Krzyż Zasługi Wojskowej (Austria)

Krzyż Zasługi Wojskowej (niem. Militärverdienstkreuz, skrót: MVK) – austriackie i austro-węgierskie (od 1867 roku) odznaczenie za zasługi wojskowe, nadawane oficerom w latach 1849–1918. W 1914 roku podzielony na trzy klasy.

Krzyż Zasługi Wojskowej
Militärverdienstkreuz
Awers
Awers III klasy z dekoracją wojenną i mieczami
Awers
Awers I klasy z dekoracją wojenną
Awers
Awers I klasy z dekoracją wojenną i mieczami
Baretka
Baretka wojenna
Baretka
Baretka wojenna ze złotymi mieczami
Ustanowiono

24 października 1849

Powyżej

Order Korony Żelaznej

Poniżej

Krzyż Wojenny za Zasługi Cywilne

Historia

edytuj

Odznaczenie, pierwotnie jednoklasowe, zostało ustanowione 24 października 1849 roku przez cesarza Franciszka Józefa z inicjatywy feldmarszałka Radetzkiego, jako nagroda dla oficerów, którzy się wyróżnili na polu bitwy lub poprzez wzorową służbę w czasie pokoju.

12 stycznia 1860 dodano do krzyża tzw. dekorację wojenną, (Kriegsdekoration), w postaci wieńca laurowego między ramionami krzyża i od tej pory nadawano odznaczenie w tej formie "za szczególne czyny przed obliczem wroga", tylko w czasie wojny.

23 września 1914 krzyż został podzielony na trzy klasy i stał się faktycznie orderem, choć nigdy nie został nim formalnie. Poszczególne klasy mogły być nadawane wielokrotnie. Jako szczególne wyróżnienie ze strony monarchy krzyż mógł być nadawany z brylantami lub z wieńcem laurowym jako zawieszką. Dalsze zmiany statutów nastąpiły w latach 1916, 1917 i 1918. Odznaczenie z dekoracją wojenną mogło być nadane z mieczami na wstążce (dla III klasy) lub umieszczonymi między ramionami krzyża (dla I i II klasy).

Odznaczenie zostało zniesione w 1918.

W polskich publikacjach z okresu nadawania odznaczenia bywało określane jako Wojskowy Krzyż Zasługi[1].

Insygnia

edytuj

Insygnia 1849–1860

edytuj

Oznaką był wykonany ze srebra. Srebrny krzyż typu kawalerskiego, z obramowaniem pokrytym czerwoną emalią. W medalionie środkowym awersu, również obramowanym na czerwono, napis VERDIENST (zasługa). Rewers był gładki, nieemaliowany. Order noszony był na piersi na wstążce Medalu za Dzielność (Tapferkeitsmedaille), białej z czerwonymi paskami, połączonymi poziomymi czerwonymi prążkami, wiązanej w trójkąt, wg zwyczaju austriackiego.

Insygnia 1860–1918

edytuj

Poprzednią formę oznaki zachowano, ale pokryto krzyż obustronnie białą emalią. W roku 1914 dodano I klasę – krzyż o średnicy 62 mm, noszony na agrafie na lewej piersi (nadawany tylko feldmarszałkom, oraz dowódcom armii i korpusów), oraz II klasę (39 mm), noszoną na szyi. Dotychczasowy krzyż stał się III klasą. Wieniec laurowy między ramionami krzyża wszystkich trzech klas pokryto zieloną emalią.

Z okazii 85. rocznicy urodzin cesarza Franciszka Józefa, 18 sierpnia 1915 przekazano sędziwemu monarsze krzyż I klasy wykonany w złocie i ozdobiony brylantami i rubinami, sfinansowany ze składek korpusu oficerskiego Austro-Węgier, który znajduje się obecnie w skarbcu wiedeńskiego Hofburgu. Nie wiadomo, czy cesarz go nosił.

Odznaczeni

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej.
Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej.

Krzyż z brylantami

edytuj

Niższe klasy odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Kronika. Odznaczenie przemyślan. „Echo Przemyskie”, s. 5, Nr 88 z 2 października 1916. 

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj