Sam
Encyklopedia
Sam Neua, Sam Nya,
m. w Laosie, w G. Annamskich, nad rz. Sam;
Wuj Sam, ang. Uncle Sam ,
przezwisko oraz postać symbolizujące Stany Zjedn.;
inżynier norweski;
amer. malarz i grafik.
amer. polityk, prawnik, generał;
Kim Jōng Sam, ur. 20 XII 1927, wyspa Kodze-do k. Pusan, zm. 22 XI 2015, Seul,
polityk południowokoreański;
polityk namibijski, z ludu Owambo; jeden z twórców i przywódców ruchu wyzwoleńczego w Namibii;
Peckinpah
amer. reżyser filmowy;
[pẹkınpa:]
Sam (Samuel), ur. 21 II 1925, Fresno (stan Kalifornia), zm. 28 XII 1984, Inglewood (tamże),
amer. dramatopisarz i aktor;
rz., lewy dopływ Warty, płynie na Pojezierzu Poznańskim, w woj. wielkopol.;
Sama de Langreo, Langreo,
m. w północnej Hiszpanii (region Asturia), w G. Kantabryjskich, na południowy wschód od miasta Oviedo;
arabski poeta i działacz polit. z Egiptu;
brat Jána, słowacki poeta romantyczny;
Czambel Samo, ur. 1 IX 1850, Slovenská L’upča k. Bańskiej Bystrzycy, zm. 18 XII 1909, Csillaghegy (obecnie w Budapeszcie),
filolog słowacki, badacz historii i dialektów języka słowackiego;
brat Naima, pisarz albański, tworzący gł. w języku tureckim;
słowacki poeta romantyczny;
poznaj samego siebie, gr. gnothi seauton, łac. nosce te ipsum,
maksyma pochodząca od siedmiu mędrców starożytnej Grecji, wyryta na frontonie świątyni Apollina w Delfach, spopularyzowana przez Sokratesa;
rzecz sama w sobie, niem. Ding an sich, gr. noumenon,
filoz. pojęcie z zakresu teorii poznania, występujące w filozofii I. Kanta — rzeczywisty, ale niepoznawalny przedmiot (noumen, czyli to, czego istnienia umysł domniemywa), istniejący poza świadomością (niepoznawalny empirycznie), przejawiający się przez zjawiska (fenomen) i stanowiący źródło wrażeń.
Tomasz z Akwinu, Akwinata, Doktor Anielski, święty, ur. 1224 lub 1225, Roccasecca k. Neapolu, zm. 7 III 1274, Fossanova,
teolog i filozof, twórca tomizmu.
Platon, właśc. Arystokles, gr. Plátōn, Aristoklḗs, łac. Plato, Aristocles, ur. ok. 427, prawdopodobnie w Atenach (wg niektórych świadectw na wyspie Eginie), zm. 347 p.n.e., Ateny,
jeden z najsłynniejszych filozofów starożytnych Grecji; uczeń Sokratesa i nauczyciel Arystotelesa, założyciel Akademii Platońskiej.
Materiały dodatkowe
Ilustracje, multimedia
Tabele, zestawienia
Słownik języka polskiego
sam na sam I «tylko we dwoje, bez świadków»
sam na sam II «spotkanie dwóch osób bez świadków, na osobności»
sam I
• samiutki, samiuteńki
1. «zaimek wskazujący, że dana osoba wykonuje jakąś czynność samodzielnie lub z własnej woli albo że pozostaje bez towarzystwa lub bez opieki, np. Sam posprzątał. Zawsze podróżuje sam.»
2. «zaimek odnoszony do osoby wykonującej pewną czynność i wskazujący, że ważne jest to, że właśnie ta osoba ją wykonuje, np. Nie uwierzy, póki sam nie zobaczy.»
3. «zaimek uwydatniający czyjąś szczególną rangę, np. Sam generał do nas przyjechał.»
4. «zaimek odnoszony do osoby lub rzeczy, o której wcześniej była mowa, zwykle przeciwstawianej komuś lub czemuś, np. Sam pomysł jest dobry, ale jego realizacja budzi zastrzeżenia.»
5. «zaimek podkreślający, że coś dotyczy tylko osób lub rzeczy nim oznaczonych i niczego więcej, np. Spotykały ją same nieszczęścia.»
6. «zaimek wskazujący, że coś się dzieje samoczynnie, bez niczyjego udziału, np. Włosy same jej się kręcą.»
7. «zaimek podkreślający, że coś stanowi wystarczającą przyczynę, rację czegoś, np. Uszczęśliwił go sam jej widok.»
8. «zaimek uściślający relacje przestrzenne lub czasowe, np. Pracował do samej północy. Stanął nad samym urwiskiem.»
• samiutki, samiuteńki
sam II «sklep samoobsługowy»
samo-
1. «pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na wykonanie lub na funkcjonowanie czegoś bez czyjejś, jakiejś pomocy, np. samoczynny, samowyzwalacz»
2. «pierwszy człon wyrazów złożonych określający kierunek czyjegoś działania na samego siebie, np. samolubstwo, samokrytyka»
rzecz sama w sobie «według tradycyjnej metafizyki: rzeczywisty, ale niepoznawalny przedmiot, istniejący poza świadomością, przejawiający się przez zjawiska i stanowiący źródło wrażeń»
