Qustav Fexner

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Qustav Fexner
alm. Gustav Theodor Fechner
Doğum adı Gustav Theodor Fechner
Doğum tarixi 19 aprel 1801(1801-04-19)[1][2][…]
Vəfat tarixi 18 noyabr 1887(1887-11-18)[1][2][…] (86 yaşında)
Vəfat yeri
İş yeri
Təhsili
Üzvlüyü
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qustav Teodor Fexner (alm. Gustav Theodor Fechner‎; 19 aprel 1801[1][2][…]18 noyabr 1887[1][2][…], Leypsiq, Saksoniya[4][5][…]) — alman psixoloqu, dünyada ilk eksperimental psixoloqlardan biri[6], psixofiziologiyapsixofizikanın banisi. Onun fikirləri XX əsrin bir çox alim və filosoflarına, o cümlədən: Ernst Max, Vilhelm Vundt, Ziqmund Freyd və s. təsir etmişdir. Fexner formulunun yaradıcısı hesab olunur ki, bu da orqanizmlə psixika arasında elmi əsaslandırılmış əlaqənin mövcudluğunu sübut edir[7][8]. "Psixofizikanın elementləri" əsərində o, fiziki stimulun böyüklüyü ilə psixi proseslərin miqyası arasındakı əlaqəni izləmək üçün yol təklif edərək bunu "psixika-bədən" dualizmi probleminin həlli hesab etdi.

19 aprel 1801-ci ildə Bad Muskau yaxınlığındakı Qross Zerxen şəhərində, Aşağı Lausitzdə anadan olmuşdur. Atası keşiş idi. Qustav dindar ailədə böyüməsinə baxmayaraq, sonradan ateist olmuşdur[9]. O, Sorau və Drezdendə və Leypsiq Universitetində təhsil almış, burada Ernst Heinrix Veber ilə fiziologiya və Karl Brandan Mollveide ilə riyaziyyat üzrə təhsil alıb. Fexner ömrünün qalan hissəsini Leypsiqdə keçirdi[10].

1834-cü ildə fizika professoru vəzifəsinə təsdiq olunmuş, lakin 1839-cu ildə rəng və vizual hadisələri öyrənərkən gözünü zədələmişdir (günəşə baxaraq) və ağır iztirablara görə istefa vermişdir. Sonralar xəstəliyindən sağalaraq psixikanın və onun orqanizmlə əlaqəsinin öyrənilməsinə qayıtmış, kitablarında toxunduğu mövzularda ictimai məruzələrlə çıxış etmişdir.

Fexner qəti idealist (Şellinqin davamçısı) idi və onun fikrincə, "yüngül" "mənəvi" reallığın elmi statusunu əsaslandırmaq üçün psixi hadisələrin obyektiv qanunlarını kəşf etmişdir (müasirlərinin böyük əksəriyyətindən fərqli olaraq). O, səma cisimlərini də canlı hesab edirdi [11] .

  • Аскольдов С. Философия и религия Фехнера. // Вопросы философии и психологии: Кн. 141—142. С. 130—180.
  • Храмов Ю. А. Фехнер Густав Теодор (Fechner Gustav Theodor) // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М. : Наука, 1983. — С. 276. — 400 с. — 200 000 экз.
  • R. E. Fancher. Pioneers of Psychology. — 3rd. — New York: W. W. Norton & Company, 1996. — ISBN 0-393-96994-0.
  • Oscar. Fechner as a statistician // British Journal of Mathematical and Statistical Psychology. — New York, 2004. — Vol. 57. — P. 53–72. — doi:10.1348/000711004849196.
  • Michael Heidelberger. 1: Life and Work // Nature from within: Gustav Theodor Fechner and his Psychophysical Worldview. — British Journal of Mathematical and Statistical Psychology. — New York: University of Pittsburgh Press, 2004. — Vol. 57. — P. 21. — ISBN 9780822970774.
  • История психологии от античности до середины XX в // . — Москва, 1996.
  1. 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. 1 2 3 4 Gustav Fechner // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. 1 2 https://www.leopoldina.org/fileadmin/redaktion/Mitglieder/CV_Fechner_Gustav_Theodor_D.pdf.
  4. 1 2 Фехнер Густав Теодор // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  5. 1 2 http://muse.jhu.edu/journals/monatshefte/v105/105.4.kita.pdf.
  6. Фехнер Arxivləşdirilib 2020-07-04 at the Wayback Machine — статья в Новой философской энциклопедии.
  7. Fancher, 1996
  8. Sheynin, 2004
  9. Heidelberger, 2004
  10. Fechner Theodor
  11. Ярошевский, 1996