Territoriale evolutie van Zwitserland

De territoriale evolutie van Zwitserland begon bij de oprichting van de Confederatie van de III kantons. De laatste grenswijziging vond plaats in 1996.

Confederatie van de III kantons (1291-1332)

bewerken
 
Kaart van de Confederatie van de III kantons in 1315.
1 augustus 1291

Enkele notabelen van de kantons Uri, Schwyz en Unterwalden sloten op vermoedelijk 1 augustus 1291 de Bondsbrief van 1291, waarbij de Confederatie van de III kantons werd opgericht.

1317

Het Blutgericht in de Voogdij Urseren komt in handen van de adel van het kanton Uri.

1323

Alliantie tussen de Confederatie van de III kantons en de stad Bern.

1324

Bern annexeert Laupen.

Confederatie van de VIII kantons (1332-1481)

bewerken

14e eeuw

bewerken
 
Kaart van de Confederatie van de VIII kantons in 1385, kort na de Slag bij Sempach.
1332

Luzern wordt het vierde kanton van de Confederatie.

1332

Weggis sluit een associatieverdrag met de Confederatie.

1332

Alliantie tussen de Republiek Gersau met Schwyz.

1334

Bern annexeert Hasli en Meiringen.

1338

De Tessenberg wordt een heerlijkheid van Bern en het bisdom Bazel.

1344-1382

Bienne sluit associatieverdragen met de Fribourg, Bern en Solothurn. Voordien hing Bienne af van het bisdom Bazel.

1351

De stad Zürich sluit zich als vijfde kanton aan bij de Confederatie.

1352

Zug sluit zich als zesde kanton aan bij de Confederatie.

1352

Glarus sluit zich als zevende kanton aan bij de Confederatie.

1353

De stad Bern sluit zich als achtste kanton aan bij de Confederatie, wat de oprichting van de Confederatie van de VIII kantons inluidt. Solothurn sluit een associatieverdrag met de Confederatie.

1353

Morat en Payerne sluiten een associatieverdrag met Bern.

1357

De Abdij van Einsiedeln wordt een protectoraat van Schwyz.

1380

Luzern annexeert Weggis, die de heerlijkheid Waggis wordt.

1384

Bern annexeert Thun en Berthoud.

1386

Bern annexeert Unterseen en de Simmevallei.

1388

La Neuveville wordt een protectoraat van Bern; ze blijft echter ook afhangen van het bisdom Bazel.

1400

Bern annexeert Frutigen.

15e eeuw

bewerken
 
Kaart van de Confederatie in 1474, voor de Bourgondische Oorlogen.
1402

Küssnacht wordt bij Schwyz gevoegd.

1403

Uri annexeert de Rivera en de Valle Leventina.

1405

Het district March wordt bij Schwyz gevoegd.

1406

Neuchâtel sluit een associatieverdrag met Bern en Solothurn.

1407

Bellinzona sluit een associatieverdrag met Uri en Obwalden.

1410

Uri annexeert de voogdij Urseren; deze voogdij behoudt echter wel privileges.

1411

Appenzell associeert zich met de Confederatie.

1414

De abdij Bellelay wordt een protectoraat van Bern, Bienne en Solothurn; deze blijft echter liggen onder de jurisdictie van het bisdom van Bazel.

1415

Op vraag van keizer Sigismund valt de Confederatie Frederik IV van Oostenrijk aan. Bern annexeert Aargau.

1416

De Republiek van de Zeven Gemeenten, een onafhankelijke republiek uit Wallis, associeert zich met Uri, Unterwalden en Luzern.

1419

Annexatie van Bellinzona en enkele omliggende gebieden door Uri. Later wordt het een confederaal condominium.

1422

Uri verliest Bellinzona (geannexeerd in 1419) en Rivera en de Valle Leventina (geannexeerd in 1403).

1423

Schwarzenburg wordt een heerlijkheid van Bern en Fribourg.

1425

De abdij Engelberg wordt een protectoraat van Luzern, Uri, Schwyz en Unterwalden.

1436

Toggenburg wordt een protectoraat van Schwyz en Glarus.

1437

Uznach wordt tevens een protectoraat van Schwyz en Glarus. Het Graafschap Sargans associeert zich met dezelfde kantons.

1438

Het district Gaster wordt een protectoraat van Schwyz en Glarus.

1439

Bern annexeert la basse vallée de la Simme.

1440

Uri herovert de Valle Leventina. Höfe wordt bij Schwyz ingedeeld.

1446

De Republiek van de Zeven Gemeenten, een onafhankelijke republiek uit Wallis, associeert zich nu ook met Bern. Eerder, in 1410, associeerde het zich reeds met Uri, Unterwalden en Luzern.

1451

De abdij van Sankt Gallen sluit een associatieverdrag met Schwyz, Luzern, Zürich en Glarus.

