بێلێم
.jpg)
بێلێم شارێکی بەڕازیل و پایتەخت و گەورەترین شاری ویلایەتی پارایە لە باکووری وڵاتەکە. دەروازەی ڕووباری ئەمازۆنە کە بەندەرێکی قەرەباڵغ و فڕۆکەخانە و وێستگەی پاس/ڕاھێنەری تێدایە. بێلێم نزیکەی ١٠٠ کم لە سەرەوەی ئۆقیانووسی ئاتلانتیکیەوە دوورە، لەسەر ڕووباری پارا کە بەشێکە لە سیستەم�� گەورەی ڕووباری ئەمازۆن، کە لەلایەن ئیلھا دی ماراجۆ (دوورگەی ماراجۆ) لە بەشی گەورەتری دێڵتای ئەمازۆن جیاکراوەتەوە. بە ژمارەی دانیشتووانی مەزەندەکراو بە ١٬٤٩٩٬٦٤١ کەس - یان ٢٬٤٩١٬٠٥٢ کەس، بە لەبەرچاوگرتنی ناوچە گەورەکانی - ١١ھەمین شارە لە بەرازیل کە زۆرترین دانیشتوویان ھەیە، ھەروەھا ١٦ھەمین شارە لە ڕووی پەیوەندی ئابوورییەوە. دووەم گەورەترینە لە ھەرێمی باکوور، لە دوای ماناوسەوە لە ویلایەتی ئەمازۆن دووەمە[١]
بێلێم لە ساڵی ١٦١٦ لەلایەن شانشینی پورتوگالەوە دامەزراوە، یەکەم کۆلۆنی ئەورووپی بوو لەسەر ئەمازۆن بەڵام تا ساڵی ١٧٧٥ نەبووە بەشێک لە بەرازیل، بەشی نوێتری شارەکە بینای مۆدێرن و ئاسمان ڕوتەکانی تێدایە. بەشی کۆلۆنیالیزم سۆز و خۆشەویستی گۆڕەپانە پڕ لە دارەکان و کڵێساکان و کاشی شین و نەریتی پاراستووە. شارەکە مێژوویەکی دەوڵەمەند و تەلارسازی لە سەردەمی کۆلۆنیالیزمەوە ھەیە. لەم دواییانەدا شاھیدی بووژانەوەی ئاسمان ڕوت بوو.
ئابوری
[دەستکاری].svg)
زۆرێک لە بەرھەمە بەنرخەکان کە ئێستا لە ئەمازۆنەوە لە ڕێگەی بێلێمەوە ھەناردە دەکرێن بریتین لە ئەلەمنیۆم، کانزای ئاسن و کانزاکانی تر[٢] گوێز (بە شێوەیەکی سەرەکی گوێزی بەڕازیل)، ئەناناس، کاساوا، جووت، پۆشینی دار و دارە ڕەقەکان. کۆچی ژاپۆن لە دوای ساڵانی ١٩٣٠ ھۆکارێکی گرنگ بوو بۆ پەرەپێدانی جووت و بیبەری ڕەش، بە تایبەتی لە تۆمێ-ئاچو، تەنھا لە باشووری بێلێم و نزیک سانتارێم.[٣] دوورگەی ماراخۆ، گەورەترین دوورگەی ڕووبارە لە جیھاندا، کە تەنھا لە بەرامبەر ڕیۆ پارا لە بێلێمەوە ھەڵکەوتووە، ھەندێک لەوەڕاندنی ئاژەڵداری ھەیە.[٤] کارەبا لەلایەن بەنداوی گەورەی توکورویەوە دابین دەکرێت، کە نزیکەی ٣٠٠ کم لە باشووری ڕۆژاوای شارەکەوە لەسەر ڕووباری تۆکانتینسەوە دوورە.[٥]
مسکیرۆ
[دەستکاری]دوورگەی ڕووباری مسکیرۆ کە ٦٧ کم (٤٢ میل) لە باکووری دڵی شارەکە دوورە، لە وەرزی وشکەساڵیدا گەشتیارانی کەنار دەریاکان بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت.[٦]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Síntese de Indicadores Sociais 2008 (PDF) (بە پورتوگالی). Belém, Brazil: IBGE. 2008. ISBN 978-85-240-3919-5. Archived from the original (PDF) on 2012-07-10. Retrieved 2009-01-31.
- ^ "Metals in Belém". 8 October 2005. Archived from the original on 2009-06-15. Retrieved 2009-01-28.
- ^ Japanese Immigration to Pará and Belém February 13, 2009 لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ "About Marajó Island". Archived from the original on 2010-04-19. Retrieved 2009-01-28. ١٩ی نیسانی ٢٠١٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Tucuruí Dam July 6, 2011 لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ "Ilha de Mosqueiro". Facebook. Retrieved September 16, 2014.
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە بێلێم تێدایە. |