Friese elf steden

Wikimedia-lijst

De Friese elf steden zijn elf plaatsen in Friesland die stadsrechten verkregen (waar tevens de schaatsmarathon Elfstedentocht naar is vernoemd):

Sloten
IJlst
Hindeloopen
Nederlandse naam Friese naam Gemeente Inwoners * Stadsrechten
Leeuwarden Ljouwert Leeuwarden 95.890 1285 (als Nijehove; eerste vermelding als stad in oorkonde)
1435 (als Leeuwarden)
Sneek Snits Súdwest-Fryslân 34.105 1456 (officieel; in 13e eeuw al enige stadsrechten)
IJlst Drylts Súdwest-Fryslân 3.050 1268
Sloten Sleat De Friese Meren 715 1426 (eerste vermelding als stad in oorkonde)
Stavoren Starum Súdwest-Fryslân 965 1061
Hindeloopen Hylpen Súdwest-Fryslân 860 1225 (vermoedelijk)
Workum Warkum Súdwest-Fryslân 4.570 1399
Bolsward Boalsert Súdwest-Fryslân 10.120 1455
Harlingen Harns Harlingen 15.200 1234
Franeker Frjentsjer Waadhoeke 13.015 1374
Dokkum Dokkum Noardeast-Fryslân 12.965 1298

De volgorde is die van de laatst verreden schaatselfstedentochten.

* Aantal inwoners per woonplaats op 2023.

Geschiedenis

bewerken

Begin 2005 werd gesteld dat Berlikum (Berltsum) in de veertiende eeuw stedelijke kenmerken heeft gehad. Appingedam (provincie Groningen) kreeg in 1327 stadsrechten en hoorde toen bestuurlijk nog bij Friesland. Geen van beide worden echter tot de traditionele elf Friese steden gerekend. De elf steden vormden samen ook een van de kwartieren van Friesland (1579-1795).

Steden versus grote plaatsen

bewerken

De Friese elf steden zijn niet de elf grootste plaatsen in Friesland. Zo is Leeuwarden wel veruit de grootste plaats in Friesland, maar komt Drachten op de tweede plaats met bijna 45.000 inwoners, Sneek op de derde plaats en Heerenveen op de vierde plaats met bijna 30.000 inwoners. Daar komt bij dat de steden Stavoren, Hindeloopen en Sloten niet eens 1/40 van het aantal inwoners van bijvoorbeeld Drachten hebben.

Beschermd stadgezicht

bewerken

Van de Friese elf steden zijn er tien beschermde stadsgezichten; alleen Stavoren heeft deze status niet.