İçeriğe atla

Oguz dilleri

Vikipediya saydından

Oguz dilleriTürk dillerinin büük kolu, angısında laf edär (110) milliondan çok insan Balkannardan ta Kitaya kadar.

Dilsel özellikler

[diiştir | kaynağı değiştir]

Oguz dilleri saklêêr bir takım genel özellikler, ani lingvistler onnarın temelindä klassifikațiya yapêrlar. Bir kaç özellik maasus sade oguz gruppası için, ama başka özellikler var hem übür türk dillerindä.

Genel özellikler

[diiştir | kaynağı değiştir]

Maasus özellikler

[diiştir | kaynağı değiştir]
  • Baş ünsüzlerin ötmesindä durgunma (örnek gör- < kör- "görmää")
  • ɨ/u sora q/ɣ kaybolêr (örnek quru < quruq "kuru", sarɨ < sarɨɣ "sarı")
  • Katılmak forması -gan- dan an-a diyşer (örnek bolgan/bulgan < bulan)

Klassifikaţiya

[diiştir | kaynağı değiştir]

Oguz dilleri bölüner bir kaç baş gruppaya, geografiya hem özelliklerinä görä:

Kitayda ayırıca dil olan, salarcada, laf edär 70,000 insan.

Krım tatar dili hem urum dili istoriyadan biliner kıpçak dilleri gibi, ama onnar pek kaavi etkilerdiler oguz dillerindän, onuştan pek zor bitki klassifikațiya yapmaa onnarı oguz yada kıpçak gruppası olarak.

Ölü peçenek dili sayılêr oguz dili, ama pek bulunmêêr bu dil için material hem dokumentler.

Dil Laf edännärin sayısı Laf edilän padişaalıklar (hem laf edännärin sayıları)
Türkiyä türkçäsi 76 million Türkiyä 70 milyon, Balkan 2,5 milyon, Kipr 180.000, Rusiya 300.000,
Germaniya 2,5 milyon, günbatısı hem orta Evropa 700.000
Gagauzça 250.000 Moldova 140.000, Balkan 10-130.000, Ukraina 32.000, Bulgariya 10.000
Azerbaycanca 30 million İran 20 million, Azerbaycan 8 million, Türkiyä 500.000, İrak 500.000, Rusiya 650.000,
Gruziya 300.000, Armeniya 200.000
Türkmencä 6,8 million Türkmenistan 3,8 million, İran 2 million, Afganistan 500.000, Özbekistan 250.000
Horasan türkçäsi 400.000 İran ( Horasan bölgesi)
Kaşkayca 1,5 million İran (Fars, Huzestan bölgeleri)
Aynallu 7.000 İran (Märkäzi, Ardäbil hem Zäncan bölgeleri)
Afşarca 300.000 Afganistan (Kabul, Herat), Poyraz-günduusu İran
Salarca 55.000 Kitay (Qinghay hem Gansu bölgeleri)
  • Heinz F. Wendt: Fischer Lexikon Sprachen, 1961 (ISBN-3-596-24561-3)