Nawozy fosforowenawozy mineralne, których głównym składnikiem odżywczym jest fosfor, makroelement w odżywianiu roślin, wchodzący w skład m.in. kwasów nukleinowych i fityny. Fosfor występuje w nich w postaci ortofosforanów[1].

Porównanie uprawy kontrolnej z uprawą nawożoną fosforanem i wapnem

Do ich produkcji wykorzystuje się głównie apatyty i fosforyty, a w mniejszym stopniu odpady przemysłowe i produkcyjne (np. kości). W Polsce, ze względu na niewielkie zasoby fosforanów, wykorzystuje się głównie surowce importowane[1].

Nawozy fosforowe w niewielkim stopniu zwiększają wielkość plonu, jednak znacząco poprawiają jego jakość. Wpływają też na efektywność nawożenia nawozami azotowymi[1].

Ze względu na szybkość działania nawozy fosforowe dzieli się na[1]:

  • szybko działające, rozpuszczalne w wodzie, np. superfosfaty
  • wolno działające, rozpuszczalne w słabych kwasach, np. supertomasyna (obecnie niestosowana)
  • bardzo wolno działające, rozpuszczalne w mocnych kwasach, np. mączki kostne, mączki fosforytowe.

Do najważniejszych należą:

Ca3(PO4)2 + 2H2SO4Ca(H2PO4)2 + 2CaSO4.
Diwodorfosforan wapnia rozpuszcza się w wodzie, przez co jest łatwo przyswajalny przez rośliny.
Superfosfat podwójny (46% P2O5), znany też jako superfosfat potrójny, nie zawiera gipsu.

Historia nawozów fosforowych

edytuj

W 1840 roku Justus von Liebig stwierdził, że roślina potrzebuje do wzrostu oprócz związków zawartych w gnojówce także związków fosforu. Dostępnymi nawozami zawierającymi fosfor były mączka kostna i guano. Związki fosforu w wymienionych substancjach nie są bezpośrednio przyswajalne przez rośliny. Liebieg działał na nie kwasem siarkowym i przekształcił je w rozpuszczalne w wodzie fosforany.

Pierwszym nawozem mineralnym był superfosfat. Został wyprodukowany w roku 1842 przez Johna Benneta Lawesa[2].

Przemysł

edytuj

Największym producentem nawozów fosforowych w Polsce są Zakłady Chemiczne Police S.A. w Policach.

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Produkcja roślinna Tom 1, wyd. II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1995
  2. Czy Superfosfat prosty to rzeczywiście nawóz fosforowy? - Luvena, „Luvena”, 26 sierpnia 2016 [dostęp 2018-03-11].