The Wayback Machine - https://web.archive.org/web/20160823013203/http://encyklopedia.pwn.pl:80/
  • Na czasie
    największa w świecie międzynarodowa impreza sportowa, o tradycjach antycznych, organizowana w starożytności i współcześnie co 4 lata, w innych epokach nieregularnie lub co rok; miejsce (miasto) rozgrywania igrzysk olimpijskich ustala Międzynarodowy Komitet Olimpijski; odrębnie odbywają się letnie igrzyska olimpijskie (od 1896) i zimowe igrzyska olimpijskie (od 1924); 1908 i 1920 w programie letnich igrzysk były zimowe dyscypliny sportowe (łyżwiarstwo figurowe i hokej na lodzie).
    Idea nowożytnych igrzysk olimpijskich nawiązuje do tradycji starożytnej Grecji, gdzie podczas uroczystości religijnych odbywały się zawody sportowe oraz występy poetów, muzyków i śpiewaków, a w czasie ich trwania obowiązywał rozejm (greckie ekecheiría); cichły wtedy wszelkie spory i wojny. Wśród wielu igrzysk starożytnej Grecji największą sławę zdobyły igrzyska ku czci Zeusa w Olimpii, rozgrywane co 4 lata, od których przyjęto rachubę czasu wg olimpiad. Początki igrzysk olimpijskich nie są znane i są owiane legendą; pierwszy opis igrzysk znajduje się w Iliadzie Homera, ale i on wspomina, że jest to tradycja jeszcze dawniejsza; od 776 p.n.e. powtarzają się igrzyska olimpijskie w niezmiennym cyklu 4-letnim i trwają przez 1168 lat, prawdopodobnie do 393 n.e. (292 olimpiady); 393 n.e. cesarz rzymski Teodozjusz I Wielki zakazał organizowania igrzysk olimpijskich, dopatrując się w nich kultywowania zwyczajów pogańskich. Idea igrzysk olimpijskich została wskrzeszona dopiero w końcu XIX w. przez francuskiego pedagoga, działacza społecznego i sportowego barona P. de Coubertina; dzięki jego staraniom 1894 został powołany Międzynarodowy Komitet Olimpijski oraz podjęto decyzję o wznowieniu igrzysk olimpijskich i zorganizowaniu ich 1896 po raz pierwszy w czasach nowożytnych w stolicy Grecji — Atenach. Od tego czasu igrzyska olimpijskie odbywają się regularnie co 4 lata (z wyjątkiem lat 1916 oraz 1940 i 1944, kiedy działania wojenne uniemożliwiły ich zorganizowanie), zyskując coraz większą popularność; od 1992 letnie i zimowe igrzyska olimpijskie są rozgrywane na zmianę co 2 lata.
    Niektórzy uczestnicy igrzysk olimpijskich zapisali się na trwałe w historii światowego sportu, np.: S. Luis — grecki biegacz, zwycięzca pierwszego maratonu na igrzyskach olimpijskich; R.C. Ewry — amerykański specjalista od skoków z miejsca; P. Nurmi — fiński biegacz długodystansowy; J. Owens — amerykański sprinter; F. Blankers-Koen — holenderska sprinterka; E. Zatopek — czechosłowacki biegacz długodystansowy; Abebe Bikila — bosonogi maratończyk z Etiopii; W. Rudolph — amerykańska sprinterka; A. Oerter — amerykański dyskobol; R. Beamon — amerykański skoczek w dal; L. Viren — fiński biegacz długodystansowy; C. Lewis — amerykański sprinter i skoczek w dal; pływacy — J. Weismueller (USA), M. Spitz (USA), M. Biondi (USA), W. Salnikow (ZSRR), K. Otto (NRD), K. Ender (NRD), J. Evans (USA), K. Egerszegi (Węgry); gimnastycy — S. Kato (Japonia), N. Andrianow (ZSRR), B. Szachlin (ZSRR), W. Szczerbo (Białoruś), Ł. Łatynina (ZSRR), N. Kim (ZSRR), N. Comaneci (Rumunia); łyżwiarze szybcy — C. Thundberg (Finlandia), I. Ballangrud (Norwegia), E. Heiden (USA), J.O. Koss (Norwegia), L. Skoblikowa (ZSRR), K. Enke-Kania (NRD), B. Blair (USA); łyżwiarze figurowi — S. Henie (Norwegia), I. Rodnina i A. Zajcew (ZSRR), J. Torvil i Ch. Dean (Wielka Brytania), K. Witt (NRD); biegacze narciarscy — S. Jernberg (Szwecja), G. Svan (Szwecja), R. Smietanina (ZSRR), L. Jegorowa (Rosja); narciarze alpejscy — T. Sailer (Austria), J.C. Killy (Francja), A. Tomba (Włochy); skoczkowie narciarscy — B. Ruud (Norwegia), M. Nykaennen (Finlandia), J. Weissflog (NRD/Niemcy).
    Polska uczestniczy oficjalnie w igrzyskach olimpijskich od 1924; w sumie (do 2014) polscy sportowcy zdobyli 291 medali: 271 w igrzyskach letnich — 64 złote, 82 srebrne i 125 brązowych, oraz 20 w igrzyskach zimowych — 6 złotych, 7 srebrnych i 7 brązowych; polskim twórcom przyznano też 8 medali w olimpijskich konkursach sztuki (3 złote, 2 srebrne, 3 brązowe). Wśród polskich olimpijczyków największą sławę zyskali złoci medaliści, m.in.: H. Konopacka, zdobywczyni pierwszego złotego medalu dla Polski, J. Kusociński, który 1932 przełamał wieloletnią hegemonię długodystansowców Finlandii, sprinterka S. Walasiewicz, specjalistka od skoku w dal, E. Duńska-Krzesińska, trójskoczek J. Szmidt, sprinterka I. Szewińska, bokserzy Z. Chychła, J. Kulej, K. Paździor, ciężarowiec W. Baszanowski, strzelec J. Zapędzki, szermierze J. Pawłowski i W. Woyda, miotacz kulą W. Komar, pięcioboista J. Peciak, skoczek wzwyż J. Wszoła, tyczkarze T. Ślusarski i W. Kozakiewicz, zapaśnicy K. Lipień i A. Wroński, dżudoka W. Legień, chodziarz R. Korzeniowski, R. Mauer w strzelectwie sportowym, O. Jedrzejczak w pływaniu, a także męskie drużyny siatkówki i piłki nożnej; na zimowych igrzyskach olimpijskich złote medale zdobyli: skoczkowie narciarscy W. Fortuna i K. Stoch, biegaczka narciarska J. Kowalczyk, panczenista Z. Bródka; cztery medale (3 srebrne i brązowy) zdobył skoczek narciarski A. Małysz. Propagowaniem ruchu olimpijskiego w Polsce, edukacją olimpijską i organizowaniem udziału polskich sportowców w kolejnych igrzyskach olimpijskich zajmuje się Polski Komitet Olimpijski.
    Dariusz Matyja
  • Warto wiedzieć
    rodzaj — formacja skalna
    nazwa — Głowa Cukru (port. Pão de Açuar)
    państwo — Brazylia
    położenie — koło Rio deJaneiro
    wysokość — 395 m
    Góry otaczające zatokę, nad którą leży Rio de Janeiro, są formami twardzielcowymi gnejsowo-granitowego pasma Serra do Mar wypiętrzonego w okresie trzeciorzędowym. Charakterystyczne wzniesienia o dużym nachyleniu stoków, zwane „głowami cukru”, zbudowane są z twardych skał krystalicznych o spękaniu ciosowym. Powstały wskutek silnego rozczłonkowania obszaru górskiego głębokimi dolinami rzecznymi oraz intensywnego wietrzenia chemicznego, zachodzącego na zboczach pokrytych roślinnością. Do zaokrąglenia ich szczytów przyczyniła się eksfoliacja. Zjawisko to polega na łuszczeniu się powierzchni skał, poddawanych na przemian ochładzaniu przez ulewne deszcze i ogrzewaniu przez silnie operujące słońce. Najbardziej znanym przykładem powstałego w ten sposób twardzielca jest strzegąca wejścia do zatoki Głowa Cukru (Pão de Açuar, 395 m). Podobną genezę ma również górujący nad miastem Corcovado (704 m), na którego szczycie znajduje się figura Chrystusa Odkupiciela.
    Anna Lewczuk
  • To ciekawe
    w starożytnej Grecji zawody (agony) sportowe lub artystyczne odbywane ku czci jakiegoś bóstwa lub herosa. Ich powstanie wiąże się z charakterystycznym dla greckiej cywilizacji doby archaicznej duchem rywalizacji; najstarsze były igrzyska olimpijskie odprawiane ku czci Zeusa w Olimpii, odbywały się od 776 p.n.e. co 4 lata, dostępne dla ogółu Greków, przez co odegrały ważną rolę w kształtowaniu się greckiego poczucia wspólnoty; 3 inne igrzyska zyskały rangę panhelleńskich: pytyjskie ku czci Apollina (od 582 p.n.e.), istmijskie ku czci Posejdona (od 581 p.n.e.) i nemejskie ku czci Heraklesa (od 573 p.n.e.). Na czas trwania igrzysk miasta uczestniczące obowiązywało przestrzeganie specjalnego rozejmu; w każdym mieście greckim odbywały się także igrzyska lokalne (m.in. Panatenaje w Atenach, Eleuterie w Platejach); początkowo zwycięstwo w igrzyskach traktowano prestiżowo, a nagrody były symboliczne (wieniec oliwny w Olimpii, wieniec z wawrzynu w Delfach itp.); w epoce klasycznej zaczęto zwycięzcom wręczać wymierne nagrody, zwłaszcza na igrzyskach lokalnych, które starały się w ten sposób przyciągnąć lepszych zawodników i podnieść swoją rangę; igrzyska dały asumpt do powstania gatunku literackiego, zwanego odą zwycięską (epinicjum), której mistrzami byli Symonides z Keos, Pindar i Bakchylides z Keos.
Hasło dnia: wędrówki ludów

Cytat dnia

„Prawie dwadzieścia lat potrzebowałem, aby dojść do przekonania, że nie mam zbyt wielkiego talentu. Niestety na rezygnację z kariery muzycznej wtedy było już za późno, bo stałem się sławny”

Rekordziści

Największy Park Narodowy w Polsce
Biebrzański Park Narodowy — ten utworzony 1993 Park Narodowy ma powierzchnię 59 223 ha, czyli niemal 6 razy większą niż Białowieski Park Narodowy (10 517 ha).

Imieniny

Sie 23

Filipa, Ireneusza, Justyniana, Lubomiry, Róży

Dzień w historii

Sie 23

zdarzyło się
1921
objęcie tronu irackiego przez Fajsala I z dynastii haszymidzkiej.
1939
podpisanie w Moskwie układu Ribbentrop-Mołotow.
urodzili się
1921
Brus Włodzimierz, ekonomista.
1887
Hansen Alvin Harvey, ekonomista amerykański.
odeszli
1305
Wallace William, szkocki przywódca walk o niepodległość, bohater narodowy.
1902
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia