churchill Statue Vandalised with Graffiti after BLM Protests - Euro Weekly News Spain UK News Article. Euro Weekly News Spain (10 juni 2020). Gearchiveerd op 11 juni 2020. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
  10. (en) Steven Brown, London statue of Robert Milligan REMOVED from West India Quay after protesters' demands. Express.co.uk (9 juni 2020). Gearchiveerd op 12 juni 2020. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
  11. Weggehaald Leopold II-beeld in Ekeren is wereldnieuws. demorgen.be. Gearchiveerd op 14 november 2020. Geraadpleegd op 13 november 2020.
  12. Straatnaambordjes J.P. Coen in Tilburg doorgestreept. RTL Nieuws (11 juni 2020). Gearchiveerd op 12 juni 2020. Geraadpleegd op 12 juni 2020.
Zie de categorie Iconoclasm van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.