Məhəmməd Füzuli üçün mənbəyə bax

← Məhəmməd Füzuli

Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Aşağıdakı səbəblərə görə bu səhifəni redaktə etmək hüququnuz yoxdur:

Bu səhifə yalnız qeydiyyatdan keçmiş istifadəçilər onu redaktə edə biləcək şəkildə yarım-mühafizə edilir.

Bu səhifə nə üçün mühafizə edilib?

Məqalələr hər kəs tərəfindən redaktə oluna bilər, bəzən məşhur səhifələrdə vandalizmin qarşısını almaq üçün yarım-mühafizə etmək lazımdır.
Mühafizə etmə səbəbi mühafizə etmə qeydlərində göstərilir. Mühafizə etmə qeydlərində müvafiq qeydlər olmadıqda, səhifənin mühafizədən sonra adı dəyişdirilmiş ola bilər.

Nə edə bilərəm?

Əgər istifadəçi hesabınız varsa, ilk olaraq daxil olun. Əgər istifadəçi hesabınız yoxdursa, birini yarada bilərsiniz; 4 gün və 10 redaktədən sonra, siz yarımmühafizəli səhifələrdə redaktə edə biləcəksiniz.
Digər istifadəçilərlə müzakirə aparın

Sizin IP-ünvanınız bütün Vikimedia Fondu vikilərində bloklanmış diapazon daxilindədir.
Blok ‪Jon Kolbert‬ tərəfindən tətbiq edilib. Göstərilən səbəb: Open proxy/Webhost: Visit the FAQ if you are affected .
- Blokun başlaması: 23:59, 30 oktyabr 2023
- Blokun bitməsi: 23:59, 30 sentyabr 2026
Cari IP-ünvanınız: 178.128.105.246. The blocked range is 178.128.0.0/16. Zəhmət olmasa yuxarıda göstərilən büt��n məlumatları edəcəyiniz müraciətlərə daxil edin.
Səhvən bloklandığınızı düşünürsünüzsə, əlavə məlumat və təlimatları Açıq proksilərə yox qlobal siyasətində tapa bilərsiniz.
Əks halda bloku müzakirə etmək üçün Meta-Wiki-də sorğu göndərin. Siz həmçinin stüardlar VRT sorğu növbəsinə (stewards@wikimedia.org) yuxarıdakı bütün təfərrüatlar daxil olmaqla e-məktub göndərə bilərsiniz.

Siz bu səhifənin məzmununu görə və köçürə bilərsiniz.

{{istiqamətləndirmə|Füzuli}}
{{adaş|Məhəmməd (ad)}}
{{adaş|Füzuli (ad)}}
{{Yazıçı}}

'''[https://az.wikisource.org/wiki/M%C3%BC%C9%99llif:M%C9%99h%C9%99mm%C9%99d_F%C3%BCzuli Məhəmməd Füzuli]''' ({{dil-ar|محمد بن سليمان}}) ({{DVTY}}), daha çox sadəcə '''Füzuli''' ({{dil-fa|فضولی}}) təxəllüsü ilə tanınır — XVI əsr [[Azərbaycan]] şairi. O, ana dili olan [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]], həmçinin [[Fars dili|farsca]] və [[Ərəb dili|ərəbcə]] şeirlər yazmışdır. Füzuli [[Türk dilləri|türkdilli]] ədəbiyyatın ən böyük şairlərindən biri, həm [[Azərbaycan ədəbiyyatı|Azərbaycan]], həm də [[Osmanlı ədəbiyyatı|Osmanlı]] ədəbiyyatının görkəmli simalarından biri kimi qəbul edilir. Füzulinin yaradıcılığı XVI–XIX əsrlərdən [[Mərkəzi Asiya]]ya və [[Hindistan yarımqitəsi|Hindistana]] qədər uzanan [[Farslaşmış cəmiyyət|fars-türk mədəniyyət sahəsində]] geniş şəkildə tanınmış və təqdir edilmişdir.

1494-cü ildə indiki [[İraq]] ərazisində anadan olan Füzuli uşaqlıqda yaxşı təhsil almış, ədəbiyyat, riyaziyyat, astronomiya və xarici dilləri öyrənmişdir. Onun sağlığında Füzulinin doğma yurduna nəzarət [[Ağqoyunlular|Ağqoyunlu]], [[Səfəvilər|Səfəvi]] və [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı]] imperiyaları arasında dəyişmişdir. O, hər üç imperiyanın dövlət səlahiyyətliləri üçün şeirlər yazmış, ilk şeirini [[Ağqoyunlu hökmdarlarının siyahısı|Ağqoyunlu şahı]] [[Əlvənd mirzə]]yə həsr etmişdir. Füzuli poeziyasının çoxunu [[İraq]]da Osmanlı hakimiyyəti dövründə yazmış və buna görə o, bəzən Osmanlı şairi də adlandırılır. Füzulinin bütün həyatı boyu onun bir neçə himayədarı olmuş, lakin heç vaxt onu həqiqətən qane edən birini tapa bilməmişdir və onun şah sarayına qoşulmaq arzusu heç vaxt həyata keçməmişdir. O, [[Təbriz]], [[Anadolu]] və [[Hindistan]] kimi yerləri görmək arzusunu bildirməsinə baxmayaraq, Füzuli İraqdan kənara heç vaxt səfər etməmişdir. 1556-cı ildə Füzuli [[Taun|taun xəstəliyindən]] vəfat etmiş və [[Kərbəla]]da dəfn olunmuşdur.

Füzuli daha çox Azərbaycan dilində yazılmış əsərləri, xüsusilə də [[qəzəl]]ləri və eyniadlı [[Orta Şərq]] faciəli sevgi hekayəsinin interpretasiyası olan "''[[Leyli və Məcnun (Füzuli)|Leyli və Məcnun]]''" [[Epos|epik poeması]] ilə tanınır. Bu söz Yaxın Şərq faciəli sevgi hekayəsinin təfsiridir. Bundan başqa, o, Azərbaycan və fars dillərində, həmçinin, mübahisəli olaraq ərəb dilində "''[[Divan (ədəbiyyat)|Divan]]''"lar yazmışdır. Onun üslubu "hisslərin intensiv ifadəsi", mistik metafor və simvollardan istifadə etməsi, [[Nizami Gəncəvi|Nizami]], [[Əbdürrəhman Cami|Cami]] və [[Hafiz Şirazi|Hafiz]] kimi fars şairlərinin, eləcə də [[Həbibi]] və [[İmadəddin Nəsimi|Nəsimi]] kimi Azərbaycan şairləri təsirini göstərməsilə fərqlənir.

Füzulinin poeziyası Azərbaycan dilinin inkişafında müəyyən rol oynamış, onun artıq Azərbaycan klassik poeziyasında daha yüksək incəlik səviyyəsinə çatmasına kömək etmişdir. Onun yaradıcılığı Azərbaycan, fars və ərəb ədəbi təcrübələrinin, həmçinin şiə və sünni inanclarının uzlaşdırılması kimi səciyyələndirilmişdir. Füzuli həmçinin, məhəbbət mövzularını tez-tez öz poeziyasına daxil etmişdir. O, Azərbaycan, [[Türkiyə]], [[İran]] və İraqda məşhur şair olaraq qalır.

