John Gielgud

John Gielgud

John Gielgud (1936)
Imię i nazwisko	Arthur John Gielgud
Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1904 Londyn
Data i miejsce śmierci	21 maja 2000 Wotton Underwood
Zawód	aktor
Lata aktywności	1924–2000
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

John Gielgud, OM, CH właśc. Sir Arthur John Gielgud^[1] (ur. 14 kwietnia 1904 w Londynie, zm. 21 maja 2000 w Wotton Underwood) – angielski aktor i reżyser.

Wraz z Ralphem Richardsonem i Laurencem Olivierem należał do trójcy aktorów, którzy dominowali na brytyjskiej scenie przez większą część XX wieku^[2].

Laureat Oscara (1981), Złotego Globu (1981, 1989) oraz Nagrody BAFTA (1953, 1974)^[3].

Na scenie teatralnej i na planie filmowym spędził 60 lat. Zagrał główne role w największych szekspirowskich spektaklach^[4].

Urodził się w Londynie w rodzinie polsko–litewskiej jako syn Kate Terry-Gielgud (z domu Terry-Lewis; 1868–1958) i Franka Henry’ego Gielguda (1860–1949). Jego matka pochodziła z rodziny aktorskiej. Ze strony ojca Gielgud wywodził się z polskiej rodziny magnackiej Giełgudów (herbu Giełgud), w której odnaleźć można gwiazdy scen polskich z końca XVIII wieku. W rodzinie tej trafiali się również oficerowie i uczestnicy polskich powstań, w tym powstania listopadowego. Był prawnukiem Anieli z Kamińskich Aszpergerowej (1816–1902), polskiej aktorki związanej przez kilkadziesiąt lat ze sceną lwowską. Do jego przodków należał m.in. Antoni Giełgud, generał w powstaniu listopadowym, rodzina wskutek represji po powstaniu listopadowym emigrowała do Wielkiej Brytanii^[5].

Uczęszczał do Westminster School. W 1921 po raz pierwszy wystąpił na scenie w roli posłańca w Henryku V. Ukończył Royal Academy of Dramatic Art. W latach 1929–1931 odnosił sukcesy na deskach The Old Vic i niedługo później krytycy teatralni uznali go za najdoskonalszego odtwórcę ról szekspirowskich, a jego Hamleta za najlepszego w XX stuleciu. Pozostawił wspomnienia Aktor i jego czasy^[6], w których dokonuje podsumowania i analizy swojej twórczości.

Za najlepsze filmy z jego udziałem należy uznać: Juliusz Cezar (1953), Romeo i Julia (1954), Orzeł w klatce (1970 – jako Napoleon), Morderstwo w Orient Ekspresie (1974), Dyrygent (1979 – reż. Andrzej Wajda), Artur (1981 – za rolę otrzymał Oscara).

Był orientacji homoseksualnej^[7][8].

W 1953, zaledwie trzy miesiące po tym, jak królowa nadała mu tytuł szlachecki, został aresztowany za „uporczywe namawianie mężczyzn w celach niemoralnych” w publicznej toalecie w Chelsea^[9].

W pamiętnikach Henry’ego Channona z lat 1943–57 autor wspomina, że Gielgud posiadał kolekcję filmów pornograficznych^[10]. Gielgud napisał scenariusz Trouser Bar, którego akcja rozgrywa się w sklepie z odzieżą męską, dla reżysera filmów erotycznych o tematyce gejowskiej Petera de Rome’a^[11]. Realizacji filmu krótkometrażowego fantasy Trouser Bar (2016) podjął się Kristen Bjorn^[12]. W filmie wziął udział Nigel Havers^[13][14].

• John Gielgud (1904–2000) w bazie IMDb (ang.)
• John Gielgud w bazie Filmweb
• John Gielgud w bazie Notable Names Database (ang.)
• John Gielgud w bazie Discogs.com (ang.)
• John Gielgud na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”