Jump to content

Cruinne

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
(Athsheolta ó An Chruinne)
an chruinne ag forleathnú

Ár ndomhan, chomh maith leis an nGrianchóras, na réaltaí is na réaltraí go léir, is ea an chruinne[1] (tugtar an cosmosan mhórchruinne freisin uirthi). Taobh istigh den ghrianchóras, tá ár réalta, ar a dtugtar an ghrian, 8 bpláinéad-ina measc an domhan seo againne, na gealacha a théann mórthimpeall na bpláinéad, na hastaróidigh is na cóiméid.[2] Is ball den réaltra ar a dtugtar Bealach na Bó Finne an grianchóras, agus go ginearálta is cnuasach de réaltaí atá i ngach réaltra.

Is í samhail chaighdeánach na cruinne ná go bhfuil sí ag forleathnú, agus reanna na cruinne ag druidim amach óna chéile. Samhlaítear gur thosaigh an leathnú ó phoncstaid fhíordhlúth de dhamhna uile na cruinne leis an Ollphléasc.

Tugann teoiric na hOllphléisce míniú ar bhunús agus ar fhorbairt na cruinne. Ba é an réalteolaí Meiriceánach Edwin Hubble a chruthaigh sa bhliain 1929 go bhfuil an chruinne ag forleathnú. De réir a theoirice siúd, agus ó thomhas an deargaistrithe i gcásanna éagsúla reann neimhe is fad na reann céanna ón domhan, ríomhtar 10,000-20,000 milliún bliain mar aois na cruinne.

Creidtear go bhfuil trastomhas de 93 billiún solasbhliain ag an gcruinne ar a bheag.[3]

Tá teoiricí éagsúla ag teacht chun tosaigh, ina mholann fisiceoirí nach bhfuil ár gCruinne uathúil ach go bhfuil sí ina ceann amháin, i measc go leor eile.

an chruinne ag forleathnú go deo ?

Níl na réalteolaithe ar aon aigne faoi thodhchaí na cruinne. Tá moladh amháin a deir go leanfaidh sí ag forleathnú go deo, cruinne oscailte. Tá moladh eile a shamhlaíonn an chruinne iata, ionas go dtiocfaidh an forleathnú chun deiridh am éigin amach anseo agus go gcrapfaidh sí ar ais chuig an bponcstaid bhunúsach le hollchnagadh tar éis 50,000- 60,000 milliún bliain. De réir a chéile, is troime an fhianaise i bhfabhar na cruinne oscailte.

Féach freisin

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ""cruinne"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2020-05-20.
  2. Hussey, Matt (2011). "Fréamh an Eolais". 
  3. "Observable universe" (as en) (2020-05-18). Wikipedia.