Эстәлеккә күсергә

Грузия халҡы

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Грузия халҡы
Дәүләт  Грузия
Урын Грузия
Имеет перепись населения Перепись населения Грузии 2014[d] һәм Перепись населения Грузии 2002[d]
Смертность 15,504[1], 14,936[1], 14,534[1], 13,664[1], 12,923[1], 12,684[1], 12,09[1], 11,62[1], 10,931[1], 10,923[1], 10,515[1], 10,521[1], 10,333[1], 10,247[1], 10,128[1], 10,13[1], 10,127[1], 9,959[1], 9,988[1], 9,874[1], 9,817[1], 9,783[1], 9,903[1], 10,067[1], 9,918[1], 9,998[1], 10,267[1], 10,369[1], 10,634[1], 10,975[1], 11,012[1], 10,569[1], 10,652[1], 10,814[1], 11,125[1], 11,482[1], 11,409[1], 11,463[1], 11,633[1], 11,445[1], 11,876[1], 12,318[1], 12,194[1], 12,418[1], 12,783[1], 12,576[1], 12,531[1], 12,603[1], 12,963[1], 12,88[1], 13,976[1], 15,809[1], 15,403[1], 14,271[1], 13,98[1], 13,228[1], 12,506[1], 11,745[1], 11,134[1], 10,691[1], 10,049[1], 10,044[1], 10,157[1], 10,499[1], 10,73[1], 11,062[1], 11,188[1], 11,587[1], 12,347[1], 12,691[1], 12,411[1] һәм 15,166[1]
 Грузия халҡы Викимилектә
Грузияның халыҡ һаны

Грузия халҡының дөйөм иҫәбе (өлөшләтә танылған Көньяҡ Осетия һәм Абхазиянан тыш) 2018 йылдың 1 ғинуарына ҡарата 3 729 600 кеше тәшкил иткән[2], 2017 йылдың 1 ғинуарында — 3 726 400 кеше[2], 2016 йылдың 1 ғинуарында — 3 728 600 кеше[2], 2014 йылдың 1 ғинуарында — 4 490 500 кеше[2], 2013 йылдың 1 ғинуарында — 4 483 800 кеше[3].

2014 йылдың 4 ноябренә ҡарата йән иҫәбен алыу һөҙөмтәләренә ярашлы Грузия халҡының һаны 3 713 804 кеше тәшкил иткән, шул иҫәптән ҡала халҡы — 2 122 623 кеше (57,15 %) һәм ауыл халҡы — 1 591 181 кеше (42,85 %)[4][5]

Ир-егеттәр халыҡтың 47,7 %, ә ҡатын-ҡыҙҙар 52,3 % тәшкил итә. Ир-егеттәрҙең уртаса ғүмер оҙонлоғо — 70,1 йәш, ҡатын-ҡыҙҙарҙыҡы — 78,6 йәш, ә дөйөм уртаса күрһәткес 74,4 йәш тәшкил итә[6].

Грузия халҡы
иҫәбенең динамикаһы
[2][7][8][9]

Йыл бөтәһе
мең кеше
шул иҫәптән
Көньяҡ Осетияһыҙ
һәм Абхазияһыҙ
1900 2 000,0 ...
1959 4 044,0 3 542,5
1970 4 686,4 4 099,0
1979 4 993,0 4 409,5
1989 5 499,9 4 875,8
1990 5424,4 ...
1991 5453,3 ...
1992 5467,4 ...
1993 5345,8 ...
1994 4929,9 ...
1995 4794,2 ...
1996 4674,5 ...
1997 4558,4 ...
1998 4504,9 ...
1999 4469,8 ...
2000 4435,2 ...
2001 4401,4 ...
2002 4371,5 4 361,9
2003 4342,6 ...
2004 4315,2 ...
2005 4321,5 ...
2006 4401,3 4 384,4
2007 4394,7 4 377,8
2008 4382,1 4 365,2
2009 4385,4 4 368,5
2010 4436,4 4 436,4
2011 4469,2 4 469,2
2012 4497,6 4 497,6
2013 4483,8 4 483,8
2014 4490,5 4 490,5
2015 3721,9 3 721,9
2016 3728,6 3 728,6
2017 3726,4 3 726,4
2018 3729,6 3 729,6


