Eduard Iwanowicz Totleben, ros. Эдуард Иванович Тотлебен (ur. 20 maja 1818 w Mitawie, zm. 1 lipca 1884 w Bad Soden) – generał-inżynier (1869), generał adiutant (1855) armii rosyjskiej, hrabia.

Eduard Totleben
Эдуард Иванович Тотлебен
Ilustracja
generał adiutant
Pełne imię i nazwisko

Eduard Iwanowicz Totleben

Data i miejsce urodzenia

8 maja (20 maja) 1818
Mitawa, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

19 czerwca (1 lipca) 1884
Bad Soden, Królestwo Prus

Przebieg służby
Lata służby

1836–1884

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego

Główne wojny i bitwy

Wojna kaukaska
Wojna krymska
Oblężenie Sewastopola (1854–1855)
Wojna rosyjsko-turecka (1877–1878)

Późniejsza praca

gubernator

Odznaczenia
Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Orła Białego (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie) I Klasa Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Order „Pour le Mérite” Krzyż Wielki Orderu Leopolda (Austria) Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Komandor Orderu Wojskowego Wilhelma (Holandia) Order Korony Wendyjskiej (Meklemburgia) Order Słonia (Dania) Krzyż Wielki Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania) Krzyż Wielki Cesarskiego Orderu Róży (Brazylia) Order Krzyża Takowy I klasy (Serbia) Krzyż Wielki Orderu Daniły I (Czarnogóra) Order Lwa i Słońca (Persja) dla obcokrajowców

Życiorys

edytuj

Pochodził z rodziny bałtyckich Niemców. Ukończył w 1836 Główną Oficerską Szkołę Inżynieryjną. W latach 1848–1849 uczestniczył w wojnie kaukaskiej 1817-1864. Od 1851 służył jako inżynier-saper w jednostkach Gwardii.

W czasie wojny krymskiej 1853-1856 odegrał dużą rolę w organizacji obrony Sewastopola (1854-1855), gdzie kierował pracami inżynieryjno-fortyfikacyjnymi, w których wykorzystał, a także rozwinął idee A. Z Tielakowskiego. Od 1859 dyrektor Departamentu Inżynierii, a w latach 1863-1877 zastępca generalnego inspektora ds. inżynieryjno-saperskich. W latach sześćdziesiątych wydał polecenie rozbudowy i uzupełnienia Twierdzy Nowogieorgiewsk (Modlin). Na jego polecenie wybudowano po 1864 wewnątrz francuskiego rdzenia bastionowego 2 kilometrowy obwód obronnych koszar obliczony na pomieszczenie 20 tys. żołnierzy, charakterystyczny dla fortyfikacji rosyjskich (podobne miały Twierdza Dęblin i Twierdza Brześć). Koszary osłaniane z 4 kaponier, stały się trzecim obwodem twierdzy Modlin. Będąc praktycznie szefem wojsk inżynieryjno-saperskich, opracował system umocnień inżynieryjnych na granicach państwa. Był głównym projektantem Twierdzy Osowiec. W 1873 członek Rady Specjalnej ds. Reorganizacji Armii. W 1874 kierował reorganizacją wojsk inżynieryjno-saperskich. Był prekursorem i organizatorem przygotowania saperskiego pododdziałów piechoty, kawalerii i artylerii.

W czasie wojny rosyjsko-tureckiej (1877-1878) 22 września 1877 został wyznaczony na pomocnika szefa Oddziału Zachodniego, a od 3 listopada został szefem Oddziału Okrążenia Plewen (w dzisiejszej Bułgarii). Kierował oblężeniem Plewny, które zakończyło się 28 listopada kapitulacją garnizonu tureckiego. Potem dowodził Oddziałem Ruszukskim, a od kwietnia 1878 do stycznia 1879 walczącą armią, aż do podpisania traktatu w San Stefano i ewakuacji wojsk rosyjskich.

Od 1879 członek Rady Państwowej, a później generał-gubernator i dowódca Odeskiego Okręgu Wojskowego. W 1880 generał-gubernator wileński, kowieński i grodzieński oraz dowódca Wileńskiego Okręgu Wojskowego. Za zasługi nadano mu w 1879 tytuł hrabiowski.

Totleben był członkiem honorowym Akademii Nauk, szeregu akademii wojskowych i Uniwersytetu Petersburskiego. Pod jego kierownictwem ukazał się Opis obrony Sewastopola, wydany w latach 1863-1872. Napisał szereg instrukcji i podręczników.

Zmarł 19 czerwca (1 lipca) 1884 w Bad Soden koło Frankfurtu nad Menem i został pochowany w Sewastopolu.

Upamiętnienie

edytuj

W Sewastopolu w 1909 postawiono pomnik gen. Totlebena, który w czasie rewolucji został zburzony. Odbudowany po zakończeniu II wojny światowej. W Bułgarii jedną z wiosek w obwodu Plewen nazwano jego imieniem.

Bibliografia

edytuj
  • Bolszaja Sowietskaja Encykłopedija t. 26, Moskwa 1977.