The Wayback Machine - https://web.archive.org/web/20170622232432/http://sjp.pwn.pl:80/ciekawostki

To ciekawe

 
To ciekawe
Zebraliśmy tu różne ciekawostki językowe z niemal wszystkich dziedzin języka. W tym miejscu dowiesz się czegoś, co Cię z pewnością zainteresuje.
  • ABNEGAT
    Słowo to wcale nie zaprzecza wszystkiemu, bo abnegacja nie polega na ogólnej negacji.
  • ADAPTOWAĆ
    czyli dostosowywać lub dostosować coś do czegoś: powieść do wystawienia na scenie, strych do zamieszkania. Adaptujemy się także do nowych okoliczności, warunków itp. Adaptacji nie należy mylić z adopcją: adoptować można tylko dziecko. Dziecko adoptowane przystosowując się do nowego otoczenia adaptuje się do niego.
    Jerzy Bralczyk
  • Adwokat diabła
    Czyli: ktoś, kto broniąc sprawy niesłusznej lub atakując słuszną, przyczynia się do lepszej orientacji w dyskutowanych kwestiach; dawniej też po prostu: obrońca złej sprawy.
  • AKUSZER
    Akuszer jest słowem kilkakrotnie rzadszym od akuszerki, a w większości swych użyć występuje w znaczeniu przenośnym, np. „akuszer Praskiej Wiosny” (o Milanie Kunderze).
  • ALIENACJA
    to wyobcowanie, odosobnienie. Kiedyś było w modzie czuć się wyalienowanym, wyobcowanym ze środowiska, niezrozumianym przez nikogo.
  • AMBIWALENTNY
    czyli zawierający sprzeczne chęci, uczucia. Gdy mamy do kogoś stosunek ambiwalentny, to i lubimy go, i nie. Za coś go cenimy, za coś innego wręcz przeciwnie.
  • ANACHRONIZM
    to przeżytek. Najczęściej mówimy tak o poglądach, zachowaniach, zwyczajach. To, co dziś uważamy za anachroniczne, kiedyś było nowoczesne, nasze poglądy i zwyczaje z czasem stają się anachroniczne dla młodszych.
  • ANTYKONCEPCJA
    Antykoncepcja może intrygować swoją budową – dopóty, dopóki się nie sprawdzi w słowniku, że conceptio znaczyło w łacinie ‛poczęcie, zapłodnienie’.
  • ARABIZM
    Arabizmy należą do długiej serii „izmów” oznaczających zapożyczenia z różnych języków:
  • AREOPAG
    to grono dostojnych osób, rozstrzygające ważne kwestie. Słowo wzięte z Grecji,
  • ARSENAŁ
    Za pomocą słowa arsenał łatwo pokazać, jak powstają nowe znaczenia wyrazów. Dwa główne mechanizmy to metonimia – oparta na „przyległości” i metafora – oparta na podobieństwie.
  • ARTYKUŁOWAĆ
    to formułować, wyrażać. Ostatnio często mówi się o artykułowaniu interesów, co brzmi jeszcze lepiej niż wyrażanie interesów. Artykułujemy także potrzeby, stanowiska, poglądy i inne mniej lub bardziej oficjalne rzeczy.
  • Austriackie gadanie
    Czyli: mówienie bez głębszego sensu i celu, nieważne, próżne, niewarte uwagi. Kiedyś gadać znaczyło tyle, co wróżyć.
  • Bananowa młodzież
    Czyli: młodzież z rodzin zamożnych, charakteryzująca się przy tym więcej niż swobodnym stylem życia. Była to w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku kategoria polityczna.
  • BARTER
    W zamierzchłych czasach, zanim Fenicjanie wynaleźli pieniądze, handel był wymienny, towar wymieniano na towar.
  • BEBOP
    Bebop – słowo o genezie dźwiękonaśladowczej, imitujące rytm tej odmiany muzyki. Złożone jest z nieznaczących sylab, jakimi wokaliści jazzowi posługują się, gdy chcą naśladować głosy instrumentów.
  • Białe plamy
    Czyli: nieznane, niezbadane miejsca; także: przemilczane i niewyjaśnione zdarzenia z historii. Plamy, zanieczyszczenia, najczęściej bywają ciemne, biały kolor kojarzy się z czystością.
  • Biały kruk
    Czyli: rzadkość, najczęściej rzadka książka. Wymyślił go autor satyr Juwenalis. Kruk jest ptakiem złowróżbnym także z racji swojej czerni, jest zresztą czerni uosobieniem.
  • Bicz boży
    Czyli: tragiczne zdarzenia, interpretowane jako znak kary bożej; także sprawcy tych zdarzeń. Bicz boży jest postrachem grzeszników, plagą sprawiedliwie zesłaną, zasłużonym przekleństwem.
  • Bić pianę
    Czyli: prowadzić nieistotne, nieprowadzące do niczego rozmowy. Od bicia piany nie przybywa niczego konkretnego – tylko piany.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego