Branko Krsmanović

Branko Krsmanović (19151941), učesnik španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Branko Krsmanović
Profesijastudent
Član KPJ od1936.
Učešće u ratovimaŠpanski građanski rat
Narodnooslobodilačka borba
U toku NOB-ačlan GŠ NOPO Srbije
Narodni heroj od9. maja 1945.

Biografija

uredi

Branko Krsmanović je rođen 3. oktobra 1915. godine u selu Donja Mutnica, kod Paraćina. Posle završetka osnovne škole i gimnazije, upisao se na Beogradski univerzitet, a kasnije je prešao u Prag i tamo nastavio studije. U Pragu je 1936. godine izabran za predsednika Jugoslovenske studentske samouprave. Iste godine u Pragu primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.

U jesen 1936. godine je preko Praga upućivao jugoslovenske studente - dobrovoljce u Internacionalne brigade koje su se borile za odbranu španske republike od vojne pobune. Krajem 1937. godine i sam je krenuo u Španiju, gde je kao borac stupio u bataljon „Dimitrov“, u kome je tada bilo dvadeset pet jugoslovenskih studenata. S ovim bataljonom borio se na Haramskom frontu, jugoistočno od Madrida. Pet meseci kasnije u Španskoj republikanskoj armiji završio je oficirsku školu u Pozbrubiju, kod Albasetea. Posle toga je proizveden u čin potporučnika i postavljen za političkog komesara protivtenkovske baterije, koja je bila sastavljena od dobrovoljaca iz Jugoslavije. U borbama na centralnom i Aragonskom frontu, ova baterija stekla je glas i slavu najbolje protivtenkovske jedinice u celoj Španskoj republikanskoj armiji. Ubrzo posle toga, unapređen je u čin kapetana. U jednoj noćnoj borbi ranjen je u nogu, pa je prebačen u Francusku na lečenje. Kada je izlečio rane, francuske vlasti su ga uputile u koncentracioni logor Girs.

 
Spomenik Branku Krsamnoviću u Paraćinu, podignut 1981. godine, rad vajara Otoa Loga

Iz Francuske se vratio u Jugoslaviju početkom 1941. godine. Na graničnom prelazu iz Italije sačekali su ga policajci, uhvatili u vozu i sproveli u Beograd. U beogradskom zatvoru „Glavnjača“ proveo je trideset pet dana, posle čega je proteran u Paraćin, 24. marta 1941. godine. Dva dana kasnije, za njim je sreskom načelniku stigla depeša da ga odmah sprovede u Beograd. Pošto je 27. marta došlo do obaranja vlade Cvetković-Maček, formiranja nove vlade armijskog generala Dušana Simovića i raskidanja pakta sa Nacističkom Nemačkom, Branko nije ni sproveden u Beograd. U Paraćinu je ostao do polovine maja 1941. godine, kada je ilegalno došao u Beograd, gde je živeo do donošenja odluke CK KPJ o dizanju ustanka.

Još aprila 1941. godine u Srbiji je formiran Vojni komitet u koji je, pored ostalih (Spasenije Cane Babović, Sretena Žujovića Crnog i Filipa Kljajića Fiće), ušao i Branko Krsmanović. Zadatak komiteta bio je prikupljanje oružja i organizatorsko-propagandne i druge pripreme za dizanje ustanka. Odmah posle donošenja odluke CK KPJ (4. jula 1941. godine) o dizanju ustanka protiv okupatora, obrazovan je Štab NOP odreda Srbije, kasnije Glavni štab NOP odreda Srbije, u koji su ušli - Sreten Žujović, Rodoljub Čolaković, Filip Kljajić Fića, Nikola Grulović i Branko Krsmanović. Kao iskusan borac, provereni borac i revolucionar i član Glavnog štaba NOPO Srbije, Krsmanović je vrlo često putovao po celoj Srbiji, naročito Pomoravlju, Šumadiji i zapadnoj Srbiji, gde je stvarana slobodna teritorija. Vrlo aktivno je učestvovao u stvaranju prvih partizanskih jedinica - Beličke partizanske čete Kragujevačkog partizanskog odreda, Prvog i Drugog šumadijskog partizanskog odreda i drugih.

Nemci su, avgusta 1941. jakim snagama opkolili Kosmaj i izbili na vrh planine, da bi pronašli i uništili Kosmajski partizanski odred. Tog dana na Kosmaju se našla samo desetina Mladenovačke partizanske čete. Tada je poginuo i Branko Krsmanović.

Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 9. maja 1945. godine, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnog heroja.

Literatura

uredi
  Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.