Przejdź do zawartości

Bóstwa chtoniczne

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Relief lakoński z przedstawieniem bóstw chtonicznych (2 poł. VI w. p.n.e.)

Bóstwa chtoniczne (gr. χθόνιος chthónios – w, pod, poniżej ziemi, od χθών chthṓn – ziemia[1]; odnoszący się do Ziemi; ziemski; podziemny; zrodzony z ziemi) – typ bóstw tellurycznych czczonych jako bóstwa ciemności i śmierci oraz ziemi i jej płodności (wegetacji roślinnej).

Określenie „chtoniczny” odnosi się do bóstw świata podziemnego lub duchów z zaświatów, występujących zwłaszcza w wierzeniach starożytnych Greków i Rzymian. Kulty chtoniczne znane są jednak w większości religii, gdzie wiążą się ściśle z kultem Matki-Ziemi, z którego prawdopodobnie się rozwinęły. Istotą tego związku jest utożsamienie Ziemi z łonem kobiety: człowiek rodzi się z łona matki-kobiety, aby po śmierci wrócić do łona Matki-Ziemi (śmierć pojmowana jako powrót do „domu”). Podkreśla to nierozerwalny związek narodzin i śmierci, który człowiek uświadomił sobie prawdopodobnie wraz z odkryciem rolnictwa i dostrzeżeniem analogii pomiędzy życiem ludzkim a życiem rośliny – kruchym, lecz nieustannie odradzającym się z łona ziemi.

Naturalne jest powiązanie bóstw chtonicznych zarówno z wegetacją, jak i ze śmiercią. Typowe przykłady tej kategorii bóstw stanowią:

Niekiedy zalicza się też do nich bóstwa wulkanów i ognia podziemnego (np. rzymskiego Wulkana) wczesne bóstwa mające powiązania z ziemią (np. grecka Gaja).

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Chthonios, Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon. Wyd. 9. Oxford: Clarendon Press, 1940.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]