Elżbieta Rakuszanka

królowa polska i wielka księżna litewska

Elżbieta Rakuszanka (Habsburżanka), niem. Elisabeth von Habsburg (ur. w Wiedniu pod koniec 1436 lub początek 1437[1], zm. 30 sierpnia 1505 w Krakowie) – królowa polska i wielka księżna litewska, posiadaczka starostwa w Koninie (1461–1505) i w Pyzdrach (1461–1505)[2].

Elżbieta Rakuszanka
Ilustracja
Królowa Polski
Okres

od 10 lutego 1454
do 7 czerwca 1492

Jako żona

Kazimierza IV Jagiellończyka

Koronacja

10 lutego 1454

Poprzedniczka

Zofia Holszańska

Następczyni

Helena Rurykowiczówna

Dane biograficzne
Dynastia

Habsburgowie

Data i miejsce urodzenia

koniec 1436 lub początek 1437
Wiedeń

Data i miejsce śmierci

30 sierpnia 1505
Kraków

Miejsce spoczynku

kaplica Świętego Krzyża w katedrze krakowskiej

Ojciec

Albrecht II Habsburg

Matka

Elżbieta Luksemburska

Dzieci

Władysław II Jagiellończyk
Jadwiga
Kazimierz
Jan I Olbracht
Aleksander Jagiellończyk
Zofia Jagiellonka
Elżbieta
Zygmunt I Stary
Fryderyk
Elżbieta
Anna Jagiellonka
Barbara Jagiellonka
Elżbieta

Córka króla niemieckiego i węgierskiego Albrechta II Habsburga i Elżbiety Luksemburskiej, córki cesarza Zygmunta Luksemburskiego. Jej prababką była Elżbieta pomorska, wnuczka Kazimierza III Wielkiego. Jej bratem był Władysław Pogrobowiec.

Życiorys

edytuj

25 lipca 1450 została zaręczona z Fryderykiem, synem księcia saskiego i elektora Rzeszy Niemieckiej Fryderyka II Łagodnego. Ostatecznie małżeństwo nie doszło do skutku[1]. 10 lutego 1454 Elżbieta poślubiła w katedrze krakowskiej polskiego króla Kazimierza IV Jagiellończyka i została koronowana na królową. Małżeństwo pobłogosławił święty Jan Kapistran – założyciel klasztorów obserwanckich w Polsce, zwanych bernardynami. Królowa Elżbieta wywierała znaczny wpływ na politykę męża. Jej pozycja wzrosła w 1457, po śmierci brata Władysława Pogrobowca, gdy stała się spadkobierczynią tronu Czech i Węgier[3]. Jako dziedziczka tych królestw podjęła starania o osadzenie tam Jagiellonów w osobie swego najstarszego syna Władysława.

Zwana jest matką królów, gdyż czterech z jej synów zostało królami, a córki Elżbiety poprzez swoje małżeństwa zostały skoligacone z większością panujących wówczas dynastii europejskich. Została pochowana w katedrze krakowskiej w kaplicy Świętego Krzyża. W 1973 z inicjatywy arcybiskupa metropolity krakowskiego, kardynała Karola Wojtyły otwarto grób Elżbiety i przeprowadzono badania, które pozwoliły badaczom odtworzyć w przybliżeniu wygląd królowej[4]. Ponowny pogrzeb Elżbiety Rakuszanki odbył się 17 października 1973.

Potomstwo

edytuj
 
Fryz heraldyczny na budynku Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego, pierwszy z lewej w górnym rzędzie herb Habsburgów Elżbiety Rakuszanki

Z małżeństwa Elżbiety i Kazimierza pochodziło trzynaścioro dzieci:

Przodkowie

edytuj
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Albrecht III Habsburg
 
 
 
 
 
 
 
Albrecht IV Habsburg
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Beatrycze Hohenzollern
 
 
 
 
 
 
 
Albrecht II Habsburg
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Albrecht I Bawarski
 
 
 
 
 
 
 
Joanna Zofia Bawarska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Małgorzata brzeska
 
 
 
 
 
 
 
Elżbieta Rakuszanka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Karol IV Luksemburski
 
 
 
 
 
 
 
Zygmunt Luksemburski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Elżbieta pomorska
 
 
 
 
 
 
 
Elżbieta Luksemburska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Herman II Cylejski
 
 
 
 
 
 
 
Barbara Cylejska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Anna von Schauenberg
 
 
 
 
 
 

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Wdowiszewski 2005 ↓, s. 93.
  2. Antoni Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa-Poznań 1981, s. 72.
  3. Spórna i Wierzbicki 2003 ↓, s. 121.
  4. Spórna i Wierzbicki 2003 ↓, s. 123.

Bibliografia

edytuj