28 kwietnia 1951 roku powstało Wydawnictwo Naukowe PWN (wówczas jako Państwowe Wydawnictwo Naukowe). Początki działalności wiązały się z wydawaniem słowników, encyklopedii oraz podręczników i skryptów akademickich. Dziś PWN to nie tylko wydawnictwo, lecz także cała Grupa skupiająca wiele spółek dostarczających nowoczesne rozwiązania edukacyjne i biznesowe.

Szybkie tempo zmian technologicznych idzie w parze z przemianą sposobów pozyskiwania przez nas informacji, ale także z radykalną przemianą w procesach przygotowania i publikowania treści. Jubileuszowo – zacznijmy od prapoczątków :)

Zapraszamy do lektury anegdot związanych z tworzeniem i publikowaniem pierwszych encyklopedii i słowników PWN!

Wiara Goethego, iż „szara jest teoria, zielone drzewo życia” nie zawsze znajdowała zrozumienie w tradycji zachodniej. „Teoria” to niekoniecznie sztywny schemat, z trudem wytrzymujący porównanie z bogactwem rzeczywistości. To również konstrukcja intelektualna zawierająca projekt przyszłości, świadectwo nieposkromionych ambicji człowieka, jego wiary, aktywności, dążenia do przeobrażania świata. Podobne przekonanie patronuje na dobrą sprawę całej tradycji kartezjańskiej, dominującej w filozofii Zachodu. Przywołajmy w tym miejscu ukryty sens sławnej maksymy Kartezjusza: Cogito ergo sum (‘myślę, więc jestem’). „Myślę”, a nie: „widzę”, „czuję”, „oddycham” czy — „żyję”.

Po jednej stronie mamy zatem życie w najbardziej surowej postaci — tajemnicze, nieprzewidywalne, intrygujące (a zdaniem niektórych — irytujące). Po drugiej — ludzki rozum, z punktu widzenia którego życie wydaje się materiałem, surowcem, czystą potencjalnością. Życie to żywioł pozbawiony planowej organizacji, skazany na działanie przypadku.

Dążąc do zapanowania nad chaosem, rozum przezwyciężyć musi opór tego, co żywiołowe, przypadkowe, niekonieczne (przynajmniej z ludzkiego punktu widzenia). Nietrudno wówczas o błąd, a nawet zbrodnię — realizując swoje plany rozum występuje przeciwko życiu w pierwotnej postaci, niszcząc przyrodę, człowieka, a nawet całe społeczeństwa. Mówi o tym — na bardzo konkretnym przykładzie historycznym — Borys Pasternak.

W filozofii XX w. także nie brak sceptycznie nastawionych wobec „teorii” obrońców „życia”. Wspomnijmy w tym miejscu choćby Miquela de Unamuno, niezwykle trafnie analizującego destrukcyjną rolę intelektu nastawionego opozycyjnie wobec kategorii „życia”. Natomiast filozofia Henri Bergsona zmierza do wykazania, iż intelekt nie jest w stanie ogarnąć całości życia. Zadaniu temu sprostać może jedynie intuicja. W ujęciu Bergsona fundamentem całego uniwersum jest „życiowy pęd”, czyli — używając francuskiego terminu — élan vital. Nawet Bóg wydaje się francuskiemu filozofowi niczym więcej niż dynamicznym centrum owego „życiowego pędu”.

W XVI-wiecznych podręcznikach etykiety spotykamy zalecenia, które dzisiejszy czytelnik uzna za słuszne, dziwiąc się jednak, że w ogóle się mówi o tak oczywistych sprawach.

Np. Erazm z Rotterdamu pisał: „Gdy masz zasiąść do stołu z czcigodniejszymi od siebie, zdejmij czapkę i uczesz włosy, chyba że innego zachowania wymaga obyczaj kraju, w którym jesteś, albo nakaz osoby, której wypada się posłuchać”.