Muún

Quell articul chì l'è dumà un sbozz. Se violter sii bun de metegh dent un queicoss de pü, preocüpeves minga e provegh. Insì de vegh un'idea de tücc i olter sbozz, vardii chì.

Quella vus chi la gh'ha minga di funt u hin trop poch. Per piesé, giunta di funt a la vus. Insì de vegh un'idea de tücc i olter vus senza font, vardii chì.

In del mudell standard dii partisej, un muun (se ciama inscì perchè'l gh'ha la μ (mu) cume simbul) l'è una partisela fundamentala cun carica eletrica negativa e spin semi-intregh de 1/2. El muun el gh'ha una vita media de 2.2 μs, püsee lunga de quela dii alter leptun instabil, mesun o bariun, asca el neütrun. Insema al'eletrun, al tauun e i neütrin, el muun l'è clasificaa cume un leptun. Cume tücch i partisej fundamental, anca el muun el gh'ha la sò antipartisela, che la gh'ha l'istesa masa e l'istess spin de lü, ma la gh'ha la carica upòsta: l'è l'antimuun. I muun gh'han dunca el simbul μ− e i antimuun μ+.
Per mutif storich, i muun a hin de spess indicaa anca cunt el termin "mesun mu", anca se a hin minga clasificaa cume mesun per la muderna fisica dii partisej. I muun gh'han una masa a ripos de 105,6 MeV, che l'è 207 volt püsee granda de quela del'eletrun. Vist che i interasiun dii muun a hin cumpagn de quii del'eletrun, se po pensà che el muun el sia un eletrun propi pesant.
Cume anca per i leptun carich, a'l gh'è anca un neütrin-muun, che'l gh'ha l'istess savur del muun, che'l gh'ha cume simbul νμ.