Сьюзен Зонтаг

Сьюзен Зонтаг
Сьюзен Зонтаг
	англ.: Susan Sontag
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	16 студзеня 1933[…]
Месца нараджэння	Нью-Ёрк, Нью-Ёрк, ЗША;
Дата смерці	28 снежня 2004[…] (71 год)
Месца смерці	Нью-Ёрк, Нью-Ёрк, ЗША;
Пахаванне	могілкі Манпарнас;
Грамадзянства	ЗША;
Муж	Philip Rieff[d]
Дзеці	David Rieff[d]
Альма-матар	Парыжскі ўніверсітэт; Гарвардскі ўніверсітэт; Оксфардскі ўніверсітэт; Чыкагскі ўніверсітэт; Каліфарнійскі ўніверсітэт у Берклі; Каледж Святой Ганны[d]; Вышэйшая школа Норт-Галівуд[d];
Месца працы	каледж Сары Лоўрэнс[d];
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменніца, кінарэжысёр, сцэнарыст, прафесар, эсэістка, раманіст, філосаф, літаратурная крытык, журналістка, актывіст за права жанчын, кінакрытык, тэатральны рэжысёр, праваабаронца, гісторык, публіцыстка
Гады творчасці	1959 �� 2004
Жанр	эсэ
Мова твораў	англійская
Грамадская дзейнасць
Член у	Амерыканская акадэмія мастацтваў і літаратуры[d]; Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук; Таварыства Phi Beta Kappa; PEN America[d];
Прэміі	прэмія прынца Астурыйскага[d] (2003) Нацыянальная кніжная прэмія[d] (2000) Нацыянальная кніжная прэмія за лепшы фантастычны твор[d] (2000)
Узнагароды	Іерусалімская прэмія[d] (2001) Прэмія міру кнігагандляроў Германіі (2003) George Polk Award[d] (1965) медаль Стагоддзі Вышэйшай школы мастацтваў і навук Гарвардскага ўніверсітэта[d] грант Гугенхайма (1966) стыпендыя Мак-Артура грант Гугенхайма (1975)
susansontag.com (англ.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сью́зен Зо́нтаг (англ.: Susan Sontag; 16 студзеня 1933(1933-01-16)^[1]^[2]^[…], Нью-Ёрк, Нью-Ёрк^[3] — 28 снежня 2004(2004-12-28)^[4]^[1]^[…], Нью-Ёрк, Нью-Ёрк) — амерыканская пісьменніца, літаратурны, мастацкі, тэатральны і кінакрытык, філосаф, сцэнарыстка лаўрэат нацыянальных і міжнародных прэмій.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзілася 16 студзеня 1933 года ў Нью-Ёрку. Вучылася літаратуры і філасофіі ў Бёрклі і Чыкага, Гарвардскім універсітэце, Оксфардзе і Парыжы. Дэбютавала ў 1963 годзе раманам «Дабрадзей», за якім у 1966 годзе быў выдадзены нашумелы том эсэістыкі «Супраць інтэрпрэтацыі» (Against interpretation).

Сьюзен Зонтаг займалася крытыкай авангарднай культуры 1960—1970-х. Яе героямі быў Тэнесі Уільямс і Джэймс Болдуін, Артур Мілер і Лерой Джонс, сцэнічныя эксперыменты Ежы Гратоўскага і Пітэра Брука, «новы раман» і «тэатр абсурду», кемп, хэпенінгі, поп-арт і яго эмблема — Эндзі Уорхал, пэўная музыка Джона Кейджа, цыклапічныя «пакаванні» Хрысто і мініяцюрныя куфэркі Джозефа Корнела.

Яна, па хвосткіх загалоўках французскіх газет сярэдзіны 1960-х, «апостал авангарда», а па самаадчуванні — «пасрэдніца паміж Еўропай і Злучанымі Штатамі» (яе цікавілі ў першую чаргу постаці французскай і нямецкай культуры) адкрывала для чытачоў «Нью-Ёркера» і «Партызан рэвю» эсэістыку Вальтэра Беньяміна і Эміля Чорана, драмы Іанеско і Жонцы, прозу Эліяса Канеці і мемуары Чэзарэ Павезэ, кіно Інгмара Бергмана і Брэсона, Гадара і Рэнэ, Лені Рыфеншталь і Ганса-Юргена Зіберберга, уводзіла ў амерыканскі культурны ўжытак такія постаці, як Георг Лукач і Клод Леві-Строс, Жорж Батай і яго калега, пісьменнік-сюррэаліст, спецыяліст па афрыканскіх міфах Мішэль Лейрыс, рэфарматар тэатра Антанен Арто і хрысціянская сацыялістка, вечная ератычка Сімона Вайль.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Зонтаг атрымала вядомасць пасля публікацыі ў часопісе «Партызан рэвю» артыкула «Нататкі пра Кемпэ» (1964). Да таго моманту яна ўжо з'яўлялася аўтарам невялікага па аб’ёме і вытанчанаму па стылі рамана «Дабрадзей» (1963), а таксама шматлікіх артыкулаў, якія друкаваліся ў самых прэстыжных амерыканскіх часопісах і мелі чытацкі рэзананс. Ад артыкулаў, прысвечаных так званым адхіленым мастакам, Зонтаг перайшла да тэарэтычных прац пра прызначэнне сучаснага мастацтва і пра сувязі мастацтва і крытыкі.

Два зборнікі эсэ «Супраць інтэрпрэтацыі і іншыя эсэ» (1966) і «Узоры безагляднай волі» (1969) умацавалі рэпутацыю Зонтаг. Напачатку 1970-х гадоў цяжкае захворванне, якое ледзь не прывяло да смяротнага зыходу, надоўга перапыніла яе пісьменніцкую кар’еру. Паправіўшыся, Зонтаг напісала дзве свае найбольш вядомыя кнігі — «Пра фатаграфію» (1977) і «Хвароба як метафара» (1978). За першую кнігу Зонтаг была прысуджана Нацыянальная прэмія кружка літаратурных крытыкаў у вобласці крытыкі за 1978. У тым жа 1978 Зонтаг выпусціла зборнік аповедаў «Я і гэтак далей». У 1980 — яшчэ адзін, «Пад знакам Сатурна», у 1982 выйшаў том яе абраных твораў з прадмовай Элізабет Хардвік. У 1989 была апублікавана праца «СНІД і яго метафары».

У ліку яе прац — раманы «Прыхільнік вулканаў» (1992) і «У Амерыцы» (2000). П’еса «Аліса ў ложку», напісаная ў 1992, была ўпершыню пастаўлена ў 2000. Сумесна з фатографам Анні Лейбавіч ёю была выдадзена кніга «Жанчыны» (2000). Зонтаг аўтар сцэнараў фільмаў «Дуэт для канібалаў» (1969), «Брат Карл» (1971), «Абяцаныя краіны» (1974) і «Паездка без гіда» (1983). Зонтаг — лаўрэат шматлікіх прэмій, уладальнік ганаровых званняў. У 1993 яна была абрана ў Амерыканскую акадэмію мастацтваў і літаратуры.

Творы[правіць | правіць зыходнік]

Белетрыстыка[правіць | правіць зыходнік]

1963 «Дабрадзей» (The Benefactor)
1967 «Мёртвы кіт» (Death Kit)
1977 «Я, і так далей… (зборнік кароткіх гісторый)» (I, etcetera (Collection of short stories))
1991 «Шлях цяперашняга жыцця (кароткіх гісторый)» (The Way We Live Now (short story))
1992 «Прыхільнік вулканаў» (The Volcano Lover)
1999 «У Амерыцы» (In America)