Portal:Yahudilik

değiştirGiriş

Bu portalde dini bayramlardan tarihteki Yahudi devletlerine; dini ve tarihi karakterlerden Yahudilik ile ilgili şablon ve kategorilere kadar çeşitli bilgiler ve bağlantılar bulunur.

Yahudilik, ilk olarak İbranilerin Kutsal Kitabı (Tanah) ile gelen, ardından da Talmud'da ve diğer kutsal metinlerde daha da kapsamlı bir şekilde incelenip yorumlanan inanç ve uygulamalar bütününe verilen addır. Yahudilik, İsrailoğulları (daha sonra da Yahudi ulusu) ile Tanrı arasındaki akde dayalı ilişki şeklinde kendini gösterir. İlk tek tanrılı din ya da dinlerden biri olarak kabul edilmekte ve halen günümüzde uygulanan en eski dini gelenekler arasında yer almaktadır. Tarihi, ilkeleri ve etiği ile Hristiyanlık ve İslamın yanı sıra, kimi semavi olmayan dinleri de etkileyen Yahudiliğin dini metinleri ve geleneklerinin birçoğu diğer semavi dinlerin de merkezinde yer alır. Batı Hıristiyanlığının temelini oluşturan Yahudilik birçok yönü ile laik Batı kavramları olan etik ve medeni hukukla da benzerlikler gösterir.

Gerek sonradan bu dine geçen gerekse doğuştan Yahudi ulusuna mensup olan (laikler de dahil), Yahudiliğin takipçilerine Yahudi adı verilir. Yahudi topluluğu, kutsal metinlerinde bir dinin takipçilerinden ziyade, bir ulus olarak tanımlanmalarından ötürü bir dinsel etnik grup olarak kabul edilir. Devamı...

değiştirDini bayramlar

Şabat • Roşaşana • Yom Kippur • Sukot • Simha Tora • Hanuka • Asara BaTevet • Tu Bişvat • Purim • Pesah • Şavuot • 9 Av • Şaloş Regalim

değiştirGaleri

Yom Kippur'da sinagogda dua eden Yahudiler.

değiştirBunları biliyor muydunuz?

Question mark

Yahudiler için Tanrı'nın dilinin İbranice olduğunu?

Yahudiler için en önemli bayramın Yom Kippur olduğunu?

Tanrı'nın ismi olan Yhvh'nın yazılmasının ve söylenmesinin günah sayıldığını?

Yahudilik'te kotonla yünün aynı anda giyilmesinin günah olduğunu?

Tora'nın Tanrı tarafından Musa'ya yazdırıldığına inanıldığı ve buna rağmen Tora'nın sonunda Musa'nın ölümü anlatıldığını?

değiştirDini nesneler

Portal:Yahudilik/Dini nesneler/1

değiştirİsrailoğulları ve kabileleri

İsrailoğulları, İbrani din büyüğü ve atası, İbrahim'in torunu ve İshak'ın oğlu, Yakup'un oniki oğlunun soyundan gelenlere verilen isimdir. İbrahimi dinlerde Yakub'a Tanrı tarafından İsrail ismi verildiğine inanılır. Yakub'un on iki oğlunun soyundan gelenler On iki İsrail Kabilesi'ni oluşturmuşlardır.

Lea'dan oğulları: Ruben, Şimon, Levi, Yehuda, İssakar ve Zevulun.
Rahel'den oğulları: Yusuf ve Bünyamin.
Zilpa'dan oğulları: Gad ve Aşer.
Bilha'dan oğulları: Dan ve Naftali.
Lea'dan kızı: Dina Devamı...

Birleşik Monarşi sistemiyle yönetilen İsrail Krallığı'nda (M.Ö.1050 - M.Ö.930) her kabilenin kendine ait özerk bir toprağı bulunmaktaydı. Levi ve Yosef bu duruma istisnadır çünkü:

Leviler din işlerinden sorumluydu ve diğer kabilelerin din işlerini yürütmeleri için her kabile kendi topraklarından bir ya da birkaç şehri Levilere verdiler. Böylece Levilerin kendi özerk devletleri yerine diğer kabilelerin topraklarında özerk şehirleri oldu.
Yosef'in adına bir kabile yoktur; onun yerine Yosef'in iki oğlunun (Menaşe ve Efraim) adına iki kabile vardır. Böylece İsrail Krallığında Menaşe ve Efraim kabilelerinin toprakları oldu.

Böylece On İki İsrail Kabilesi denildiğinde iki ayrı anlam ortaya çıkmakta.

#	Geleneksel (Yakup'un oğulları)	Yöresel (Toprak sahibi olanlar)
1	Ruben	Ruben
2	Şimon	Şimon
3	Yehuda	Yehuda
4	İssakar	İssakar
5	Zevulun	Zevulun
6	Dan	Dan
7	Naftali	Naftali
8	Gad	Gad
9	Aşer	Aşer
10	Bünyamin	Bünyamin
11	Levi	Menaşe
12	Yosef	Efraim

Devamı...

değiştirYahudi devletler

Musa önderliğinde Mısır'dan çıkan İsrailoğulları Kenan topraklarına yerleşti. Uzun yıllar yan yana yaşayan İsrailoğulları'nın on iki kavmi birbirlerinden bağımsız olarak yaşıyordu. Dışarıdan gelen tehditler karşısında Şaul'un krallığı altında bu on iki kavim birleşip M.Ö. 1050'de İsrail Krallığı adında tarihte ilk defa bir Yahudi devleti kurdu. Davud ve Süleymanın da krallığını yaptığı bu devlet, Süleyman'ın M.Ö. 930'da ölümünden sonra ikiye bölündü. Devamı...

Tarihteki Yahudi devletlerin listesi

değiştirSeçilen konu

Makkabiler, Selevkos İmparatorluğuna bağlı uydu devlet olan Judea'nın kontrolünü eline geçiren Yahudi asi ordudur. MÖ 164 ile MÖ 63 yılları arasında Hasmonean hanedanlığı olarak Yahudilik dinini tekrar hayata geçirip İsrail Diyarının sınırlarını genişletti ve Helenizmin etkisini azalttı.

I. Makkabiler kitabında anlatıldığına göre, Antiokus Yahudilerin dini ibadetlerini kısıtlayınca kırsal kesimden bir rahip olan Haşmonayim ailesinden Modiin'li Matatyahu, Yunan tanrılara ibadete karşı çıktığından Selevkos İmparatorluğuna karşı ayaklandı. Matatyahu, bir idole kurban sunmak isteyen Helenist Yahudiyi öldürdü. Beş oğluyla birlikte Yehuda'daki çöllere kaçtı. Matatyahu'nun ölümünden bir yıl sonra MÖ 166'da oğlu Yehuda Makkabi, Yahudi muhaliflerden oluşan ordusuyla başta Helenist Yahudileri hedef alan gerilla hareketinde Selevkos hanedanlığına karşı zafer kazandı. Makkabiler, köylerdeki pagan altarları parçaladı, çocukları sünnet etti ve Yahudileri kanunlara uymaması için zorladı. Makkabi terimi İbranice "çekiç" kelimesinden türemiş olup Yahudi ordusu için kullanılmaktaydı.

Ayaklanma birçok çatışmayı da içinde barındırdı, Makkabi güçleri Suriye ordularına karşı gerilla taktikleriyle zafer kazandı. Muzaffer bir şekilde Kudüs'e giren Makkabiler Kudüs Tapınağı'nı kutsal anlamda temizledi, geleneksel Yahudi ibadetini hizmete açtı ve Yonatan Makkabi'yi Baş Rahip'liğe getirdi. Ayaklanmayı bastırmak için gönderilen Suriye ordusu Aniyokus'un ölümüyle geri döndü. Kumandan Lusias, Suriye içişleriyle meşgul olduğu için politik uzlaşma sağlayıp dini özgürlüğü geri getirdi. Devamı...

değiştirSözler

“

Doğudan batıya, Hristiyanından Müslümanına insanoğlu Yahudilerin tek tanrılı inancını benimsemiştir. Bugün çoktanrıcılık düşünülemez ve anlaşılması zordur.