Халыҡ иҫәбе[10][2]
1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957
3 528 000 3 585 000 3 646 000 3 710 000 3 775 000 3 839 000 3 904 000 3 967 000
1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965
4 031 000 4 044 000 4 129 200 4 189 900 4 258 000 4 325 000 4 389 000 4 450 000
1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973
4 504 900 4 556 000 4 598 000 4 640 000 4 674 400 4 728 600 4 778 000 4 818 000
1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981
4 856 000 4 895 400 4 920 000 4 960 000 4 986 000 4 993 182 5 029 100 5 071 000
1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989
5 100 000 5 134 000 5 167 000 5 230 000 5 234 000 5 266 000 5 396 700 5 400 841
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
5 424 400 5 453 300 5 467 400 5 345 800 4 929 900 4 794 200 4 674 500 4 558 400
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
4 504 900 4 469 800 4 435 200 4 401 400 4 371 534 4 342 600 4 315 200 4 321 500
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
4 401 292 4 394 702 4 382 070 4 385 429 4 436 400 4 469 200 4 497 617 4 483 800
I.2014 XI.2014 2015 2016 2017 2018
4 490 500 3 713 804 3 721 900 3 728 600 3 726 400 3 729 600

Грузия халыҡтары донъя конгрессының вице-президенты, Урыҫ һәм грузин халыҡтары берҙәмлеге фондының президенты В. К. Хомерики буйынса, Грузияла халыҡ һаны уның властары тарафынан бик юғары итеп күрһәтелгән (айырым әйткәндә һайлауҙар барышында махинайиялар уҙғарыу өсөн) һәм ысынында 2010 йылдың майында 3,5—3,7 млн кеше (1,6 миллиондан 2 миллионға тиклем граждандар сит илгә сыыҡан) тәшкил иткән, ә рәсми мәғлүмәттәргә ярашлы 2009—2010 йылдарҙа 4,39—4,44 млн кеше иҫәпләнгән[11][12].

Яңы властар тарафынан уҙғарылған 2014 йылғы йән иҫәбен алыу буйынса ысынлапта Грузия халҡының һаны 3,7 миллион кеше икәнен күрһәтте.

Грузияның төп халҡын тәшкил итәләр: грузиндар, әзербайжандар, әрмәндәр, урыҫтар, осетиндар, курдтар (езидтар), һәм шулай уҡ гректар, кистиндар (чечендар), украиндар, йәһүдтәр (шул иҫәптән грузин йәһүдтәре, курд йәһүдтәре (лахлухтар) һәм ашкеназдар), абхаздар, ассирийҙар, аварҙар һәм башҡалар.

