The Wayback Machine - https://web.archive.org/web/20201031141304/https://sjp.pwn.pl/ciekawostki

To ciekawe

 
To ciekawe
Zebraliśmy tu różne ciekawostki językowe z niemal wszystkich dziedzin języka. W tym miejscu dowiesz się czegoś, co Cię z pewnością zainteresuje.
 
  • ABNEGAT
    Słowo to wcale nie zaprzecza wszystkiemu, bo abnegacja nie polega na ogólnej negacji.
  • ADAPTOWAĆ
    czyli dostosowywać lub dostosować coś do czegoś: powieść do wystawienia na scenie, strych do zamieszkania.
  • Adwokat diabła
    Czyli: ktoś, kto broniąc sprawy niesłusznej lub atakując słuszną, przyczynia się do lepszej orientacji w dyskutowanych kwestiach; dawniej też po prostu: obrońca złej sprawy.
  • AHOJ
    Wśród wykrzykników wiele jest naturalnych okrzyków dostosowanych do systemu fonologicznego języka (aj, oj, ojej), ale niektóre zostały zapożyczone.
  • AKUSZER
    Akuszer jest słowem kilkakrotnie rzadszym od akuszerki, a w większości swych użyć występuje w znaczeniu przenośnym, np. „akuszer Praskiej Wiosny” (o Milanie Kunderze).
  • ALIENACJA
    to wyobcowanie, odosobnienie. Kiedyś było w modzie czuć się wyalienowanym, wyobcowanym ze środowiska, niezrozumianym przez nikogo.
  • ALTERNATYWA
    to wybór jednej z dwu możliwości. Przed alternatywą często stoimy: musimy wybierać. Gdybyśmy mówili o dwóch alternatywach, znaczyłoby, że mamy dwa wybory z czterech możliwości — to sytuacja nader rzadka. Coraz częściej alternatywą nazywamy też jedną z możliwości wyboru, przeciwstawianą innej, np.: Alternatywą dla europeizacji jest afrykanizacja.
    Jerzy Bralczyk
  • AMBIWALENTNY
    czyli zawierający sprzeczne chęci, uczucia. Gdy mamy do kogoś stosunek ambiwalentny, to i lubimy go, i nie. Za coś go cenimy, za coś innego wręcz przeciwnie.
  • ANACHRONIZM
    to przeżytek. Najczęściej mówimy tak o poglądach, zachowaniach, zwyczajach. To, co dziś uważamy za anachroniczne, kiedyś było nowoczesne, nasze poglądy i zwyczaje z czasem stają się anachroniczne dla młodszych.
  • ANTAGONISTA
    to raczej oponent, rywal, przeciwnik niż wróg.
  • ANTYKONCEPCJA
    Antykoncepcja może intrygować swoją budową – dopóty, dopóki się nie sprawdzi w słowniku, że conceptio znaczyło w łacinie ‛poczęcie, zapłodnienie’.
  • ARABIZM
    Arabizmy należą do długiej serii „izmów” oznaczających zapożyczenia z różnych języków:
  • AREOPAG
    to grono dostojnych osób, rozstrzygające ważne kwestie. Słowo wzięte z Grecji,
  • ARSENAŁ
    Za pomocą słowa arsenał łatwo pokazać, jak powstają nowe znaczenia wyrazów. Dwa główne mechanizmy to metonimia – oparta na „przyległości” i metafora – oparta na podobieństwie.
  • ARTYKUŁOWAĆ
    to formułować, wyrażać. Ostatnio często mówi się o artykułowaniu interesów, co brzmi jeszcze lepiej niż wyrażanie interesów. Artykułujemy także potrzeby, stanowiska, poglądy i inne mniej lub bardziej oficjalne rzeczy.
  • ASORTYMENT
    to zestaw usług lub towarów, oferowanych nam przez jakąś firmę. W czasach centralnej dystrybucji używano tego wyrazu powszechnie.
  • Austriackie gadanie
    Czyli: mówienie bez głębszego sensu i celu, nieważne, próżne, niewarte uwagi. Kiedyś gadać znaczyło tyle, co wróżyć.
  • AUTONOMIA
    to samodzielność, niezależność. Decyzja autonomiczna nie jest wymuszona przez kogoś innego.
  • AUTORYZOWANY
    Wypowiedź, wywiad lub przekład są autoryzowane, gdy autor je zatwierdzi, gdy się do nich przyzna. Wywiad nieautoryzowany może rodzić podejrzenia czytelników.
  • AWARIA
    to uszkodzenie maszyny lub urządzenia. Kiedyś podobno odnosiło się tylko do statku, potem powoli zaczęło obejmować coraz to mniejsze obiekty.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego

Młodzieżowe Słowo Roku 2020

Przyłącz się do V edycji plebiscytu PWN i zgłoś swoją propozycję.
UWAGA! Zgłoszone słowo nie musi być nowe, slangowe, ani najczęstsze. Doceniamy istotność tematu oraz kreatywność języka!
Powiedz o plebiscycie swoim znajomym.

Głosy można oddawać do
30 listopada 2020 r.

Wyślij
Weź udział w akcji „Młodzieżowe Słowo Roku 2020”!