== Adı ==
Füzulinin əsl adı [[Məhəmməd (ad)|Məhəmməd]],{{efn|Bəzi mənbələrdə həmçinin, ''Mehmed'' kimi yazılır.{{sfnm|Çelebioğlu|2017|1p=601|Macit|2014|Karahan|1996|3p=240}}}} atasının adı isə Süleymandır.{{sfnm|Çelebioğlu|2017|1p=601|Karahan|1996|2p=240|Macit|2013}} Müasir [[Azərbaycan dili|Azərbaycandilli]] mənbələrdə tam olaraq əsl adı Məhəmməd Süleyman oğlu{{sfn|ASE|1987|page=14}} kimi yazılsa da, o dövrdə Məhəmməd ibn Süleyman kimi qeydə alınmışdır.{{sfn|Laguna|2022|p=156}} O, "''Füzuli''" təxəllüsünü öz üzərinə götürdü, bu təxəllüsü həm "qürurlu, çoxlu", həm də "uca, üstün, fəzilətli" kimi tərcümə olunur. O, başqa heç kimin belə təxəllüs seçməyəcəyini bildiyindən fərqlənmək üçün bu adı seçdiyini öz yazılarında bildirmişdir.{{sfnm|Encyclopædia Iranica|2000|Karahan|1996|2p=241}}

== Həyatı ==
Füzulinin həyatı haqqında çox az məlumat var.{{sfn|Karahan|1996}} O, 1494-cü ildə anadan olmuşdur{{efn|name=doğum}} və tədqiqatçıların fikrinə görə, ailəsi [[bayat tayfası]]na mənsub olmuş, özü də [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türklərindən]] olan [[Şiəlik|şiə]] [[müsəlman]]{{efn|Füzulinin şiə müsəlman olması ehtimalı olsa da, onun sünni və ya şiə müsəlman olması elmi müzakirə mövzusudur.{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}}{{sfn|Terzioğlu|2022|p=584}}}} idi.{{sfn|Birnbaum|1976|p=82}}{{sfn|Laguna|2022|p=156}}{{sfn|Abbas|2021|p=9–10}} Bəzi tədqiqatçıların verdiyi təklifə görə, Füzulinin əcdadları feodal çəkişmələr səbəbindən [[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycandan]] [[İraq]]a köçmüşdü,{{sfn|ASE|1987|page=14}} lakin başqa  mənbələrdə onların daha dəqiq olaraq [[Ərəş (şəhər)|Ərəş mahalından]] köçdüyünü qeyd edilmişdir.<ref>{{Cite web |last=Bayram |first=Gülparə |date=11 avqust 2017 |title=Türk ədəbiyyatında ondan böyük bir isim yoxdur |url=https://www.trt.net.tr/azerbaycan/proqram/2017/08/11/turk-d-biyyatinda-ondan-boyuk-bir-isim-yoxdur-788126 |url-status=live |website=TRT Azərbaycan |access-date=2023-05-29 |archive-date=2023-05-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230529045356/https://www.trt.net.tr/azerbaycan/proqram/2017/08/11/turk-d-biyyatinda-ondan-boyuk-bir-isim-yoxdur-788126 }}</ref> Dövrün bəzi mənbələrində ondan "''Füzuli-yi Bağdadi''" ({{lit|''Bağdadlı Füzuli''}}) kimi bəhs edilmişdir, bu da onun [[Bağdad]]da və ya ətraf məntəqədə anadan olduğunu, ya da böyüdüyünü təklif edir. Buna baxmayaraq, digər mənbələr onun doğulduğu yer kimi yaxınlıqdakı [[Nəcəf]], [[Hillə]] və ya [[Kərbəla]] şəhərlərini göstərirlər.{{sfn|Macit|2014}}{{sfn|Karahan|1996}} Füzuli uşaqlıqda yaxşı təhsil almış, ədəbiyyat, riyaziyyat, astronomiya və xarici dilləri öyrənmişdir.{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}}{{sfn|Abbas|2021|p=10}} O, doğma [[Azərbaycan dili]] ilə yanaşı, kiçik yaşlarından [[Fars dili|fars]] və [[Ərəb dili|ərəb]] dillərini də öyrənmişdir.{{sfn|Mendel|Nicola|Qutbuddin|2010|p=293}}{{sfn|Gutsche|Weber|Rollberg|1987|p=79}} Füzuli hələ uşaqlıqdan poeziyaya maraq göstərmiş, ilk poetik ilhamını XV əsrin sonlarında yaşamış Azərbaycan şairi [[Həbibi]]dən almışdır.{{sfn|Macit|2014}}{{sfn|Karahan|1996}}

Füzuli yetkinlik yaşına çatana qədər İraqda, 1470-ci ildən bəri regionda hakimiyyətdə olmuş [[Ağqoyunlular]] sülaləsinin hakimiyyəti altında yaşamış, bundan sonra 1508-ci ildə [[Böyük İran|İrandan]] [[Səfəvilər|Səfəvilər dövlətinin]] banisi şah [[I İsmayıl]] hakimiyyətə gəlmişdir. Səfəvilərin hakimiyyəti ələ keçirən zaman Füzuli artıq məşhur bir gənc şair idi və məlum ilk farsca [[qəsidə]]sini Ağqoyunlu şahı [[Əlvənd mirzə]]yə həsr etmişdi.{{sfn|Macit|2014}}{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}}{{sfn|Karahan|1996}} 1514-cü ildən sonra Füzuli Bağdadın Səfəvi valisi İbrahim xan Mosulludan himayə almışdır. O, Mosullu ilə onun Nəcəf və Kərbəlaya səfəri zamanı tanış olmuşdur.{{sfn|Karahan|1996}} Füzuli Azərbaycan dilində olan ilk şeirini "''[[Bəngü-Badə|Bəngü Badə]]''"ni ({{lit|Tiryək və Şərab}}) adlı [[məsnəvi]]sini I İsmayıla, iki qəsidəsini və bir [[Tərcibənd|tərcibədini]] Mosulluya həsr etmişdir.{{sfn|Macit|2014}}{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}}{{sfn|Gutsche|Weber|Rollberg|1987|p=79}} Buna baxmayaraq, 1527-ci ildə Mosullu öz qardaşıoğlu tərəfindən öldürülmüşdür və bundan sonra Füzuli himayədarını itirmiş, Hillə və ya Nəcəfə köçmüşdür. Tədqiqatçıların fikrinə görə, o,  çox güman ki, bunu Səfəvi əyanları arasında başqa etibarlı himayədar tapa bilmədiyi üçün etmişdi.{{sfn|Karahan|1996}} Füzuli orada İmam Əlinin məscidinin qəyyumu olmuşdur.{{sfn|Macit|2014}}{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}} Bu vəzifəyə baxmayaraq, o, böyük sərvətə sahib deyildi və dəstək üçün müxtəlif himayədarlara arxalanmalı olurdu.{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}} Onun 1527–1534-cü illərdəki həyatı haqqında çox şey məlum deyil.{{sfn|Karahan|1996}} Onun [[Fəzli|Fəzli Çələbi Füzulizadə]] adında bir oğlu var idi.{{sfn|Hess|2015}}

[[Fayl:Kerbela_Hussein_Moschee.jpg|alt=İmam Hüseyn türbəsinin havadan görünüşü|thumb|Füzulinin ömrünün son illərində şam yandıran kimi çalışdığı [[İmam Hüseyn türbəsi]].]]

[[Osmanlı imperiyası]]nın [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|sultanı]] [[Sultan Süleyman Qanuni|I Süleyman]] 1534-cü ildə [[İraqeyn yürüşü|Bağdadı fəth edəndə]] Füzuli artıq əlli yaşlarında idi. O, sultana uzun bir qəsidə həsr etmiş, həm də ətrafdakı Osmanlı məmurlarının rəğbətini qazanmaq üçün onlara qəsidələr yazmışdır. Bu məmurlardan biri olan [[Cəlalzadə Mustafa Çələbi]] Bağdadda olduğu müddətdə [[Nişançı (vəzifə)|nişançı]] təyin edilmişdi. O, şiə ziyarətgahlarına edilən ianələrdən artıq qalan məbləğin hesabına Füzulinin gündə doqquz [[akça]] təqaüd almasını təşkil etmişdir. Buna baxmayaraq, səlahiyyətlilər bir müddət sonra ianələrdən heç bir artıq məbləğ qalmadığını iddia edərək təqaüddən əl çəkmiş, Füzuli isə Azərbaycan dilində yazdığı və Çələbiyə ünvanladığı "''Şikayətnamə''" adlı poetik məktubunda öz məyusluğunu bildirmişdir.{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}} Məktubda Füzuli öz dövrünün siyasi və teoloji səbatsızlığının ona çox təsir etdiyini izah edərək bütün ümidləri tərk etdiyini bəyan etmişdir.{{sfn|Macit|2014}} O illərdə Füzuli Kərbəlada [[İmam Hüseyn türbəsi]]nin tərkibindəki [[Bəktaşilik|bəktaşi]] [[xanəgah]]ında şam yandıran kimi çalışırdı.{{sfn|Taner|2019|p=99}}{{sfn|Karakaya-Stump|2019|p=195}} Füzuli yazırdı ki, heç vaxt onun ehtiyaclarını ödəyən bir himayədar tapa bilməmiş və padşah sarayına qoşulmaq arzusu heç vaxt həyata keçməmişdi.{{sfn|Macit|2014}}{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}} Füzuli [[Təbriz]], [[Kiçik Asiya|Anadolu]] və [[Hindistan]] kimi yerləri görmək arzusunda olmasına baxmayaraq, İraqdan kənara səyahət edə bilməmişdi. O, ömrünün çox hissəsi Kərbəla, Hillə, Nəcəf və Bağdad şəhərlərində keçirmişdi.{{sfn|Karahan|1996}} Füzuli 1556-cı ildə taun xəstəliyindən vəfat etmişdir. Onun vəfat yerinin Kərbəla olduğu təxmin edilir və Kərbəlada yerləşən bəktaşi xanəgahının ərazisində dəfn olunmuşdur.{{sfn|Macit|2014}}{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}}{{sfn|Karakaya-Stump|2019|p=195}}

== Poeziyası ==
Füzuli [[Azərbaycan dili|Azərbaycan]], [[Fars dili|fars]] və [[Ərəb dili|ərəb]] dillərində şeir və [[nəsr]] əsrəyə gətirmişdir. Onun əsərlərindən on beşi günümüzə qədər gəlib çatmışdır. "''[[Encyclopædia Iranica|İranika Ensiklopediyası]]''"na görə, Füzulinin yaradıcılığı "mistika və erotikanı inteqrasiya etməsi, mövzularının şərtiliyini öz üslubunun səmimiliyi ilə birləşdirməsi, ehtiraslı məhəbbət, bədbəxtlərə mərhəmət və çətinliklər qarşısında səbir hisslərinin şiddətli ifadəsində" ilə seçilir.{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}} [[İran mədəniyyəti|İran]] və [[Azərbaycan mədəniyyəti|Azərbaycan]] mədəniyyətini tədqiq edən akademik Əlirza Əsgərzadə Füzulinin poeziyasını səciyyələndirərkən "dərin [[humanizm]] ruhunu təzahür etdirərək həm kütlələrin, həm də şairin özünün [[totalitarizm]]ə, [[feodal]]lara və [[Təşkilatlaşmış din|istəblişmentin dininə]] qarşı narazılığını əks etdirməsini” vurğulamışdır.{{sfn|Asgharzadeh|2007|p=11}} Füzulinin mistik metafor və rəmzlərdən məharətlə istifadə etdiyinə görə onun şeirlərinin çoxqatlı struktura malik olması da qeyd edilmişdir.{{sfn|Macit|2013}}

=== Leyli və Məcnun ===
Füzuli ən çox [[Azərbaycan dili]]ndə yazdığı əsərləri, xüsusilə [[qəzəl]]ləri və "''[[Leyli və Məcnun (Füzuli)|Leyli və Məcnun]]''" adlı [[məsnəvi]]si ilə məşhurdur. 1536-cı ildə qələmə alınan bu [[epos]] Füzulinin [[Orta Şərq]]də "''[[Leyli və Məcnun]]''" məhəbbət hekayəsinin interpretasiyasıdır. Əsər "''[[Encyclopædia Iranica|İranika Ensiklopediyası]]''"nda "şəxsi və bəşəri məhəbbət faciəsini mistik həsrət və ruhi arzular müstəvisinə qaldırması ilə türk məsnəvi ənənəsinin kulminasiya nöqtəsi" kimi təsvir edilmişdir.{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}} Füzulinin interpretasiyası ilə "''Leyli və Məcnun''" hekayəsi geniş şəkildə tanınımış və bu, [[Türk dilləri|türk]] ədəbiyyatının ən böyük əsərlərindən sayılır.{{sfnm|Macit|2014|Skilliter|1972|2p=157}}

=== Digər azərbaycanca əsərləri ===
[[File:Brooklyn_Museum_-_Manuscript_of_the_Hadiqat_al-Su`ada_(Garden_of_the_Blessed)_of_Fuzuli_-_Muhammad_bin_Sulayman,_known_as_Fuzuli.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Brooklyn_Museum_-_Manuscript_of_the_Hadiqat_al-Su%60ada_(Garden_of_the_Blessed)_of_Fuzuli_-_Muhammad_bin_Sulayman,_known_as_Fuzuli.png|alt=Page depicting two nude individuals and a group of winged figures|thumb|""''Hədiqətüs-süəda''" əsərinin [[Bruklin Muzeyi]]ndə saxlanılan əlyazması.]]
Füzulinin digər məşhur əsəri "''[[Hədiqətüs-süəda]]''" ({{lit|''Xoşbəxtlər bağı''}}) adlı məqtəlidir. Əsər 680-ci ildə ikinci [[Əməvilər|Əməvi xəlifəsi]] [[I Yezid]]in ordusu ilə [[İslam peyğəmbərləri|islam peyğəmbəri]] [[Məhəmməd]]in nəvəsi [[Hüseyn ibn Əli]]nin başçılıq etdiyi kiçikmiqyaslı ordu arasında baş tutmuş [[Kərbəla döyüşü]]ndən bəhs edir. Bu, [[Hüseyn Vaiz Kaşifi|Hüseyn Kaşifinin]] "''Rövzətüş-şühədə''" ({{lit|''Şəhidlər bağı''}}) əsərindən adaptasiya edilmişdir və türk məqtəl janrının şah əsəri hesab olunur, həmçinin Kərbəla döyüşü ilə bağlı digər müasir əsərlər arasında ən populyar olanıdır.{{sfn|Taner|2019|p=144}} Füzuli həmçinin, Azərbaycan dilində bir "''[[Divan (ədəbiyyat)|Divan]]''"ın müəllifi olmuşdur. Bu, onun bu dildə ən uzun əsəridir və 302 qəzəl, bir neçə [[panegirik]] və [[rübai]]lərdən ibarətdir. Füzulinin Azərbaycan dilində olan digər əsərlərinə 445 kupletlik alleqorik-satirik "''[[Bəngü-Badə]]''" ({{lit|''Tiryək və Şərab''}}) poeması da daxildir. Əsər [[şərab]] və [[həşiş]] arasında öz üstünlükləri ilə bağlı mübahisəni təsəvvür edir.{{sfnm|Péri|2020|Aynur|2020|1p=374|2p=287}} O həmçinin, fars şairi [[Əbdürrəhman Cami|Caminin]] "''[[Qırx hədis]]''" əsərini Azərbaycan dilinə tərcümə edərək "''Hədisi-ərbəin tərcüməsi''"ni ({{lit|''Qırx ənənənin tərcüməsi''}}) adlandırmış və "''[[Söhbətül-əsmar]]''" ({{lit|''Meyvələrin söhbəti''}}) adlı alleqorik məsnəvini yazmışdır. O, bu əsərdə üzüm bağlarının özlərini tərifləyən və arqumentasiya aparan meyvələrini təsvir etmişdir. Bundan əlavə, Füzuli [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanı]] [[II Bəyazid]]ə və digər dörd Osmanlı məmuruna poetik məktub yazmışdır.{{sfnm|Encyclopædia Iranica|2000|Karahan|1996}} Ədəbiyyatçı-tədqiqatçı Möhsün Məcidin fikrinə görə, Füzulinin Azərbaycan dilində yazdığı şeirləri mürəkkəb struktura və qüsursuz ifadəyə malikdir, bu isə onlara "qalıcılıq verir".{{sfn|Macit|2014}}

