Aleksander Sewruk
Aleksander Sewruk (ur. 17 stycznia 1912 w Korninie, zm. 23 listopada 1974 w Warszawie[1]) – polski aktor, dyrektor Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie, Teatrów Dramatycznych w Poznaniu i Teatru Ziemi Mazowieckiej w Warszawie.
| Imię i nazwisko |
Aleksander Serwuk |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
17 stycznia 1912 |
| Data i miejsce śmierci |
23 listopada 1974 |
| Zawód |
aktor, dyrektor teatrów |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się 17 stycznia 1912 roku w Korninie, w ówczesnym powiecie skwirskim guberni kijowskiej, w rodzinie Konstantego i Stanisławy. W nowe granice odrodzonej Polski przybył w 1920 roku. Osiedlił się wraz z rodziną w Ciechanowcu. Maturę zdał 23 maja 1930 roku w Gimnazjum Państwowym im. Tadeusza Kościuszki w Bielsku Podlaskim. Zaczął studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 roku i 360. lokatą w korpusie oficerów artylerii[2].
10 kwietnia 1939 roku został powołany do służby czynnej. W kampanii wrześniowej walczył jako oficer ogniowy 5. baterii 30 pułku artylerii lekkiej. Po kapitulacji Modlina dostał się do niewoli. Przebywał w obozie w Działdowie, a potem w oflagach Arnswalde i Gross-Born. W 1940 roku razem z Bolesławem Płotnickim, Józefem Słotwińskim i Leonem Kruczkowskim zorganizował teatr obozowy. Jego pierwszą rolą był Papkin w „Zemście”, wystawionej w 1940 roku. W Arnswalde występował w „Teatrze Symbolów”. Po wyzwoleniu obozu w maju 1945 roku założył objazdowy teatrzyk rewiowy „Oberża Komediantów”, a następnie w latach 1946–1947 występował w teatrze rewiowym Polskiej Dywizji Pancernej w Niemczech.
W czerwcu 1947 roku wrócił do kraju i debiutował rolą Rzecznickiego w „Fantazym” w olsztyńskim teatrze. Od 1949 roku był to teatr łączący dwie sceny – elbląską i olsztyńską – w jednym organizmie. Sewruk występował w nim do 1952 roku. W 1957 roku objął stanowisko dyrektora i kierownika artystycznego Teatru im. Jaracza Olsztyn-Elbląg i kierował nim jako dyrektor do 1969 roku. Występował także w Teatrze Dramatycznym w Poznaniu (1952–1957). Od 1969 roku do końca życia był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Ziemi Mazowieckiej w Warszawie. Był gorącym rzecznikiem teatru i aktorów.
W filmie zadebiutował w 1953 roku w Celulozie. Chętnie zapraszany na plany filmowe, w latach 1954–1974 wystąpił w 30 filmach i serialach. Zdobył ogólnopolską sławę. Tworzył postacie charakterystyczne, zapadające w pamięć.
Został pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A35-4-8)[3].
Upamiętnienie
edytujW grudniu 2007 roku elbląski Teatr Dramatyczny przyjął jego imię i działa jako Teatr im. Aleksandra Sewruka[4].
W Olsztynie funkcjonuje Policealne Studium Aktorskie im. Aleksandra Sewruka przy Teatrze im. Stefana Jaracza[5].
Filmografia
edytuj- 1953: Celuloza - Wajszyc, naczelnik policji
- 1954: Pod gwiazdą frygijską - Wajszyc, naczelnik policji
- 1955: Godziny nadziei - górnik Dosiad
- 1955: Zaczarowany rower - mechanik Wanicki
- 1958: Orzeł - komandor Kozłowski
- 1958: Popiół i diament - Święcki, prezydent miasta
- 1959: Pociąg - adwokat
- 1960: Szklana góra - przewodniczący MRN
- 1961: Czas przeszły - „Filip”, szef grupy
- 1961: Dziś w nocy umrze miasto - strażnik obozowy
- 1961: Milczące ślady - pijaczek w knajpie
- 1961: Zaduszki - „Szary”, komendant oddziału partyzanckiego
- 1963: Ubranie prawie nowe - ksiądz
- 1964: Giuseppe w Warszawie - Kischke, przesłuchujący Staszka
- 1964: Panienka z okienka - karczmarz
- 1964: Rachunek sumienia - Aleksy
- 1965: Głos ma prokurator
- 1966-1968: Czterej pancerni i pies - generał radziecki
- 1966: Kochajmy syrenki - dewizowy myśliwy
- 1968: Dancing w kwaterze Hitlera - kombatant
- 1968: Stawka większa niż życie - współpracownik Klossa (odc. 7)
- 1968: Tabliczka marzenia - ojciec Ludki
- 1970: Album polski - lekarz
- 1970: Epilog norymberski - przewodniczący trybunału
- 1970: Mała ankieta - ławnik
- 1970: Romantyczni - karczmarz
- 1972: Anatomia miłości - ksiądz
- 1972: Egzamin - sędzia
- 1972: Szklana kula - ojciec Agi
- 1972: Ucieczka-wycieczka - Paciorek
- 1973: Czarne chmury - marszałek dworu królewskiego (odc. 6 i 8)
- 1973: Godzina szczytu - prezes Trzos
- 1974: Czterdziestolatek - trener Michalak (odc. 5)
- 1974: Gniazdo
Odznaczenia i nagrody
edytuj- Srebrny Medal na Międzynarodowym Festiwalu w Moskwie za rolę w filmie Orzeł (1959)[6]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1963)
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1965)
Przypisy
edytuj- ↑ Jerzy Sikorski: Galopem przez stulecia : Olsztyn 1353-2003. red. i wybór il. Tomasz Śrutkowski. Olsztyn: Edytor „Wers”, 2003, s. 182. ISBN 83-919110-0-4.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 122.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Historia teatru, [w:] teatr.elblag.pl [online] [dostęp 2022-07-04].
- ↑ Policealne Studium Aktorskie, O szkole - Studium Aktorskie im. Aleksandra Seweruka w Olsztynie [online], O szkole - Studium Aktorskie im. Aleksandra Seweruka w Olsztynie [dostęp 2022-07-04] (pol.).
- ↑ Srebrny Medal na MIFF w Moskwie w 1959 roku Oficjalna strona Festiwalu w Moskwie.
Bibliografia
edytuj- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
Linki zewnętrzne
edytuj- Aleksander Sewruk w bazie IMDb (ang.)
- Aleksander Sewruk w bazie Filmweb
- Aleksander Sewruk w bazie filmpolski.pl
- Aleksander Sewruk, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].