Edukira joan

Guimarães

Koordenatuak: 41°26′42″N 8°17′27″W / 41.445°N 8.2908°W / 41.445; -8.2908
Wikipedia, Entziklopedia askea
Guimarães
Guimarães
Portugalgo hiria
Administrazioa
Estatu burujabe Portugal
Portugalgo barrutiaBraga
Izen ofizialaGuimarães
Jatorrizko izenaGuimarães
Posta kodea4800 Guimarães
Geografia
Koordenatuak41°26′42″N 8°17′27″W / 41.445°N 8.2908°W / 41.445; -8.2908
Map
Azalera242,85 km²
MugakideakFafe, Povoa de Lanhoso, Braga, Vila Nova de Famalicao, Santo Tirso, Vizela eta Felgueiras
Demografia
Biztanleria158.124 (2011)
−4.448 (2006)
Dentsitatea651 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia253
Ordu eremuaUTC±00:00 eta UTC+01:00
Hiri senidetuakCompiègne, Londrina, Brive-la-Gaillarde, Igualada, Tacoronte, Rio de Janeiro, Kaiserslautern, Colonia del Sacramento, Tourcoing, Ribeira Grande de Santiago (en) Itzuli, Mé-Zóchi (en) Itzuli, Kavadarci (en) Itzuli eta Dijon
cm-guimaraes.pt
Guimarãesko gaztelua.

Guimarães Portugalgo ipar-mendebaldeko udalerri bat da, Bragako barrutikoa. Portugalgo udalerri jendetsuenetakoa da, 2011ko erroldan 158.124 biztanle baitzituen. Erdigune historikoa gizateriaren ondare izendatu zuen UNESCOk 2001ean eta 2012an Europako kultura hiriburua izan zen.

Portugalgo sorreran garrantzi handia izan zuen hiriak, izan ere, Condado Portucalense konderriko lehenengo hiriburua izan zen.

Kalkolito garaitik populatua izan zen Guimarães ingurua. Udalerrian Briteirosko eta Sabrosoko Citâniak (kastroak) eta Penhako arkeologi eremuak daude.

Gaur egungo hiria X mendean fundatu zen Galiziako Erresumaren barnean. Garai hartan Vimaranes izena zuen. Lurraren jabea zen Mumadona Dias kondesak monasterioa eraiki zuen eta inguruan eratuz joan zen beheko herria ("vila baixa"). Gaztelu bat ere jaso zuen muino gainean eta han goiko herria sortu zen ("vila alta"). Biak lotzeko Santa Maria kalea eraiki zen. Monasterioa Errege Kolegiata bihurtu zen, noble eta erregeen diruaguntzak jaso zituen eta erromesaldi lekua bihurtu zen. Hiriaren sonak gora egin zuen eta 1096an Enrike Borgoñakoak (Portugalgo kondeak) foruak eman eta Portugalgo konderriaren hiriburu bihurtu zen. 1128an San Mamesko borroka (Batalha de São Mamede) bertan izan zen eta Afonso Henriquesen garaipenari esker Portugal Erresuma bihurtu zen, Guimarães hiriburu zela.

Erdi Aroan harresiak bildu zuen Guimarães eta erromesaldiak zirela eta hainbat karitate ordena ezarri ziren bertan hiriaren izaera moldatuz. XVI mendean harresiaren zati luzeak eraitsi ziren hiria hedatu ahal izateko.

XIX menderarte Guimarãesko alde historikoaren egiturak ez zuen aldaketa nabarmenik izan, hainbat eliza eta komenturen eraikuntzaz aparte. 1853an Maria II.ak hiria modernizatu zuen, kale berriak eraikiz eta higiene baldintzak hobetuz.

Iparraldean Póvoa de Lanhoso, ekialdean Fafe, hegoaldean Felgueiras, Vizela eta Santo Tirso, mendebaldean Vila Nova de Famalicão eta ipar-mendebaldean Braga udalerri mugakide ditu.

Granitozko lurraldearen gainean ezartzen da Guimarães. Iparraldean Senhora do Monte mendizerra dauka eta hegoaldean Penha muinoa, 613 metrorekin udalerriko punturik garaiena.

Biztanleriaren bilakaera (1801 – 2011)[1]
1801 1849 1900 1930 1960 1981 1991 2001 2011
47 465 46 619 54 910 65 417 116 272 146 959 157 589 159 576 158 124

Ondasun nabarmenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Guimarãesko erdigune historikoa1
UNESCOren gizateriaren ondarea

Mota Kulturala
Irizpideak ii, iii, iv
Erreferentzia 1031
Kokalekua  Portugal
Eskualdea2 Europa / Ipar Amerika
Izen ematea 2001 (XXV. bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua)
2 UNESCOren sailkapena

2001ean UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu zuen Guimarãesko erdigune historikoa. Izan ere ondasun arkitektoniko aipagarri ugari baititu:

  • Guimarãesko gaztelua (Castelo de Guimarães): X. mendea.
  • Bragantzako dukeen jauregia (Paço dos Duques de Bragança): XV. mendea.
  • Oliveirako Andre Mariaren eliza (Igreja de Nossa Senhora da Oliveira): XIII. mendea.
  • San Frantzisko komentua (XV. mendea).
  • Penhako santutegia.
  • Rua de Santa Maria kalea.
  • Santiago enparantza (Largo do Santiago).
  • Oliveira enparantza (Largo do Oliveira).
  • Toural enparantza (Largo do Toural).

Hiriko talderik ezagunena Vitória Sport Clube edo Vitória de Guimarães, futbolekoa, 48 denboraldi jarraian Portugalgo Lehen Mailan jokatu zuena 2005-06 arte. Gaur egun ere lehen mailan ari da. Ez du ligarik irabazi baina sei Kopa final jokatu ditu eta 2013an txapeldun gelditu zen.

Udalerriko Moreira de Cónegos herrian Portugalgo Ligan ari den beste talde bat ere badago, Moreirense FC. 1938 urtean sortu zen baina 1995ean egin zuen debuta lehen mailan. 2017 urtean Portugalgo Ligako Kopa irabazi zuen.

Hiri senidetuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]