Кавказ халыҡтары телдәренең таралыуы
2002 йылғы йән иҫәбен алыу буйынса Грузия райондары халҡының этник составы
1989 йылда Грузин ССР-ның менән 2002 һәм 2004 йылдарҙа Грузияла халыҡттың милли составы
Милләт 1989
[13][14]
% 2002
[15][14]
% 2014
[16][17]
%
Бөтәһе 5400841 100,00% 4371535 100,00% 3713804 100,00%
Грузиндар 3787393 70,13% 3661173 83,75% 3224564 86,83%
Әзербайжандар 307556 5,69% 284761 6,51% 233024 6,27%
Әрмәндәр 437211 8,10% 248929 5,69% 168102 4,53%
Урыҫтар 341172 6,32% 67671 1,55% 26453 0,71%
Осетиндар 164055 3,04% 38028 0,87% 14385 0,39%
Езидтар[18] 18329 0,42% 12174 0,33%
Украиндар 52443 0,97% 7039 0,16% 6034 0,16%
Кистиндар[19] 7110 0,16% 5697 0,15%
Гректар 100324 1,86% 15166 0,35% 5544 0,15%
Ассирийҙар 6206 0,11% 3299 0,08% 2377 0,06%
Йәһүдтәр 24795 0,46% 3772 0,09%
Абхаздар 95853 1,77% 3527 0,08%
Курдтар 33331 0,62% 2514 0,06%
Аварҙар 4230 0,08% 1996 0,05%
Чечендар 609 0,01% 1271 0,03%
Поляктар 2014 0,04% 870 0,02%
Молдавандар 2842 0,05% 824 0,02%
Немецтар 1546 0,03% 651 0,01%
Белорустар 8595 0,16% 542 0,01%
Сиғандар 1744 0,03% 472 0,01%
Төрөктәр 1375 0,03% 441 0,01%
Удиндар 93 0,00% 203 0,00%
Болгарҙар 671 0,01% 138 0,00%
Литвалар 977 0,02% 134 0,00%
Латыштар 530 0,01% 91 0,00%
Эстондар 2316 0,04% 59 0,00%
Фарсылар 123 0,00% 46 0,00%
Чехтар 101 0,00% 46 0,00%
Лезгиндар 720 0,01% 44 0,00%
Ингуштар 170 0,00% 0 0,00%
Башҡалар 21846 0,40% 2349 0,05% 14346 0,39%
Күрһәтмәгән/яуап бирмәгән 1104 0,03%
1926—2014 йылдарҙа халыҡтың этник составының динамикаһы
Йән иҫәбен алыу йылы Грузиндар Әзербайжандар Әрмәндәр Урыҫтар Осетиндар Езидтар
1926[20] 66,80% 5,20% 11,50% 3,60% 4,20%
1939[21] 61,40% 5,30% 11,70% 8,70% 4,20%
1959[22] 64,30% 3,80% 11,00% 10,10% 3,50%
1970[23] 62,80% 4,60% 9,70% 8,50% 3,20%
1979[24] 68,80% 5,10% 9,00% 7,40% 3,20%
1989[25] 70,70% 5,70% 8,10% 6,30% 3,00%
2002 [26][27] 83,80% 6,50% 5,70% 1,50% 0,80% 0,42%
2014[26] 86,83% 6,27% 4,53% 0,71% 0,39% 0,33%

Крайҙар буйынса Грузия халҡының милли составы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2014 йылғы йән иҫәп мәғлүмәттәре буйынса[17]
край бөтә-
һе
Гру-
зин-
дар
% Әзер-
бай-
жан-
дар
% Әр-
мән-
дәр
% Урыҫ-
тар
% Осе-
тин-
дар
% Езид-
тар
% Ук-
раин-
дар
% Кис-
тин-
дар
% Грек-
тар
%
ГРУЗИЯ 3713804 3224564 86,83% 233024 6,27% 168102 4,53% 26453 0,71% 14385 0,39% 12174 0,33% 6034 0,16% 5697 0,15% 5544 0,15%
Аджария 333953 320742 96,04% 340 0,10% 5461 1,64% 3679 1,10% 101 0,03% 81 0,02% 793 0,24% 4 0,00% 575 0,17%
Гурия 113350 111168 98,07% 34 0,03% 1228 1,08% 564 0,50% 30 0,03% 17 0,01% 141 0,12% 0 0,00% 28 0,02%
Имеретия 533906 530288 99,32% 106 0,02% 709 0,13% 1384 0,26% 143 0,03% 6 0,00% 398 0,07% 0 0,00% 109 0,02%
Кахетия 318583 271298 85,16% 32354 10,16% 2191 0,69% 1921 0,60% 2526 0,79% 504 0,16% 202 0,06% 5581 1,75% 158 0,05%
Мцхета-Мтианети 94573 89343 94,47% 2316 2,45% 291 0,31% 252 0,27% 1327 1,40% 61 0,06% 80 0,08% 2 0,00% 55 0,06%
Рача-Лечхуми һәм Түбәнге Сванетия 32089 31977 99,65% 1 0,00% 9 0,03% 29 0,09% 28 0,09% 0 0,00% 9 0,03% 0 0,00% 7 0,02%
Самегрело-Үрге Сванетия 330761 328662 99,37% 64 0,02% 143 0,04% 1173 0,35% 46 0,01% 1 0,00% 312 0,09% 0 0,00% 55 0,02%
Самцхе-Джавахетия 160504 77498 48,28% 89 0,06% 81089 50,52% 712 0,44% 393 0,24% 1 0,00% 142 0,09% 0 0,00% 420 0,26%
Квемо-Картли 423986 217305 51,25% 177032 41,75% 21500 5,07% 2631 0,62% 810 0,19% 305 0,07% 510 0,12% 25 0,01% 2113 0,50%
Шида-Картли 263382 249479 94,72% 5501 2,09% 2072 0,79% 758 0,29% 4668 1,77% 4 0,00% 208 0,08% 1 0,00% 163 0,06%
Тбилиси 1108717 996804 89,91% 15187 1,37% 53409 4,82% 13350 1,20% 4313 0,39% 11194 1,01% 3239 0,29% 84 0,01% 1861 0,17%

Төрөктәр-месхетиндар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Совет осоронда төрөктәр-месхетиндар һәм понт гректары депортацияланған. 1980-се йылдар аҙағында төрөктәр этник низағтар һөҙөмтәһендә Үзбәкстанға ҡасырға мәжбүр булған, әммә Грузияға уларҙы индермәгәндәр — улар Краснодар крайында туҡталған, әммә урындағы властарға улар шулай уҡ кәрәкмәгән.

2004 йылдың февраленән Рәсәй һәм АҠШ хөкүмәттәре булышлығында, Миграция буйынса халыҡ-ара ойошма төрөк-месехтиндарҙы Краснодар крайынан АҠШ-ҡа күсереү буйынса программаны башлаған. Хәҙерге ваҡытта программа туҡтатылған[28].

2014 йылғы йән иҫәп мәғлүмәттәре буйынса Грузияла туған телдәр:[29]

туған тел бө-
тәһе
бөтә
ил
халҡынан
%
грузин[30] 3254852 87,64%
әзербайжан 231436 6,23%
әрмән 144812 3,90%
урыҫ 45920 1,24%
осетин 5698 0,15%
башҡалар 31014 0,84%
күрһәтмәгән 72 0,00%
бөтә ил халҡы 3713804 100,00%

2002 йылғы йән иҫәбе буйынса илдә һәм айырым милләттәрҙә туған тел:[31]

туған тел бар-
лығы
бөтә
ил
халҡынан
%
гру-
зин-
дар
әзер-
бай-
жан-
дар
әрмән-
дәр
урыҫ-
тар
осе-
тин-
дар
баш-
ҡалар
грузин[30] 3677995 84,14% 3659413 934 5692 940 6189 4827
әзербайжан 283632 6,49% 71 283414 12 5 5 125
әрмән 235653 5,39% 15 19 235531 11 7 70
урыҫ 83007 1,90% 1493 385 7525 66652 389 6563
осетин 31381 0,72% 3 - 3 - 31372 3
башҡалар 4256 0,10% 178 9 166 63 66 3774
үҙ милләтенең теле 4335202 99,17% 3659413 283414 235531 66652 31372 58820
бөтә ил халҡы 4371535 100,00% 3661173 284761 248929 67671 38028 70973

2002 йылғы йән иҫәбен алыу буйынса туған телдән тыш башҡа телде ирекле белеүселәр:[31]

ирекле белеүселәр бар-
лығы
бөтә
ил
халҡынан
%
гру
зин-
дар
әзер-
бай-
жан-
дар
әр
мән-
дәр
урыҫ-
тар
осе-
тин-
дар
баш-
ҡалар
урыҫ 1481481 33,89% 1234293 75207 120543 742 13760 36936
грузин[30] 221376 5,06% 1243 43024 81414 36642 23527 35526
инглиз 163333 3,74% 153066 614 4018 3015 490 2130
немец 51003 1,17% 48749 161 744 789 151 409
әрмән 21317 0,49% 11852 517 6232 1281 112 1323
француз 18764 0,43% 17717 145 459 215 53 175
осетин 8727 0,20% 5214 16 52 54 3362 29
әзербайжан 7518 0,17% 4062 814 1075 485 94 988
башҡа 38045 0,87% 29290 1410 2560 1237 337 3211
үҙ милләтенең теле 15970 0,37% 1243 814 6232 742 3362 3577
бөтәһе 2671585 61,11% 2348539 181792 95618 27312 6038 12286
бөтә ил халҡы 4371535 100,00% 3661173 284761 248929 67671 38028 70973
Картвел тел ғаиләһе халыҡтарының урынлашыуы

2014 йылғы йән иҫәбен алыу мәғлүмәттәренә ярашлы Грузияла артабанғы конфессиялар таралған:[32]

  • Православие (грузиндарҙың, урыҫтарҙы, осетиндарҙың, гректарҙың төп өлөшө, абхаздарҙың бер өлөшө) — 83,41 % (3097,6 мең кеше)
  • Ислам (Аджарияла һәи Месхет-Джавахетилағы грузиндарҙың бер өлөшө, абхаздарҙың бер өлөшө, төрөктәр, татарҙар, әзербайжандар, кистиндар) — 10,74 % (398,7 мең кеше)
  • Әрмән апостол сиркәүе (әрмәндәр) — 2,94 % (109,0 мең кеше)
  • Католицизм (әрмәндәрҙең бәләкәй өлөшө) — 0,52 % (19,2 мең кеше)
  • Иегованың шаһиттары — 0,33 % (12,4 мең кеше)
  • Езидизм (езидтар, курдтар) — 0,23 % (8,6 мең кеше)
  • Протестантизм — яҡынса 0,07 % (2,5 мең кеше)
    • Илленселәр
    • Баптисттар
    • Лютерандар
  • Иудаизм (йәһүдтәр) — яҡынса 0,04 % (1,4 мең кеше)
  • юҡ, яуап бирмәгәндәр йәғни динен күрһәтмәгәндәр — 1,70 % (63,0 мең кеше)

2014 йылдың 4 ноябренә ҡарата йән иҫәбен алыу һөҙөмтәләренә ярашлы Грузия халҡының һаны 3 713 804 кеше тәшкил иткән, шул иҫәптән ҡала халҡы — 2 122 623 кеше (57,15 %), шуларҙың 1 062 282 кешеһе Тбилисиҙа (регион-муниципалитет сиктәрендә — 1 108 717 кеше, йәғни ҡала халының яртыһынан күберәге (52,2 %)) йәшәй, 152 839 кеше Батумила, 147 635 кеше Кутаисила, 125 103 кеше Руставила, 48 143 кеше Горила, 42 998 кеше Зугдидила, 41 465 кеше Потила, 26 135 кеше Хашурила, 25 318 кеше Самтредиала, 21 596 кеше Сенакила, 20 814 кеше Зестафонила, 20 211 кеше Марнеулиҙа, 19 629 кеше Телавиа һәм башҡа тораҡ пункттарҙы йәшәй[4].

Картаның легендаһы:

Халҡы 1 000 000 кешенән ашҡан ҡалалар
Халҡы 100 000—200 000 кеше тәшкил иткән ҡалалар
Халҡы 50 000—100 000 кеше тәшкил иткән ҡалалар
Халҡы 20 000—50 000 кеше тәшкил иткән ҡалалар
Халҡы 10 000—20 000 кеше тәшкил иткән ҡалалар
Халҡы 5 000—10 000 кеше тәшкил иткән ҡалалар
Халҡы 5 000 кешенән кәмерәк булған ҡалалар
Халҡы 5 000—10 000 кеше тәшкил иткән ҡала тибындағы ҡасабалар
Халҡы 5 000 кешенән кәмерәк булған ҡала тибындағы ҡасабалар


  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,42 1,43 1,44 1,45 1,46 1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,52 1,53 1,54 1,55 1,56 1,57 1,58 1,59 1,60 1,61 1,62 1,63 1,64 1,65 1,66 1,67 1,68 1,69 1,70 1,71 http://data.un.org/Data.aspx?d=PopDiv&f=variableID%3a65
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Численность населения на начало года в 2010—2018 гг. Национальная статистическая служба Грузии. Дата обращения: 1 май 2018. (инг.)
  3. За год численность грузинского населения сократилась на 0,3%. «Грузия Online» (8 май 2013). Дата обращения: 9 май 2013. Архивировано 10 май 2013 года.
  4. 4,0 4,1 Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 General Population Census Main Results General Information). 2014 GENERAL POPULATION CENSUS RESULTS (ингл.). Национальная статистическая служба Грузии. Дата обращения: 28 апрель 2016. 2016 йыл 8 август архивланған.
  5. Предварительные итоги переписи населения Грузии 2014. Национальная статистическая служба Грузии. Дата обращения: 1 май 2015. 2015 йыл 23 октябрь архивланған. (инг.)
  6. Население Грузии за год увеличилось на 28,4 тысячи человек. «Грузия Онлайн» (31 май 2012). Дата обращения: 31 май 2012. Архивировано 22 июнь 2012 года.
  7. Национальная статистическая служба Грузии. Численность населения регионов и муниципалитетов Грузии на начало года в 2005-2015 гг. 2014 йыл 22 июль архивланған. (инг.)
  8. Статистика населения Грузии в 1990-2009 гг. 2009 йыл 13 ноябрь архивланған. (инг.)
  9. Данные до 1993 года включают Абхазию и Южную Осетию, данные за 1994 - 2009 гг. включают частично Ленингорский район Южной Осетии (Ахалгорский район), Верхний Кодор Абхазии, а также грузинские сёла-анклавы под Цхинвалом (анклавы к северу от него (сёла Тамарашени, Курта, Кехви и др. ) и к востоку (сёла Ередви, Ванати, Белоти и др.), а также к востоку от Знаура анклав Авневи, которые учитывались Грузией как части Горийского и Карельского районов, а в 2006-2008 гг. также как части отдельных муниципалитетов Курта, Тигви, Эредви
  10. 15 новых независимых государств. Численность населения на начало года, 1950-2013, тысяч человек
  11. Грузинский "маяк демократии"(недоступная ссылка)
  12. Статком Грузии. Численность населения на начало года в 2000-2011 гг. (инг.)
  13. Включая Абхазскую АССР и Юго-Осетинскую автономную область
  14. 14,0 14,1 Ethnic Groups of Georgia: Censuses 1926—2002 2015 йыл 22 ноябрь архивланған.
  15. Без учёта населения Абхазии и Южной Осетии, неподконтрольных Грузии на момент переписи 2002 года (но с учётом части Кодорского ущелья Абхазии и части Ленингорского района Южной Осетии, подконтрольных Грузии до 2008 года)
  16. Без учёта населения Абхазии и Южной Осетии, неподконтрольных Грузии
  17. 17,0 17,1 Национальный состав по краям Грузии (Total population by regions and ethnicity). Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 GENERAL POPULATION CENSUS RESULTS) (ингл.). Национальная статистическая служба Грузии. Дата обращения: 28 апрель 2016. 2016 йыл 8 август архивланған.
  18. В 1989 году учитывались в составе курдов
  19. В 1989 году учитывались в составе чеченцев
  20. Демоскоп Weekly: Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР. Закавказская СФСР/ ССР Грузии
  21. Демоскоп Weekly: Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР. Грузинская ССР
  22. Демоскоп Weekly: Всесоюзная перепись населения 1959 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР. Грузинская ССР
  23. Демоскоп Weekly: Всесоюзная перепись населения 1970 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР. Грузинская ССР
  24. Демоскоп Weekly: Всесоюзная перепись населения 1979 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР. Грузинская ССР
  25. Демоскоп Weekly: Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР. Грузинская ССР
  26. 26,0 26,1 Өлөшләтә танылған Көньяҡ Осетия һәм Абхазиянан тыш.
  27. Перепись населения Грузии 2002 года 2006 йыл 31 август архивланған. (инг.)
  28. А. А. Гаджиев Ахалцихские турки. История. Этнография. Фольклор
  29. Родной язык и своюодное владение грузинским языком по краям Грузии (Population by region, by native languages and fluently speak Georgian language). Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 GENERAL POPULATION CENSUS RESULTS) (ингл.). Национальная статистическая служба Грузии. Дата обращения: 28 апрель 2016. 2016 йыл 8 август архивланған.
  30. 30,0 30,1 30,2 в том числе мегрельский и сванский языки
  31. 31,0 31,1 Том I - Основные итоги переписи 2015 йыл 23 октябрь архивланған.  (груз.) (I ტომი – აღწერის ძირითადი შედეგები) - табл. № 24 // Итоги переписи населения Грузии 2002 года  (груз.)
  32. Религии по краям Грузии (Population by regions and religion). Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 GENERAL POPULATION CENSUS RESULTS) (ингл.). Национальная статистическая служба Грузии. Дата обращения: 29 апрель 2016. 2016 йыл 9 август архивланған.

Статистика мәғлүмәттәре сығанаҡтары —

Ҡалып:Грузия в темах