=== Farsca əsərləri ===
Füzuli [[fars dili]]ndə də bir neçə əsər, o cümlədən bir "''Divan''"ın müəllifidir. [[Orta əsrlər|Orta əsr]] türk ədəbiyyatı alimi Əbdülqədir Qaraxanın fikrinə görə, 410 qəzəl, bir neçə rübai və [[qəsidə]]dən ibarət olan bu qısa şeirlər toplusu Füzulinin fars dili biliyini istənilən klassik fars şairi qədər məharətlə nümayiş etdirir. Burada Füzulinin [[Hafiz Şirazi|Hafiz]] və Cami kimi fars şairlərindən böyük dərəcə təsirləndiyi görünür.{{sfn|Karahan|1996}} Toplu nəsrlə yazılmış giriş bölməsi ilə başlayır və burada Füzuli poeziyanı onun fəzilətlərinə görə vəsf edir, həm özünün ona ömürlük həvəsindən, həm də onun dərdi həzzə çevirmək bacarığından bəhs edir.{{sfn|Encyclopædia Iranica|2000}} Füzuli həmçinin, 327 beytdən və yeddi hissədən ibarət "''Həft cam''" məsnəvisini yazmışdır. Əsərin hər bir hissəsinin diqqəti hansısa konkret musiqi alətinə yönəlmişdir. Füzulinin fars dilində yazdığı başqa bir məsnəvisi XV əsr fars şairi [[Fəttahi Nişapuri]]nin "''Hüsnü-del''" ({{lit|''Gözəllik və ürək''}}) əsərindən ilhamlanan "''[[Səhhət və Mərəz|Səhhət və mərəz]]''" ({{lit|''Sağlamlıq və xəstəlik''}}, həmçinin "''Hüsnü-eşq''" adlanır, {{lit|''Gözəllik və sevgi''}}) məsnəvisidir. Bu əsər Füzulinin tibb biliyini nümayiş etdirmək baxımından mühüm əsərdir.{{sfnm|Encyclopædia Iranica|2000|Karahan|1996}} Bu, bir [[dərviş]]in xəstəlik ilə mübarizəsi səbəbiylə fiziki, daha sonra isə sevgi ilə mübarizəsi səbəbiylə psixoloji olaraq bədəninin sağlamlığını itirib yenidən əldə etməsindən bəhs edir.{{sfn|Karahan|1996}} Füzulinin fars dilində "''[[Rindü-zahid]]''" ({{lit|''Sufi və zahid''}}) adlı nəsr əsəri də mövcuddur. Bu əsərdə təhsilə marağının olmamasına haqq qazandırmağa çalışan Rindi ilə onu başa salmağa cəhd göstərən zahid atası arasında mübahisə təsəvvür edilir.{{sfnm|Macit|2014|Encyclopædia Iranica|2000}} Bundan əlavə, o, 190 tapmacadan ibarət "''Risaləyi-müəmmiyyət''" ({{lit|''İdiomlar risaləsi''}}) əsərini və Osmanlı sultanı [[Sultan Süleyman Qanuni|Süleyman Qanuni]] üçün yazdığı 134 kopletlik "''Ənisül-qəlb''" ({{lit|''Ənis ürəyi''}}) qəsidəsini yazmışdır.{{sfnm|Encyclopædia Iranica|2000|Karahan|1996}}

=== Ərəbcə əsərləri ===
Füzulinin [[ərəb dili]]ndə olan əsərlərinə on bir qəsidə və "''[[Mətləül-etiqad]]''" ({{lit|''İnanc mənbəyi''}}) adlı fəlsəfi-teoloji traktatı daxildir.<ref>[[Təbriz Qasımov (alim)|Təbriz Qasımov]], Məhəmməd Füzulinin Mətləul-etiqad əsərinin şərhi, Bakı, “İbrət Nəşrləri”, 2021, 164 səh.</ref> Əsər insanın elm əldə etmək vasitəsilə [[kainat]]ın sirlərini öyrənərək [[tanrı]]ya çata bilməsi fikrini təsvir edir və islam teoloji elmi olan "[[kəlam]]" ilə bağlıdır.

Füzulinin ərəb dilində olan qəsidələrinin daha böyük "''Divan''"ından fraqmentlər olduğu güman edilir. Onların hamısı islam peyğəmbəri [[Məhəmməd]], həmçinin Məhəmmədin əmisioğlu, kürəkəni və birinci şiə [[İmam|imamı]] [[Əli]]dən bəhs edir.{{sfnm|Karahan|1996|Macit|2013}}

