Edukira joan

Tenplu

Wikipedia, Entziklopedia askea
Akshardham tenplua, New Delhin.

Tenplua (latinez templum) edo jauretxea erlijio-elizkizunetarako edo jainko bati gurtza egiteko eraikina da[1].

Egun, hitzak zentzu zabalagoa hartu du eta hainbat eraikinen inportantzia adierazteko erabiltzen da.

Benetako tenpluak, hobekien gorde diren eraikinak direla eta, kultura bakoitzaren eta bereziki beren arkitekturaren erakusgarritzat hartu dira.

Kaldear-asiriarren tenplua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Zigurat»
Dur-Untash zigurata, Susa, Iran.

Lehenengo tenplu aipagarriak kaldear-asiriarren ziguratak dira, dorre formakoak, argizagiei eskainiak eta astronomia behatoki gisa ere erabiltzen zituztenak.

Egiptoarren tenplua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzinako Egiptoan, tenplu hitza ez zen eraikin bat deitzeko bakarrik erabilia baizik eta leku sakratu bat izendatzeko, jainkoak etxeetan bizi zirela sinesten baitzuten[2].

Egipton K.a. 2000. urte inguruan eraiki zirenak, Karnakekoa eta Luxorrekoa adibidez, oso aberatsak dira, igarobide eta areto ugariz osatuak.

Greziarren tenplua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Greziar tenplu»
Hefestoren tenplua, Atenasen.

Antzinako Greziako tenpluak doriar, joniar eta korintiar ordenatan eraikiak dira; zutabeak eta haien gaineko frontoiak dituzte ezaugarri nagusiak; azpimarratzekoa da, besteak beste, Partenoia.

Erromatarren tenplua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzinako Erroman tenplua apaiz edo augure batek zuzendutako eremu sakratua zen[3]. Bertan jainkoak bizi ziren; haien etxea zen. Ohitura hori historiaurretik dator[4].

Erromatarren tenpluak greziar ordenetan oinarritu ziren, oro har, baina beren ekarpen nagusiak ganga eta kupula izan ziren. Aipatzekoak dira Erromako Panteoia eta Vestaren tenplua.

Bizantziarren tenplua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bizantziarrek erromatarren ezaugarriak eta ekialdekoak nahastu zituzten beren elizetan; arintasuna, apaindura geometriko polikromatuak eta mosaikoak dira haien ezaugarri nagusiak.

Arabiarren tenplua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Meskita»

Arabiarrek meskitak eraiki zituzten, barnealdetik arkuteria aberatsez ornituak.

Ekialde Urruneko tenpluak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Angkor Wat tenplua Kanputxean.

Ekialdean hainbat ezaugarritako tenpluak eraiki dira, erlijioen arabera, baina ezagunenak budistenak dira, pagodak, Txinan, Japonian eta Indian eraikiak batez ere.

Kolon aurreko zibilizazio amerikarren tenplua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bestalde, Amerikan garrantzi handikoak dira Kolonen konkistaz aurretik inkek eta maiek egindako tenpluak, piramide formako mendixkak, tontorrean apaizentzat areto txiki bat zutenak.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]