1452

Appenzell wordt een bondgenoot van de Confederatie.

1454

Fribourg associeert zich met de Confederatie.

1454

De keizerlijke stad Sankt Gallen gaat een associatieverdrag aan met Schwyz, Luzern, Zürich, Glarus, Zug en Bern.

1458

Sargans wordt een condominium van alle kantons, behalve van Bern.

1458

De heerlijkheid Sax-Forstegg sluit een associatieverdrag met Zürich.

1459

Stein am Rhein sluit een associatieverdrag met Zürich en Schaffhausen.

1460

Thurgau wordt een condominium van alle kantons, behalve van Bern.

1460

De abdij Pfäfers wordt een condominium van alle kantons, behalve van Bern.

1464

Rapperswil, wordt een protectoraat van Uri, Schwyz, Unterwalden et Glarus.

1466

Bern et Solothurn sluiten een militair bondgenootschap af met de Republiek Mulhouse.

1475

De heerlijkheden Morat, Grandson en Orbe en Échallens worden gemeenschappelijke heerlijkheden van Bern en Fribourg.

1475

Saint-Maurice en Nendaz worden bij Wallis gevoegd.

Helvetische Republiek (1798-1803)

bewerken
 
Kaart van de Helvetische Republiek tussen 1798 en 1799.
28 maart 1798

Afkondiging van de Helvetische Republiek, na de Franse veldtocht in Zwitserland. Het Zwitserse grondgebied wordt volledig heringedeeld volgens een sterk gecentraliseerde structuur, wat ingaat tegen de eeuwenlange confederale Zwitserse traditie. De volgende kantons worden hierbij nieuw opgericht:

Het Vorstendom Neuchâtel wordt dan weer afgestoten en valt onder de invloedssfeer van de koning van Pruisen, een situatie die zou duren tot de Neuchâtelcrisis in 1856.

11 april 1798

Het kanton Baden wordt opgericht. Het is een afsplitsing van het kanton Zug.

1798

De kantons Uri, Schwyz, Unterwalden en Zug worden opgenomen in het nieuwe kanton Waldstätten. De kantons Glarus en Sargans worden opgenomen in het kanton Linth. De kantons Appenzell en Sankt Gallen worden opgenomen in het kanton Säntis.

21 maart 1799

Annexatie van de Drie Bonden en oprichting van het kanton Rätien.

20 februari 1802

Oprichting van het kanton Fricktal

Oktober 1802

Het kanton Wallis wordt opgeheven en vervangen door de Rhodaanse Republiek.

Confederatie van de XIX kantons (1803-1815)

bewerken
 
Kaart van de Confederatie van de XIX kantons.

De Fransen stapten met de Mediationsakte van 19 februari 1803 af van de centralistische staatsstructuur (die de Fransen nota bene vijf jaar eerder zelf hadden ingevoerd) en reorganiseerden de Confederatie volgens een federaal systeem. Hierbij werden de kantons hersteld zoals die bestonden voor 1798. Aargau, Graubünden, Sankt Gallen, Ticino, Thurgau et Vaud werden volwaardige kantons.

1809

Het Keizerrijk Oostenrijk staat de enclave Tarasp af aan Frankrijk, die het bij het kanton Graubünden voegt.

Confederatie van de XXII kantons (1815-1848)

bewerken
 
Kaart van de Confederatie in 1848.
1814-1815

Na de val van Napoleon Bonaparte en zijn Eerste Franse Keizerrijk en de afschaffing van de Mediationsakte werden de territoriale structuren van de Confederatie van de XIX kantons behouden. De politieke structuren verdwenen echter. Na het Congres van Wenen werden volgende wijzigingen toegebracht aan het Zwitserse grondgebied:

Door de toetreding van drie nieuwe kantons ontstond de Confederatie van de XXII kantons.

1831

Afscheiding van het nieuwe kanton Ausserschwyz van kanton Schwyz.

1833

Herintegratie van het kanton Ausserschwyz in het kanton Schwyz.

1833

Splitsing van het kanton Bazel in de kantons Basel-Landschaft en Basel-Stadt.

Bondsstaat Zwitserland (sinds 1848)

bewerken
 
De hedendaagse 26 kantons van Zwitserland.
12 september 1848

Na de Sonderbund-oorlog wordt op 12 september 1848 de Zwitserse Grondwet aangenomen, wat de oprichting betekent van de moderne Bondsstaat Zwitserland.

1 januari 1979

Het kanton Jura scheurt zich af van het kanton Bern, nadat op 24 september 1978 de hiertoe noodzakelijke grondwetswijziging was goedgekeurd. Sindsdien telt Zwitserland 26 kantons.

1994

Het district Laufen wordt door het kanton Bern overgedragen aan het kanton Basel-Landschaft.

1 juli 1996

Vellerat wordt door het kanton Bern overgedragen aan het kanton Jura.