== İrsi və qiymətləndirilməsi ==
[[File:Stamps_of_Azerbaijan,_1994-209k.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Stamps_of_Azerbaijan,_1994-209k.jpg|alt=A stamp with two sides, each featuring a depiction of Fuzuli|thumb|Füzulinin anadan olmasının 500-cü illiyinə həsr olunmuş [[Şəxslər haqqında Azərbaycan poçt markalarının siyahısı|Azərbaycan poçt markası]]. 1994-cü il.{{efn|name=doğum}}]]
[[Türkologiya|Türkşünaslıq]] üzrə professoru Ketlin Berrill Füzulini "bütün Azərbaycan şairlərinin ən öndə gedəni" kimi təsvir etmişdir.{{sfn|Burrill|1972|p=76}} Füzuli həmçinin, [[Türk dilləri|türk]] ədəbi dünyasının ən böyük və ən məşhur şairlərindən biri kimi qəbul edilir.{{sfnm|Skilliter|1972|Aynur|2020|Birnbaum|1976|1p=157|2p=300|3p=83}} O, [[Azərbaycan ədəbiyyatı|Azərbaycan]] və [[Osmanlı ədəbiyyatı|Osmanlı]] ədəbiyyatına böyük təsir göstərmiş, hətta bəzən [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı]] şairi hesab olunur. Buna səbəb onun dili və ya mədəniyyəti yox, poeziyasının böyük hissəsini Osmanlı [[İraq]]ı fəth etdikdən sonra yazmasıdır.{{sfn|Andrews|Mignon|2017|p=558}} Füzulinin yaradıcılığı həm [[Kiçik Asiya|Anadolu]], həm də [[cığatay]] ədəbiyyatına təsir göstərmişdir. Hər iki ənənəyə mənsub olan, sonrakı dövrlərdə yaşamış yazıçılar Füzulinin yaradıcılığından onun öz poeziyası vasitəsilə ənənəvi mövzu və ideyaları yenidən şərh etmək bacarığına görə istifadə etmişdilər. Bu, iki ədəbi ənənəni bir-birinə yaxınlaşdırmışdır.{{sfnm|Macit|2014|Encyclopædia Iranica|2000}} Onun yaradıcılığı Azərbaycan, fars və ərəb ədəbi təcrübələri, eləcə də [[Şiəlik|şiə]] və [[Sünnilər|sünni]] inancları arasında uğurlu uzlaşma kimi səciyyələndirilmiş, Füzulinin irsi isə əhatəli olması ilə xarakterizə olunmuşdur.{{sfnm|Encyclopædia Iranica|2000|Abbas|2021|2p=10}} Füzulinin həm də şair olan oğlu atasının şərəfinə [[Fəzli]] adını götürmüşdür.{{Efn|''Fəzli'' sözü "bərəkətə və ya bolluğa aid olmaq" deməkdir.{{sfn|Hess|2015}}}} Fəzlinin poetik təhsilini Füzulidən aldığı, Azərbaycan, fars və ərəb dillərində həm dini, həm də dünyəvi şeirlər yazdığı güman edilir.{{sfn|Hess|2015}} O, şeirlərinə tez-tez sevgi mövzularını daxil etdiyi üçün "eşq şairi" də adlandırılmışdır.{{sfn|Abbas|2021|p=10}}

XVI əsrdən XIX əsrə qədər [[Farslaşmış cəmiyyət|fars-türk mədəniyyət sahəsində]] geniş şəkildə tanınan və heyranlıqla qarşılanan Füzulinin yaradıcılığı [[Hindistan]] kitabxana kataloqlarının göstərdiyi kimi, təkcə [[Osmanlı imperiyası]], [[Böyük İran|İran]] və [[Mərkəzi Asiya|Orta Asiyada]] deyil, həm də [[Hindistan yarımqitəsi]]ndə də məşhur olmuşdur. Onun şeirləri o qədər məşhur idi ki, onlar geniş bir sahədə müxtəlif yazı sistemlərindən istifadə edən müxtəlif linqvistik mənşəli katiblər tərəfindən köçürülmüşdür. Nəticədə üç unikal Füzuli mətn ənənəsi yaranmışdır: Osmanlı, Orta Asiya və İran.{{sfn|Péri|2020|p=374}} Onun əsərlərində [[Nizami Gəncəvi|Nizami]], [[Əbdürrəhman Cami|Cami]] və Hafiz kimi farsdilli şairlərin, [[Həbibi]] və [[İmadəddin Nəsimi|Nəsimi]] kimi Azərbaycandilli şairlərin təsiri vardır.{{sfn|Macit|2013}} Füzulinin bəzi əsərləri [[İngilis dili|ingilis dilinə]] tərcümə olunmuşdur. "''[[Söhbətül-əsmar]]''" türkoloq Qunnar Carrinq tərəfindən 1936-cı ildə [[Lund]]da "''{{Lang|en|The Contest of the Fruits}}''", "''Leyli və Məcnun''" əsəri isə 1970-ci ildə [[London]]da "''{{Lang|en|Leyla and Mejnun}}''" adı ilə yazıçı-tərcüməçi Sufi Huri tərəfindən tərcümə edilmişdir. {{sfnm|Karahan|1996|Karahan|1965|Pala|2003|1p=245|3p=163}}

Füzuli bütün Azərbaycan şairləri arasında görkəmli şair və Azərbaycan ədəbiyyatının aparıcı siması kimi tanınır.{{sfnm|Németh|1962|Burrill|1972|1p=17|2p=76}} Əsgərzadənin fikrinə görə, onun poeziyası [[Azərbaycan dili]]nin inkişafı üçün həlledici məqam olmuşdur. Müasir alim Səkinə Bərəngiyan Füzulini "Azərbaycan ədəbiyyatının [[Firdovsi]]si və [[Hafiz Şirazi|Hafizi]]" adlandırmış, onu [[fars ədəbiyyatı]]nın ən böyüklərindən sayılan iki şair ilə müqayisə etmişdir. O, qeyd etmişdir ki, Azərbaycan dili məhz Füzulinin yaradıcılığı ilə yetkinləşmiş, Azərbaycan klassik poeziyası özünün ən yüksək incəlik səviyyəsinə çatmışdır.{{sfn|Berengian|1988|p=19}} Qaraxan Füzulini şeirlərində dildən qüsursuz istifadə etdiyinə görə "parlaq dilçi" hesab etmişdir. Onun sözlərinə görə, Füzuli Azərbaycan dilində olan əsərlərinin əksəriyyətində əvvəl fars dilində yazdığı əsərlərindən ilham almasına baxmayaraq, mövzuları interpretasiya edərkən "öz şəxsiyyətinin xüsusi damğası"nı əlavə edərək onları məşhurlaşdıra nail olmuşdur.{{sfn|Karahan|1965}}

Füzulinin musiqi biliyi şeirlərinin ahəngdarlığı və ifadəliliyi ilə birləşir, bu isə onları musiqi bəstələmək üçün əlverişli edir.{{sfnm|Macit|2014|Macit|2013}} Onun qəzəlləri Türkiyədə həm yüksək təbəqənin nümayəndələri, həm də əsas mədəniyyət mərkəzlərindən kənarda, klassik türk musiqisinin xalq musiqisi ilə birləşdirildiyi ifaçılar tərəfindən xoş qəbul edilir.{{sfn|Macit|2014}} [[İslam dünyası]]nda ilk opera "''[[Leyli və Məcnun (opera)|Leyli və Məcnun]]''" Füzulinin eyniadlı əsəri əsasında 1908-ci ildə bəstəkarı [[Üzeyir Hacıbəyov]] tərəfindən qoyulmuşdur.{{sfn|Macit|2013}} Füzulinin qəzəlləri Azərbaycan bəstəkarı [[Cahangir Cahangirov]]un 1959-cu ildə bəstələdiyi "''[[Füzuli kantatası]]''" əsərinin də mövzusu olmuşdur.{{sfn|Ismayilova|2021}}

