Эстәлеккә күсергә

Ҡыҙылъяр (Баулы районы)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Ауыл
Ҡыҙылъяр
татар. Кызылъяр
Ил

Рәсәй

Федерация субъекты

Татарстан

Муниципаль район

Баулы

Ауыл биләмәһе

Ҡыҙылъяр

Координаталар

54°24′54″ с. ш. 53°22′51″ в. д.HGЯO

Нигеҙләнгән

XVII быуат

Халҡы

1285[1] кеше (2002)

Милли состав

татарҙар[1]

Конфессиональ составы

мосолмандар

Сәғәт бүлкәте

UTC+4

Телефон коды

+7 85569

Почта индексы

423940

Һанлы танытмалар
Автомобиль коды

-

Код ОКАТО

92 214 832 001

Код ОКТМО

92 614 432 101

Номер в ГКГН

0188445

Картаны күрһәтергә/йәшерергә
Ҡыҙылъяр (Рәсәй)
Ҡыҙылъяр
Ҡыҙылъяр
Ҡыҙылъяр (Баулы районы) (Татарстан)
Ҡыҙылъяр

Ҡыҙылъяр — Рәсәй Федерацияһы Татарстан Республикаһы Баулы районы ауылы. Ҡыҙылъяр ауыл биләмәһе составына керә һәм уның үҙәге булып тора.

Ауыл Ыҡ йылғаһы буйында, Баулы ҡалаһынан көнсығыштараҡ 11 км алыҫлыҡта урынлашҡан[1].

Ҡыҙылъяр — ҡыр-йылан ырыуы башҡорттарының һәм типтәрҙәрҙең ауылы[2]. XVII быуатта ҡыр-йылан ырыуы башҡорттары тарафынан нигеҙләнгән[3]. Ырымбур губернаһы Бөгөлмә өйәҙенә ҡарай. 1850 йылда Бөгөлмә өйәҙе Һамар губернаһына инә. 1866 йылда ырыу улустары бөтөрөлгәс, ауыл Баулы улусы составына керә.

ХХ быуат башында ауылда 3 мәсет, һыу тирмәне теркәлгән[1]. 1914 йылда Ҡыҙылъяр кешеләре Ыҡ йылғаһының үрге ағымында, уның уң ярында Ҡыҙылъяр ауылына (хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Йәрмәкәй районы) нигеҙ һалалар[3].

1920 йылда ауыл яңы ойошторолған Татар АССР-ының Бөгөлмә кантоны составына керә. 1930 йылдан — Баулы районы, 1935 йылдан — Ютазы районы, 1963 йылдан — Бөгөлмә районы, 1965 йылдан — йәнә Баулы районы составында була[1].

1795 йылда ауылда 226 башҡорт һәм 74 типтәр; 1816 йылда — 174 башҡорт һәм 44 типтәр; 1834 йылда — 498 аҫаба башҡорт, 17 керҙәш башҡорт һәм 66 типтәр; 1859 йылда — 1066 башҡорт йәшәй[2][3]. Керҙәштәр сығышы менән Байлар улусы аҫаба башҡорттарынан булған[2].

Йылдар буйынса халыҡ иҫәбе
(Сығанаҡ: [3][1])
17951834185918861908192019261938194919581970197919892002
300581106615562701238619841550131114071401136011461285

Игенселек, малсылыҡ үҫешкән, комбикорм заводы эшләй. Ауылда урта мәктәп, мәҙәниәт йорто, китапхана бар[1].

Билдәле шәхестәре

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Юнысова Асия Шәйехриза ҡыҙы — журналист, шағир.
  • Яруллин Фәнис Ғатаулла улы — шағир, драматург[4].
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Татарская энциклопедия.
  2. 2,0 2,1 2,2 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 587. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 История башкирских родов, 2015, с. 125—126
  4. История башкирских родов, 2015, с. 126
  • Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.
  • Западные башкиры по переписям 1795—1917 гг. — Уфа, 2001. (рус.)
  • История башкирских родов. Елан. Том 9. Часть 2 / С. И. Хамидуллин, Ю. М. Юсупов, Р. Р. Асылгужин, Р. Р. Шайхеев, И. Р. Саитбатталов, В. Г. Волков, А. А. Каримов, А. М. Зайнуллин, Р. М. Рыскулов, А. Я. Гумерова, Г. Ю. Галеева, Г. Д. Султанова. — Уфа: ГУП РБ Уфимский полиграфкомбинат, 2015. — 596 с. — ISBN 978-5-85051-638-3. (рус.)