Ясон Смагаржэўскі

Ясон Смагаржэўскі
лац. Jason Smaharžeŭski
	Ясон Смагаржэўскі
	; Герб Юноша
XV мітрапаліт кіеўскі, галіцкі й усяе Русі
1780 — 1788
Папярэднік	Леў Шаптыцкі
Наступнік	Тэадосі Растоцкі
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	3 сакавіка 1715; Сылезія[d];
Памёр	1 лютага 1788 (72 гады) або 1 лістапада 1788 (73 гады); Радамышаль, Гетманшчына;
Род	Смагаржэўскія
Дзейнасьць	каталіцкі сьвятар, каталіцкі біскуп

Ясон Смагаржэўскі (3 сакавіка 1715 — 1 лютага 1788^[2]) — царкоўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай. Уніяцкі арцыбіскуп полацкі (1762—1780), мітрапаліт кіеўскі, галіцкі й усяе Русі (з 1780). Кавалер Ордэна Сьв. Станіслава (1767)^[3].

Біяграфія

З шляхецкага роду Смагаржэўскіх гербу Юноша, што паходзілі з Ваўкавыскага павету. Сьпярша быў рыма-каталіком, аднак каля 1731 году ўступіў у ордэн базылянаў Сьвятога Язафата.

Вывучаў тэалёгію і філязофію ў Грэцкім калегіюме ў Рыме (1734—1740). У 1740 годзе стаў сьвятаром. З 1747 году был генэральным афіцыялам і вікарыям Кіеўскай мітраполіі. Каля 1752—1758 гадоў на даручэньне мітрапаліта Флярыяна Грабніцкага знаходзіўся ў Рыме.

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай 16 верасьня 1772 году мусіў прысягнуць на вернасьць Кацярыне II, у выніку чаго атрымаў 2 дэканаты мітрапаліцкай япархіі (Гомельскі і Рагачоўскі, 1773) і Смаленскую япархію (1778). Гэта паставіла пад ягоную ўладу ўсе парафіі ў землях, улучаных у склад Расейскай імпэрыі.

Абараняў пазыцыі Грэка-Каталіцкай Царквы ��к ад спробаў пераводу сваіх вернікаў у праваслаўе Сынода Расейскае Праваслаўнае Царквы, так і ў каталіцтва лацінскага абраду. Імкнуўся абмежаваць дзейнасьць праваслаўнага япіскапа Віктара Садкоўскага, вярнуць парафіі, якія прынялі праваслаўе, забараніць сьвятарам з Расеі працаваць у прыходах.

У 1774 годзе дамогся ад рымскай курыі пацьвярджэньня даўняй пастановы (1624 год) пра забарону ўніятам пераходзіць у лацінскі абрад. Таго ж году падрыхтаваў праект епархіяльнай сэмінарыі ў вёсцы Струнь каля Полацку (адкрылася ў 1806 годзе). Заахвочваў разьвіцьцё базылянскіх школаў.

З прычыны супрацьстаяньня памкненьням уладаў Расейскай імпэрыі ў рэлігійнай сфэры 2 ліпеня 1780 году Кацярына II пазбавіла Ясона Смагаржэўскага расейскага падданства. Выехаў у Рэч Паспалітую, жыў у сваёй рэзыдэнцыі ў месьце Радамысьлі (Кіеўскае ваяводзтва). Заснаваў сэмінарыі ў Радамысьлі і Жытоміры.

Намаганьні Ясона Смагаржэўскага не спынілі агульнай тэндэнцыі паслабленьн�� Грэка-Каталіцкай Царквы^[4].

Крыніцы

^ Jason Smogorzewski h. Junosza // Польскі біяграфічны інтэрнэт-слоўнік (пол.)
^ Казуля С. Смагаржэўскі Ясон // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 597.
^ Zbigniew Dunin-Wilczyński. Order Świętego Stanisława. — Warszawa, 2006. S. 179.
^ Казуля С. Смагаржэўскі Ясон // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 598.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8

[_6bf4d1ecccb662a7-1] Jason Smogorzewski h. Junosza // Польскі біяграфічны інтэрнэт-слоўнік (пол.)

[2] Казуля С. Смагаржэўскі Ясон // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 597.

[3] Zbigniew Dunin-Wilczyński. Order Świętego Stanisława. — Warszawa, 2006. S. 179.

[4] Казуля С. Смагаржэўскі Ясон // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 598.

[1]