Füzuli Azərbaycan, [[Türkiyə]], İran, İraq kimi ölkələrdə məşhur şair olaraq qalır.{{sfn|Şahin|2007|pp=507–508}} [[Bakı]]nın mərkəzində bir [[Füzuli küçəsi (Bakı)|küçə]] və [[Füzuli meydanı|meydan]] Füzulinin adını daşıyır. Bundan əlavə, bir [[Füzuli rayonu|inzibati rayon]] və [[Füzuli (şəhər)|onun paytaxtı]] da şairin adını daşıyır.{{sfn|Supreme Court|2007}} 1994-cü ilin oktyabrında Türkiyə Yazıçılar Dərnəyi və [[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi]] tərəfingən İstanbulda Füzuli haqqında onun anadan olmasının 500 illiyinə{{efn|XX əsrin sonlarına qədər Füzulinin doğum tarixi yanlış olaraq 1495-ci il hesab edilirdi.{{sfn|Karahan|1996}}|name=doğum}} həsr olunmuş elmi konfrans təşkil edilmişdir. Həmin ilin dekabrında [[Konya]]da daha bir konfrans baş tutmuşdur.{{sfn|Şahin|2007|p=508}} 1995-ci ildə Türkiyə [[UNESCO|YUNESKO]]-nun himayəsi altında Füzulinin anadan olmasının 500-cü illiyini qeyd etmişdir.{{sfn|UNESCO|1993|p=5}} [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]]nin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı ilə Məhəmməd Füzuli [[Azərbaycan Respublikasında əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin siyahısı]]na daxil edilmişdir.<ref name="ARNK-2019-211">{{cite web |date=7 may 2019 |title=""Əsərlərin dövlət varidatı elan edilməsi Qaydaları"nın və "Əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin və dövlət varidatı elan edilən filmlərin siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı |url=https://nk.gov.az/az/document/3685/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201124112548/https://nk.gov.az/az/document/3685/ |archive-date=24 noyabr 2020 |access-date=28 iyun 2023 |work=[[Nazirlər Kabineti (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]] |publisher=nk.gov.az |language=az}}</ref> Füzuli [[Ələvilik|ələvilərin]] [[Yeddi Ulu Ozan|yeddi ulu ozanlarından]] biridir.{{Sfn|Procházka-Eisl|2016}}

Əlişir Nəvai adına Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetində dahi şair Məhəmməd Füzulinin adını daşıyan Azərbaycan Mədəniyyət, Təhsil və Tədqiqatlar Mərkəzi açılıb<ref>{{cite news |last= |first= |title= Daşkənddə Məhəmməd Füzuli adına mərkəz|date= 06-11-2019|publisher= Mədəniyyət qəzeti|work= |location= |url= https://www.medeniyyet.az/page/news/50492/Daskendde-Mehemmed-Fuzuli-adina-merkez.html|language= |access-date= |archive-url= https://archive.today/20240501075027/https://www.medeniyyet.az/page/news/50492/Daskendde-Mehemmed-Fuzuli-adina-merkez.html|archive-date= 01.05.2024}}</ref>.

== Həmçinin bax ==
* [[Füzuli adına Beynəlxalq Mükafat]]
* [[Füzuli kantatası]]

== Qeydlər ==
{{Notelist}}


=== İstinadlar ===
{{İstinad siyahısı|3}}

=== Haqqında olan ədəbiyyat ===
{{sfn whitelist|CITEREFEncyclopædia Iranica2000|CITEREFKarahan1996}} {{Refbegin}}
* {{ASE|10|14|Məhəmməd Süleyman oğlu}}
* {{cite book |last1=Abbas |first1=Hassan |title=The Prophet's Heir |date=16 March 2021 |isbn=978-0-300-25205-7 |pages=8–10 |doi=10.12987/9780300252057-001}}

* {{cite book |last1=Andrews |first1=W. G. |title=The Princeton Handbook of World Poetries |last2=Mignon |first2=L. |date=31 December 2017 |isbn=978-1-4008-8063-8 |pages=538–561 |chapter=T |doi=10.1515/9781400880638-025}}

*  Əzizağa Nəcəfzadə. [https://archive.today/20240624065314/https://drive.google.com/file/d/1bJf9jLx06BU5VYAqd_yrrj8bzO-iJvfV/view Örtülü dilin özəllikləri] “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi, Bakı - 2002, 100 səh.  

* Əzizağa Nəcəfzadə. [https://archive.today/20240624070802/https://drive.google.com/file/d/1NZgUkqgyrdM2-GOqVJtJCFix9Dk_XppU/view  Füzuli–şairin yaradıcılıq psixologiyası ] Bakı, Mütərcim, 2012, 140 səh.

