Jump to content

Ֆրոնդա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Ֆրոնդա (ֆր.՝ Fronde; բառացի՝ պարսատիկ), հասարակական շարժում բացարձակ միապետության դեմ Ֆրանսիայում, 1648-1653 թվականներին։

Մասնակցել են տարբեր նպատակներ հետապնդող հասարակական զանազան խավեր։ Պատճառներն էին հարկային ճնշման ուժեղացումը և քայքայիչ Երեսնամյա պատերազմը՝ 1618-1648 թվականներին։ Ջուլիո Մազարինիի կառավարության հարկային քաղաքականությունը առաջ էր բերել Փարիզի պառլամենտի և նրա հետ կապված բուրժուական շրջանակների ընդդիմությունը։ Պառլամենտը ժամանակավորապես դաշնակցել էր ժողովրդական հակաֆեոդալական ուժերի հետ և պահանջել ռեֆորմներ։

1648 թվականի օգոստոսի 26-27-ին Փարիզում սկսվում է զանգվածային զինված ապստամբություն, սակայն Փարիզի բուրժուազիան և պառլամենտի որոշ անդամներ, վախենալով ժողովրդական շարժման վերելքից, բանակցությունների մեջ են մտնում արքունիքի հետ։ 1649 թվականի մարտին ավարտվել է «պառլամենտական ֆրանդան», սակայն ժողովրդական հուզումները շարունակվել են։

1650 թվականի սկզբից ընդդիմությունը գլխավորել են արքունիքի հետադիմական շրջանակները («արքայազների ֆրոնդա»), որոնց նպատակն էր կառավարության վրա ճնշում գործադրելով ստանալ ձեռնտու պաշտոններ, թոշակներ և այլն։ 1651 թվականին Մազարինին հարկադրված հրաժարական է տվել և հեռացել երկրից, սակայն շուտով վարձկան զորքերով վերադարձել է Ֆրանսիա։ 1652 թվականի վերջին Մազարինին նվերներով և զիջումներով հաշտության է մղել ֆրոնդայի ազնվատոհմ գործիչներին, իսկ 1653 թվականի կեսին ճնշել ֆրոնդայի ամենաարմատական կենտրոնը՝ Բորդոյում։

Ֆրոնդայի պարտությունը հանգեցրել է ֆեոդալական հետադիմության ուժեղացմանը գյուղում և նպաստել Լյուդովիկոս XIV-ի անսահմանափակ իշխանության հաստատմանը։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։
Ընթերցե՛ք «ֆրոնդա» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։