”

T. R. Grover

değiştirSeçkin ve kaliteli içerik

Seçkin maddeler	Seçkin listeler	Kaliteli maddeler
Belgesel hipotez Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi	İstanbul'daki sinagoglar	Kayıp On Kabile

Seçkin resimler
Golda Meir, İsrail'in ilk kadın başbakanı Yahudi aktris ve müzisyen Barbra Streisand, 1962 Yom Kippur'da sinagogda dua eden Yahudiler Hamursuz bayramı için hazırlanan, Seder adı verilen sofra	B'nai B'rith'e ait bir üyelik sertifikası, 1876 Güneybatı istikametinden Kudüs Kudüs panoraması Yahudi fizikçi Albert Einstein I. Dünya Savaşı'nda gıda yardımı için asılan Yidiş dilinde bir poster Dreyfus davasına atfen Emile Zola'nın yazısı	Varşova Gettosu Ayaklanması Buchenwald Toplama Kampı, 1945 Hocalarından ders alan Buhara Yahudileri Berlin Neue Sinagogu Göttingen Sinagog Anıtı	Yidiş dilinde "Çocuk Köleliğini Durdurun" sloganı Enver Sedat ve Menahem Begin Washington'daki Kongre'de 23. Mezmur betimlemesi Ebensee toplama kampı Kudüs'ün Zeytin Dağı'nda Avustralya süvari kampı Edward Teller

değiştirKutsal şehirler

Kudüs'teki Ağlama Duvarı

değiştirYahudi dilleri

Yahudiler tarih boyunca farklı diller konuşmuşlar ve bu dillerde eserler vermişlerdir. Günümüzde Yahudiler, birinci dil olarak bulundukları ülkenin dilini konuşurlarken, ikinci dil olarak İbranice, Yidiş, Ladino, Aramice, Yahudi Arapçası, Karayca gibi kendi orijinlerine uygun Yahudi dillerinden birini konuşurlar. Devamı...

Ayrıca Yahudi dillerinin bir listesi de buradadır.

değiştirEtnik bölünmeler

Afrika: Berberi Yahudiler • Falaşa • Magrebim
Asya: Bney Menaşe • Buhara • Koçin Yahudileri • Paradesi Yahudileri
Avrupa: Aşkenaz • İtalkim • Sefarad
Kafkas: Cuhoro • Gurjim • Karaylar
Orta Doğu: Arap Yahudileri • Kürt Yahudileri • Mizrahi • Musta'arabim • Parsim • Romanyot • Samaritler • Temani

değiştirMusevi hayatı

Her Yahudinin doğumdan ölümüne kadar geçen sürede dini açıdan dönüm noktaları vardır ve bunlar özel törenlerle kutlanır. Yeni doğan kız çocuklara İsim koyma töreni düzenlenir, erkek çocukların ismi ise sekiz günlükken yapılan sünnet töreninde verilmesi ise bir gelenektir. Doğal yolla doğan ilk çocuk erkek ise ve dedelerinden hiçbirisi Kohen veya Levi değil ise bebeğe otuz günlükken Pidyon töreni düzenlenir. Ergenlik çağına gelen erkek çocuklara (genellikle on üç yaşında) Bar Mitsva yapılır, kızlar için yapılan Bat Mitsva töreninin ise zorunluluğu yoktur; bunun yerine adet dönemine başlayan kızlara Nida adı verilen seremoni yapılır. Evlilik çağına gelenler eğer hala bekarlarsa Şiduh denilen çöpçatanlık yoluyla eş aramaya çalışırlar. Vefat durumunda ise Yahudi geleneklerine uygun olarak cenaze töreni düzenlenir.

değiştirKategoriler