Język ormiański

język z rodziny indoeuropejskiej

Język ormiański, język armeński (Հայերեն, hajeren) – język z rodziny języków indoeuropejskich z grupy satem, stanowiący w niej samodzielną gałąź. Obecnie używany jest w Republice Armenii i nieuznawanej Republice Górskiego Karabachu, gdzie jest językiem urzędowym, a także w Gruzji, Iranie, Syrii, Rosji, w Libanie i w 24 innych państwach przez około 6 milionów ludzi.

Հայերեն, hajeren
Obszar

Armenia, Rosja, Gruzja, Iran, Syria, Liban, Irak

Liczba mówiących

ok. 6 mln

Pismo/alfabet

ormiańskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy  Armenia
Organ regulujący Armeńska Akademia Nauk
Ethnologue 1 narodowy
Kody języka
ISO 639-1 hy
ISO 639-2 arm/hye
ISO 639-3 hye
IETF hy
Glottolog arme1241, nucl1235
Ethnologue hye
GOST 7.75–97 арм 055
WALS arz
SIL ARM
Występowanie
Ilustracja
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku ormiańskim
Słownik języka ormiańskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Współcześnie istnieją dwa standardy języka ormiańskiego oraz liczne dialekty nieliterackie[1]. Standardy różnią się wymową niektórych głosek, a także odmianą czasowników i czasami gramatycznymi. Ich nazwy pochodzą od miejsca ich powstania:

W liturgii Kościoła ormiańskiego używany jest starożytny język ormiański zwany grabar[2].

Ormianie polscy od XVII wieku, choć nie powszechnie, posługiwali się językiem zachodnioormiańskim. Na skutek postępującej polonizacji znajomość języka ormiańskiego niemal zanikła – przetrwała jedynie w kolonii ormiańskiej w Kutach nad Czeremoszem[3] (do II wojny światowej). Do dziś żyje w Polsce kilka osób, które pamiętają używany tam język zachodnioormiański.

Pochodzenie języka

edytuj

Współcześnie język ormiański w zdecydowanej większości językoznawczych opracowań uważa się za język indoeuropejski, naznaczony silnym wpływem innych języków regionu, m.in. aramejskiego i średnioperskiego. Według najpopularniejszych teorii język ten, a ściślej jego wczesne stadium nazywane językiem protoormiańskim, oddzielił się w starożytności od głównego pnia języków indoeuropejskich wraz z kilkoma innymi językami zaliczanymi do ligi paleobałkańskiej. Za język najbliżej spokrewniony z ormiańskim uważano w przeszłości frygijski, dziś teoria ta jest mniej popularna. Istnieją też hipotezy o bliższym związku języka ormiańskiego z językiem greckim.

Zaproponowano też kilka innych, znacznie mniej popularnych hipotez, przeczących indoeuropejskiemu rodowodowi języka ormiańskiego. W myśl tych teorii język ormiański miałby nabrać cech indoeuropejskich pod wpływem interakcji z językami tej rodziny (zwłaszcza anatolijskimi), a genetyczne pokrewieństwo wykazywać raczej z niektórymi językami hipotetycznej grupy azjanickiej. Teorie te kwestionowane są przez zdecydowaną większość językoznawców. W 1875 roku niemiecki językoznawca Heinrich Hübschmann opublikował pracę Położenie języka ormiańskiego wśród języków indoeuropejskich, w której wykazuje, że język ormiański stanowi osobną gałąź wśród języków indoeuropejskich, a podobieństwa z językiem perskim i innymi starożytnymi językami są zapożyczeniami.

Alfabet ormiański

edytuj
Osobny artykuł: alfabet ormiański.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Jozef Genzor, Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratislava: Lingea, 2015, s. 105, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
  2. Obrządek ormiański [online], ordynariat.ormianie.pl [dostęp 2024-01-10] (pol.).
  3. Do miast. W: Ferdynand Ossendowski: Huculszczyzna: Gorgany i Czarnohora. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner, 1936, s. 65-66, seria: Cuda Polski. (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Andrzej Pisowicz: Gramatyka ormiańska (Grabar – Aszcharabar). Kraków: 2001.
  • Andrzej Pisowicz, Szuszanik Sedojan, Norajr Norajr Ter-Grigorian: Mały słownik ormiańsko-polski, polsko-ormiański. Kraków: 2006.
  • Robert Godel: An introduction to the study of Classical Armenian. Wiesbaden: 1975. (ang.).
  • Jan Henrik Holst: Armenische Studien. Wiesbaden: 2009. (niem.).
  • Heinrich Hübschmann: Armenische Grammatik. Teil 1: Armenische Etymologie. 1895, seria: Bibliothek indogermanischer Grammatiken, Band 6. (niem.).

Linki zewnętrzne

edytuj