Planetarium

miejsce do odtwarzania widoku nieba i ruchów ciał niebieskich

Planetarium – miejsce lub urządzenie (projektor gwiazdowy) służące do odtwarzania wyglądu nieba w różnych szerokościach geograficznych oraz ruchów ciał niebieskich, a także zespół urządzeń i obiektów przeznaczonych do nauczania i popularyzacji astronomii.

Projektor typowego planetarium
Planetarium Śląskie
Planetarium w Olsztynie
Planetarium w Gdyni
Planetarium w Toruniu
Pokaz w Planetarium Niebo Kopernika, Centrum Nauki Kopernik w Warszawie
Mobilne Planetarium – program „Nauka dla Ciebie”, Centrum Nauki Kopernik w Warszawie

Pierwotnie planetarium oznaczało aparaturę służącą do wyświetlania obrazu nocnego nieba na półkulistym ekranie. W nowoczesnym znaczeniu stosuje się słowo planetarium dla określenia obiektu, który jest wyposażony w salę i urządzenia do projekcji nieba oraz inne elementy pełniące różnorakie funkcje popularnonaukowe i edukacyjne, m.in. obserwatorium astronomiczne, bibliotekę, sale prelekcyjne i sale wystawowe.

Chociaż zasadniczo przez planetarium rozumiemy planetarium stałe (stacjonarne), to od kilkunastu lat na świecie coraz liczniej pojawiają się planetaria przenośne (mobilne), organizujące pokazy nieba w specjalnym rozkładanym namiocie, przyjmującym po nadmuchaniu kształt sferycznej kopuły imitującej nieboskłon. Jakość tych pokazów zazwyczaj nie dorównuje jakości seansów prezentowanych w planetariach stacjonarnych, ale ich zaletą jest możliwość rozstawienia planetarium w typowej sali gimnastycznej w szkole – planetarium przyjeżdża do uczniów. Również w Polsce są osoby prowadzące taką działalność edukacyjną i popularyzatorską.

Planetaria stacjonarne w Polsce

edytuj

W 2011 r. istniało w Polsce 30 planetariów, z tego 20 to planetaria stacjonarne, zaś 10 – przenośne. Spośród planetariów stacjonarnych 19 było czynnych i aktywnych (nieczynne jest wojskowe planetarium w Komorowie).

Planetaria przenośne w Polsce

edytuj
  • Katowice: Planetarium ORBITEK (otwarte 2012 r., kopuła wewnętrzna 5 m, kopuła zewnętrzna 5 m, kopuła 7 m) - system dookólny Fisheye
  • Kalisz: Planetarium Astro Arena (otwarte w 2011 r., kopuła 5 m)
  • Kielce: Planetarium Supernowa (otwarte w 2011 r., kopuła 5 m)
  • Kraków: Planetarium Krainy Zabaw Dziecięcych Anikino (kopuła 5 m)
  • Łódź: Planetarium firmy Ursa Major (otwarte w 2010 r., kopuła 5 m)
  • Mielec: Planetarium Jupiter (otwarte w 2012 r., kopuła 5 m)
  • Mrągowo: Planetarium Cassiopeia (otwarte w 2012 r., kopuła 5m)
  • Poznań: Planetarium firmy Astrolab (otwarte w 2009 r., kopuła 5 m)
  • Świdnica (Komorów): Planetarium Bajkonur (otwarte w 2011 r., kopuła 5 m)
  • Warszawa: Planetarium Centrum Edukacyjnego Planeta Anuka (otwarte w 2009 r., kopuła 5 m)

Planetaria na świecie (przykłady)

edytuj

Przypisy

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Polskojęzyczne
Anglojęzyczne