* {{cite journal|last1=Asgharzadeh|first1=Alireza|title=In Search of a Global Soul: Azerbaijan and the Challenge of Multiple Identities|journal=[[Middle East Review of International Affairs]]|date=December 2007|volume=11|issue=4|pages=7–18|url=https://ciaotest.cc.columbia.edu/olj/meria/meria_200712/meria_200712_2_asgharzadeh.pdf|access-date=11 April 2023|archive-date=27 April 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230427190452/https://ciaotest.cc.columbia.edu/olj/meria/meria_200712/meria_200712_2_asgharzadeh.pdf|url-status=live}}
* {{cite book |last1=Aynur |first1=Hatice |title=Disputation Literature in the Near East and Beyond |date=10 August 2020 |isbn=978-1-5015-1027-4 |pages=283–308 |chapter=16. A Survey of Disputation Texts in Ottoman Literature |doi=10.1515/9781501510274-016 |s2cid=243228647}}
* {{cite book |last1=Berengian |first1=Sakina |title=Azeri and Persian Literary Works in Twentieth Century Iranian Azerbaijan |date=1988 |publisher=K. Schwarz |isbn=978-3-922968-69-6}}
* {{cite book |last1=Burrill |first1=Kathleen R. F. |title=The Quatrains of Nesimî Fourteenth-Century Turkic Hurufi |date=31 December 1972 |isbn=978-90-279-2328-8 |pages=53–84 |doi=10.1515/9783110878967.53}}
* {{cite book |last1=Birnbaum |first1=Eleazar |editor1-last=Savory |editor1-first=R. M. |title=Introduction to Islamic Civilization |url=https://archive.org/details/introductiontois00savo_0 |date=28 May 1976 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-09948-6 |pages=[https://archive.org/details/introductiontois00savo_0/page/n87 78]–87 |chapter=Turkish Literature Through the Ages }}
* {{cite book |last1=Green |first1=Nile |title=The Persianate World |date=31 December 2019 |isbn=978-0-520-97210-0 |pages=1–72 |doi=10.1515/9780520972100-004}}
* {{Cite journal|last1=Procházka-Eisl|first1=Gisela|title=The Alevis|journal=Oxford Research Encyclopedia of Religion|date=5 April 2016|doi=10.1093/acrefore/9780199340378.013.101|isbn=978-0-19-934037-8}}
* {{cite book |last1=Gutsche |first1=George J. |title=The Modern Encyclopedia of Russian and Soviet Literatures: Including Non-Russian and Emigre Literatures. Forest spirit-Gorenshtein, Fridrikh Naumovich |last2=Weber |first2=Harry Butler |last3=Rollberg |first3=Peter |date=1987 |publisher=Academic International Press |isbn=978-0-87569-038-4}}
* {{cite web |last1=Ismayilova |first1=Laman |date=22 June 2021 |title=Jahangir Jahangirov. Prominent Composer and Choirmaster |url=https://www.azernews.az/culture/180427.html |access-date=8 April 2023 |website=Azernews |archive-date=11 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230411123248/https://www.azernews.az/culture/180427.html |url-status=live }}
* {{Cite encyclopedia |last=Karahan |first=Abdülkadir |year=1996 |title=Fuzûlî |encyclopedia=[[TDV İslam Ensiklopediyası|TDV Encyclopedia of Islam]] |volume=13 (Fikih – Gelenek) |language=tr |location=İstanbul |publisher=Turkiye Diyanet Foundation, Centre for Islamic Studies |ISBN=978-975-389-440-1 |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/fuzuli |access-date=2023-05-29 |archive-date=2023-03-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230326000150/https://islamansiklopedisi.org.tr/fuzuli |url-status=live }}
* {{cite book |last1=Karakaya-Stump |first1=Ayfer |title=The Kizilbash-Alevis in Ottoman Anatolia |date=17 December 2019 |isbn=978-1-4744-3270-2 |pages=188–219 |doi=10.1515/9781474432702-011}}
* {{cite book |last=Laguna |first=Ana |title=Drawing the Curtain: Cervantes's Theatrical Revelations |publisher=University of Toronto Press |year=2022 |pages=150–176 |isbn=978-1-4875-3892-7 |editor-last=Fernández |editor-first=Esther |location=Toronto |chapter=In the Name of Love: Cervantes's Play on Captivity in La Gran Sultana |editor-last2=Martín |editor-first2=Adrienne L.}}
* {{cite encyclopedia |title=Fuzuli, Mehmed b. Süleyman |last=Macit |first=Muhsin |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/*-COM_27220 |year=2014 |editor-first1=Fleet |editor-last1=Kate |editor-first2=Krämer |editor-last2=Gudrun |editor-first3=Matringe |editor-last3=Denis |editor-first4=Nawas |editor-last4=John |editor-first5=Rowson |editor-last5=Everett |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam |edition=3rd ed. |publisher=Brill Online |doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_27220 |ISSN=1873-9830 |language=en |access-date=2023-05-29 |archive-date=2023-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230318191147/https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/*-COM_27220 |url-status=live }}
* {{cite web |last=Macit |first=Muhsin |date=2013 |title=Fuzûlî |url=https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuzuli-mdbir |website=Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü |publisher=[[Əhməd Yəsəvi Universiteti|Ahmet Yesevi University]] |language=tr |access-date=2023-05-29 |archive-date=2023-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230318191141/https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuzuli-mdbir |url-status=live }}
* {{cite book |last1=Mendel |first1=Yonatan |title=Reflections on Knowledge and Language in Middle Eastern Societies |last2=Nicola |first2=Bruno De |last3=Qutbuddin |first3=Husain |date=11 August 2010 |publisher=Cambridge Scholars Publishing |isbn=978-1-4438-2473-6}}
* {{cite book |last1=Németh |first1=J. |title=Turkish Grammar |date=31 December 1962 |pages=13–18 |doi=10.1515/9783112317150-001}}
* {{cite book |last1=Péri |first1=Benedek |title=Turkish History and Culture in India |date=5 August 2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-43736-4 |pages=367–387 |chapter=Turki Language and Literature in Late Mughal India as Reflected in a Unique Collection of Texts |doi=10.1163/9789004437364_014 |s2cid=242021900}}
* {{cite journal|last1=Skilliter|first1=S. A.|title=Leylᾱ and Mejnūn, by Fuzūlī, Translated from the Turkish. With a History of the Poem, Notes, and Bibliography by Alessio Bombaci (Translated from the Italian by Elizabeth Dairies) (translated from the Italian by Elizabeth Dairies)|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies|date=February 1972|volume=35|issue=1|pages=156–157|doi=10.1017/S0041977X0010758X|publisher=[[George Allen and Unwin]]}}
* {{cite web |date=2007 |title=About the district |url=https://supremecourt.gov.az/en/static/view/302 |access-date=8 April 2023 |website=[[Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi|Supreme Court of Azerbaijan]] |ref={{harvid|Supreme Court|2007}} |archive-date=8 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230408152537/https://supremecourt.gov.az/en/static/view/302 |url-status=live }}
* {{cite book |last1=Taner |first1=Melis |title=Caught in a Whirlwind: A Cultural History of Ottoman Baghdad as Reflected in Its Illustrated Manuscripts |date=9 October 2019 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41280-4 |pages=96–145 |doi=10.1163/9789004412804_006 |s2cid=214450917}}
* {{cite book |last1=Terzioğlu |first1=Derin |title=Entangled Confessionalizations? |date=31 December 2022 |isbn=978-1-4632-4358-6 |pages=563–624 |doi=10.31826/9781463243586-021}}
* {{cite web |date=1993 |title=Proposals by the Member States for the Celebration of Anniversaries in 1994-1995 |url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000094624 |access-date=8 April 2023 |website=[[UNESCO]] |ref={{harvid|UNESCO|1993}} |archive-date=8 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230408152535/https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000094624 |url-status=live }}
* {{cite encyclopedia |url=https://iranicaonline.org/articles/fozuli |editor-last=Yarshater |editor-first=Ehsan |year=2000 |title=Fożūlī, Moḥammad |encyclopedia=[[Encyclopædia Iranica]] |volume=Volume X/2: Forūḡī–Fruit |location=London and New York |publisher=Routledge & Kegan Paul |pages=121–122 |ISBN=978-0-933273-41-2 |language=en |access-date=2023-05-29 |archive-date=2022-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220302022652/https://iranicaonline.org/articles/fozuli |url-status=live }}
* {{Cite book |last=Mustafayev |first=Shahin |title=Contemporary Research in Turkology and Eurasian Studies: A Festschrift in Honor of Professor Tasin Gemil on the Occasion of His 70th Birthday |publisher=[[Cluj University Press]] |year=2013 |isbn=978-973-595-622-6 |editor-last=Lascu |editor-first=Stoica |location=Cluj-Napoca |pages=333–346 |chapter=Ethnolinguistic Processes in the Turkic Milieu of Anatolia and Azerbaijan (14th–15th Centuries) |editor-last2=Fetisleam |editor-first2=Melek}}
* {{cite encyclopedia |title=Fazli |last=Hess |first=Michael R. |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/*-COM_27073 |year=2015 |editor-first1=Fleet |editor-last1=Kate |editor-first2=Krämer |editor-last2=Gudrun |editor-first3=Matringe |editor-last3=Denis |editor-first4=Nawas |editor-last4=John |editor-first5=Rowson |editor-last5=Everett |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam |edition=3rd ed. |publisher=Brill Online |doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_27073 |ISSN=1873-9830 |language=en |access-date=2023-05-29 |archive-date=2023-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230318104257/https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/*-COM_27073 |url-status=live }}
{{Refend}}

== Xarici keçidlər ==
[https://anl.az/el/f/fm_e1.pdf MƏHƏMMƏD FÜZULİ ƏSƏRLƏRİ ALTI CİLDDƏ I CİLD (oxu)]
{{Portal|Məhəmməd Füzuli}}
{{Vikimənbə|Müəllif:Məhəmməd Füzuli}}
{{commons-inline}}

{{Füzuli}}
{{Azərbaycan ədəbiyyatı}}
{{Azərbaycan dili}}
{{Təsəvvüf}}

{{Xarici istinadlar}}

[[Kateqoriya:Məhəmməd Füzuli| ]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı şairlər]]
[[Kateqoriya:XV əsr Azərbaycan yazıçıları]]
[[Kateqoriya:XVI əsr Azərbaycan yazıçıları]]
[[Kateqoriya:Osmanlı şairləri]]
[[Kateqoriya:İraq şairləri]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan dilində yazan şairlər]]
[[Kateqoriya:Fars dilində yazan Azərbaycan şairləri]]
[[Kateqoriya:Ərəb dilində yazan şairlər]]
[[Kateqoriya:Osmanlı divan şairləri]]

