Hormon

Hormon —az lot. «xormo» ba xajacon meoram. Xormon bo xun ba tamomi organizm rafta, ba kori sistemai uzvxo va organizm ta'sir mekunad. Gormonho in moddahoi biologiji fa'oli tabiati organikī meboşand, ki dar huçajrahoi maxsusi ƣadudhoi endokrinī hosil şuda, ba çarajoni xun vorid meşavand, bo retseptorhoi huçajrahoi maqsadnok pajvast meşavand va ba metabolizm va funksijahoi fiziologī ta'siri tanzimkunanda merasonand. Gormonho hamcun tanzimgari gumoraliji (bo xun) tavassuti ravandhoi muajjan dar uzvhoi gunogun xidmat mekunand. Ta'rifhoi digare niz mavçudand, ki tibqi onho tafsiri mafhumi "gormon" vase'tar ast: "signalhoi kimijovī, ki az çonibi huçajrahoi badan istehsol meşavand va ba huçajrahoi digar uzvhoi badan ta'sir merasonand." In ta'rif afzalijatnok ba nazar merasad, zero on moddahoi zijodero dar bar megirad, ki odatan onhoro gormonho menomand: gormonhoi hajvonoti be sistemai gardiş (masalan, ekdisonhoi kirmi mudavvar va ƣajra), Gormonhoi hajvonot, ki dar ƣadudhoi endokrinī hosil nameşavand (prostaglandinho, eritropoetin va ƣajra), incunin gormonhoi rustanī. Gormonho ta'siri dur dorand: vorid şudan ba uzvho va sistemahoi gunoguni badan bo çarajoni xun, onho fa'olijati uzvero, ki durtar az ƣadudi sintezkunandai onho çojgir ast, ba tanzim medarorand, dar hole ki hatto miqdori xele kami gormonho metavonad dar fa'olijati uzv taƣiroti çiddī ba vuçud orad. Oƣozi omūzişi fa'oli ƣadudhoi endokrinī va gormonho az çonibi tabibi anglis T.Addison dar soli 1855 guzoşta şuda bud. Addison avvalin şuda bemoriji birinçiro tavsif kard, ki alomati on doƣi muşaxxasi pūst bud va sababi on xalaldor şudani gurdaho bud. Asosguzori digari endokrinologija tabibi faronsavī K.Bernard meboşad, ki ravandhoi haşaroti doxilī va ƣadudhoi muvofiqi badan - uzvhoero, ki dar xun ba'ze moddahoro çudo mekunand, omūxtaast. Ba'dan, jak tabibi digari faronsavī K.Braun-Sekard dar in sohai ilm sahmi xudro guzoşt, ki ruşdi ba'ze bemorihoro bo nokifojagiji funksijai ƣadudhoi endokrinī rabt dod va nişon dod, ki dar tabobati in bemoriho usorai ƣadudhoi daxldorro bomuvaffaqijat istifoda burdan mumkin ast. Muvofiqi natiçahoi tahqiqoti dar marhilai kununī mavçudbuda, sintezi nokofī jo az had zijodi gormonho ba mexanizmhoi molekulaviji dar tanzimi ravandhoi metabolizm dar organizm ta'siri manfī merasonand va in dar navbati xud ba ruşdi qarib hamai bemorihoi ƣadudhoi endokrinī musoidat mekunad. Dar asl istilohi "gormon" bori avval dar asarhoi fiziologhoi britonijoī V.Bajlis va E.Starling soli 1902 istifoda şudaast. Muhaqqiqon onro hangomi omūzişi gormoni sekretin, ki se sol peş kaşf karda budand, çorī kardand. In gormon dar rūdai duvozdahanguşta tavlid meşavad va baroi şiddatnokiji istehsoli afşurahoi hozima mas'ul ast. Dar ajni zamon, ilm beş az 100 moddaero medonad, ki ƣadudhoi endokrinī tavlid mekunand, ki fa'olijati gormonalī dorand va ravandhoi mubodilai moddahoro ba tanzim medarorand. Prinsiphoi umumiji fa'olijat Angezandahoi beruna jo botiniji in jo on namudi digar ba retseptorhoi badan ta'sir karda, dar onho impulsho ba vuçud meorand, ki avval ba sistemai markaziji asab va sipas ba gipotalamus vorid meşavand. Dar in qismi maƣzi sar moddahoi asosiji fa'oli amali gormonaliji durdast istehsol karda meşavand - ba nom. omilhoi ozodkunanda, ki dar navbati xud ba ƣadudi gipofiz ravona karda şudaand. Xususijati xosi onho on ast, ki intiqoli onho ba ta'jinoti peşbinişuda na bo gardişi umumiji xun, balki tavassuti sistemai raghoi portalī surat megirad. Dar zeri ta'siri omilhoi relizingī istehsol va ozodşaviji gormonhoi tropikiji ƣadudi gipofiz jo sur'at megirad jo sust meşavad. Oxirin, vaqte ki ba çarajoni xun vorid şud va bo on ba ƣadudi muşaxxasi endokrinī rasid, ba sintezi hormoni zarurī ta'sir merasonad. Dar marhilai oxirini ravand, gormon tavassuti sistemai xunguzar ba ba'ze uzvho jo boftahoi maxsus (ba istiloh "hadafho") rasonida meşavad va dar organizm vokunişhoi muajjanero ba vuçud meorad, xoh onho fiziologī boşand jo masalan, kimijovī. Marhilai nihoī, ki bo ta'siri gormonho ba metabolizm dar doxili huçajra aloqamand ast, muddati tūlonī az hama çuz'hoi ravandi dar bolo nombarşuda kamtar omūxta şud. Holo ma'lum ast, ki dar boftahoi maqsadnoki daxldor soxtorhoi muşaxxasi kimijovī mavçudand, ki makonho baroi pajvast kardani gormonho - ba nom. retseptorhoi gormonalī. Odatan, marhilahoi maxsus porahoi karbogidratiji glikoproteinho va gangliosidho meboşand. Pajvastani gormonho bo retseptorho reaksijahoi muajjani bioximijaviro ba vuçud meorad, ki dar natiça ta'siri nihoiji gormon ba amal meojad. Çojgirşaviji retseptorho dar in holat ba tabiati gormon vobasta ast: dar holati tabiati steroid, retseptorho dar jadro va dar mavridi safeda jo peptid dar sathi berunī (membranai plazma) çojgirand. Sarfi nazar az çojgirşaviji bajni retseptor va gormon, hameşa mukotibai vozehi soxtorī va fazoī mavçud ast.

In maqolai xurd dar borai zistşinosī ast. Bo gustarişi on ba Vikipedija kūmak kuned. Dar surati imkon in joddoşt bojad daqiqtar çojguzin şavad.