Bu səhifədə istifadə edilmiş şablonlar:

Məhəmməd Füzuli (başlanğıc koda bax) (yarım-mühafizə edilib)
Şablon:* (redaktə)
Şablon:ASE (redaktə)
Şablon:Abbr (redaktə)
Şablon:Abr (redaktə)
Şablon:Adaş (redaktə)
Şablon:Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası (redaktə)
Şablon:Azərbaycan dili (redaktə)
Şablon:Azərbaycan ədəbiyyatı (redaktə)
Şablon:Cite book (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Şablon:Cite encyclopedia (redaktə)
Şablon:Cite journal (redaktə)
Şablon:Cite news (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Şablon:Cite web (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Şablon:Comment/styles.css (başlanğıc koda bax) (yarım-mühafizə edilib)
Şablon:Commons-inline (redaktə)
Şablon:DVTY (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Şablon:DVTY/əsas (redaktə)
Şablon:Digər məna (redaktə)
Şablon:Digər məna/adaş (redaktə)
Şablon:Digər mənalar (redaktə)
Şablon:Dil (redaktə)
Şablon:Dil-ar (redaktə)
Şablon:Dil-az2 (redaktə)
Şablon:Dil-azb (redaktə)
Şablon:Dil-fa (redaktə)
Şablon:Dil1 (redaktə)
Şablon:Dəqiqləşdirilməmiş (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Şablon:Efn (redaktə)
Şablon:Füzuli (redaktə)
Şablon:Harvid (redaktə)
Şablon:Is numeric (redaktə)
Şablon:Join (redaktə)
Şablon:Kateqoriya yalnız məqalələrdə (başlanğıc koda bax) (təcrübəli redaktor mühafizəsi)
Şablon:Ki (redaktə)
Şablon:Kiril qrafikasına (redaktə)
Şablon:Kiril qrafikasından (redaktə)
Şablon:Kiril qrafikasından/İzah (redaktə)
Şablon:Lang (redaktə)
Şablon:Lit (redaktə)
Şablon:Main other (redaktə)
Şablon:Mi (redaktə)
Şablon:Multireplace (redaktə)
Şablon:Məlumat qutusu (redaktə)
Şablon:Məlumat qutusu/Vikianbar (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Şablon:Məlumat qutusu/Vikimənbə (redaktə)
Şablon:Məlumat qutusu/ad (redaktə)
Şablon:Məlumat qutusu/aşağı (redaktə)
Şablon:Məlumat qutusu/orijinal ad (redaktə)
Şablon:Navbox (redaktə)
Şablon:Navbox subgroup (redaktə)
Şablon:Naviqasiya cədvəli (redaktə)
Şablon:Nobr (redaktə)
Şablon:Notelist (redaktə)
Şablon:Nowrap (redaktə)
Şablon:Plainlist/styles.css (redaktə)
Şablon:Portal (redaktə)
Şablon:Portal/styles.css (redaktə)
Şablon:Portal/Şəkil (redaktə)
Şablon:Portal/Şəkil/Məhəmməd Füzuli (redaktə)
Şablon:Portal/Şəkil/Şablon (redaktə)
Şablon:Qeyd siyahısı (redaktə)
Şablon:Refbegin (redaktə)
Şablon:Refbegin/styles.css (redaktə)
Şablon:Refend (redaktə)
Şablon:Replace (redaktə)
Şablon:Sfn (redaktə)
Şablon:SfnRef (redaktə)
Şablon:Sfn whitelist (redaktə)
Şablon:Sfnm (redaktə)
Şablon:Side box (redaktə)
Şablon:Simvola qədər (redaktə)
Şablon:Str find (redaktə)
Şablon:Str rep (redaktə)
Şablon:Str trim (redaktə)
Şablon:Sətirdə tək-cəm (redaktə)
Şablon:Tnavbar-view (redaktə)
Şablon:Törəmə layihələr (redaktə)
Şablon:Təsəvvüf (redaktə)
Şablon:Vikimənbə (redaktə)
Şablon:Wikidata (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Şablon:Wikidata/p166 (redaktə)
Şablon:Wikidata/p2031 (redaktə)
Şablon:Wikidata/p40 (redaktə)
Şablon:Wikidata/p569 (redaktə)
Şablon:Wikidata/p570 (redaktə)
Şablon:Wikidata/range (başlanğıc koda bax) (təcrübəli redaktor mühafizəsi)
Şablon:Xarici istinadlar (redaktə)
Şablon:Xarici keçidlər (redaktə)
Şablon:Xarici keçidlər/styles.css (redaktə)
Şablon:Yazıçı (başlanğıc koda bax) (təcrübəli redaktor mühafizəsi)
Şablon:İstinad siyahısı (redaktə)
Şablon:İstinad siyahısı/styles.css (redaktə)
Şablon:İstiqamətləndirmə (redaktə)
Şablon:İzah (redaktə)
Şablon:Əvvəlcə ad (redaktə)
Şablon:• (redaktə)
Modul:Arguments (redaktə)
Modul:Check for unknown parameters (redaktə)
Modul:Citation/CS1 (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Modul:Citation/CS1/COinS (redaktə)
Modul:Citation/CS1/Configuration (redaktə)
Modul:Citation/CS1/Date validation (redaktə)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (redaktə)
Modul:Citation/CS1/Utilities (redaktə)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (redaktə)
Modul:Citation/CS1/styles.css (redaktə)
Modul:Color contrast (redaktə)
Modul:Color contrast/colors (redaktə)
Modul:Dates (redaktə)
Modul:External links (redaktə)
Modul:External links/data (redaktə)
Modul:Footnotes (redaktə)
Modul:Infocards/dateCat (redaktə)
Modul:Languages (redaktə)
Modul:Languages/data (redaktə)
Modul:Multireplace (redaktə)
Modul:Məlumat qutusu (redaktə)
Modul:Navbox (redaktə)
Modul:No globals (redaktə)
Modul:Ordinal (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Modul:RomanNumber (redaktə)
Modul:Separated entries (redaktə)
Modul:Side box (redaktə)
Modul:Side box/styles.css (redaktə)
Modul:Sources (redaktə)
Modul:Sources/utils (redaktə)
Modul:String (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Modul:String2 (redaktə)
Modul:TableTools (redaktə)
Modul:Transclude (redaktə)
Modul:Wd (redaktə)
Modul:Wd/i18n (redaktə)
Modul:Wikidata (başlanğıc koda bax) (mühafizə edilib)
Modul:Wikidata/Flags (redaktə)
Modul:Wikidata/Interproject (redaktə)
Modul:Wikidata/Medals (redaktə)
Modul:Wikidata/Places (redaktə)
Modul:Wikidata/Places2 (redaktə)
Modul:Wikidata/config (redaktə)
Modul:Wikidata/date (redaktə)
Modul:Wikidata/item (redaktə)
Modul:Wikidata/media (redaktə)
Modul:WikidataSelectors (redaktə)
Modul:Yesno (redaktə)

Məhəmməd Füzuli səhifəsinə qayıt.

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Məhəmməd_Füzuli"

Məhəmməd Füzuli üçün mənbəyə bax

Bu səhifə nə üçün mühafizə edilib?

Nə edə bilərəm?

Naviqasiya menyusu

Axtar