Михаило Чанак

Михаило Чанак
Михаило Чанак
Роден(а)	2 јуни 1932 (92 г.); Белград, Кралство Југославија
Починал(а)	1 декември 2014; Белград, Србија
Националност	Српска
Зданија	Блок 21 (Нов Белград), Лиман I и II (Нови Сад), Креативен центар (Белград), и др.

Михаило Чанак (Белград, 2 јуни 1932 — Белград, 1 декември 2014) — српски архитект и истражувач. Роден е во Белград, на 2 јуни 1932 година. Тој е основач и член на одборот на Центарот за домување во Белград. Докторирал на Архитектонскиот факултет на Универзитетот во Белград .

Животопис

Роден на 2 јуни 1932 година во Белград. Татко Стеван (1899), мајка Олга Диниќ (1906). Завршил основно училиште и гимназија во Белград. Се запишал на Архитектонскиот факултет во Белград во 1951 година, дипломирал во јуни 1957 година со просечна оценка 9,45. Магистрирал во 1975 година, на 5-ти постдипломски курс „Градско планирање“ на Архитектонскиот факултет во Белград, со тезата „Функционални аспекти на организацијата на становите и нивното влијание врз формирањето на станбените конструкции“, докторирал во 1984 г.,^[1] на истиот факултет, со теза „Евалуација на квалитетот на станбената изградба и на животот во становите“. Ја добил титулата виш научен соработник во 1985 година и научен советник во 1993 година. Државниот испит го положил во 1962 година. Специјализираниот курс „Изградба на монтажни згради“ го дипломирал во Париз, во 1967 година. Оженет со д-р Нада Чанак (Ѓуричин), еколог (1935). Син: Милош, архитект (1966).

Вработен во 1957 година во Заводот за испитување материјали на Србија, каде што бил директор на Центарот за домување во периодот 1970-1986 година.^[2] Во 1986 година се приклучил на Институтот за архитектура и градско планирање на Србија, бил директор на тој Институт до 1988 година. Во Институтот останал како научен советник до пензионирањето во 1999 година.

Во 1991 година, во Белград, заедно со неговиот син Милош Чанак, го отворил Бирото за истражување и образование за архитектонски дизајн „АРД“ (Архитектонско истражување и дизајн).^[3]

Архитектонски дизајн

Во текот на неговата архитектонска кариера, Чанак поминал низ четири основни фази,^[4] и тоа:

1957/70, Меѓународен стил и индустриски модернизам (Сами или со тимот на автори: И.Ленарчиќ, М.Митиќ, И.Петровиќ и И.Симовиќ).
1970/86, Доцен модернизам (Сам или со А.Ѓокиќ, П.Напијало, Д.Симиќ),
1986/90, Неонародна архитектура и постмодернизам (Сам или со М. Чанак).
од 1991 година, Неомодернизам (Сам или со М.Чанак).

За време на студирањето, во 1953 година, Михаил Чанак со уште четворица колеги и пријатели (Л. Ленарчиќ, М. Митиќ, И. Петровиќ и И. Симовиќ), ја основале групата „Белград 5“. Многу награди и повеќе остварувања (две станбени згради во Блок 21 во Нов Белград, Лиман I и II во Нови Сад итн.) ја одбележале работата на оваа група. Ова е воедно и прва фаза во архитектонскот дело на Михаил Чанак, при што тој ќе се покаже како енергичен поддржувач на функционалниот минимализам, својствен за таканаречениот индустриски модернизам. Оваа развојна фаза, позиционирана помеѓу раниот модернизам, интернационалниот стил и доцниот модернизам, без да го вклучи постмодерното експериментирање, траела до 1970 година. (Блокови 29, 45 и 70 во Нов Белград и др.). Во истиот период, заедно со планските активности, Чанак се занимавал и со научно истражување во областа на квалитетот на домувањето.^[5]

Втората фаза во неговиот проектантски опус била поврзана со соработката со архитектот Александар Ѓокиќ^[6] „со кого размислувал на сличен начин, иако нивните пристапи биле многу различни“. Оваа фаза започнала во 1970-тите години, по освоените први награди на натпреварот за станбен развој Киево-Кнежевац (година на спроведување 1971-80). Оттогаш Чанак го смирил својот минимализам и се свртел кон „Артикулирана доцномодерна“ (населба „Кошутњак“ во Белград). Во 1982 година, со П. Напијало и Д. Симиќ реализирале станбена група во населбата „Бежаниска Коса“ во Белград. Во истиот период Чанак магистрирал (1975), докторирал (1984) и се здобил со титула „Виш научен соработник“. Од 1983 година организирал и водел „Подготвителен курс за изучување на архитектурата“, каде педагошката работа (покрај проектантската и научно-истражувачката) добива посебно место во списокот на неговите професионални активности. Во рамките на научно-истражувачката дејност, Чанак бил активно вклучен во прашањето за оценка на квалитетот на станбената градба. Тој го предложил меѓународниот проект „Оценување на квалитетот на домувањето“, кој бил прифатен и спроведен.

Третата фаза од дизајнерската работа на Чанак започнала во 1986 година. (Кога доаѓа на функцијата директор на IAUS) и трае до 1990 година. Ова било периодот на неговото експериментирање со т.н. Урбана народна архитектура (3 згради за домување во Лозница, деловен објект во Краљево, зелен пазар во Бања Ковиљача, внатрешни продавници „Кошута“ во Белград).

Во 1991 година, Чанак со својот син Милош отворил приватна канцеларија „АРД“ (Архитектонско истражување и дизајн) и тоа било почеток на четвртата фаза во неговиот проектантски опус. Во тој период Чанак му се вратил на неомодернизмот со некои елементи на експресионизам и деконструкција (градежниот проект „Креативен центар“ во Белград). Во 1993 година ја добил титулата научен советник. По заминувањето на синот во странство, Михаил Чанак во своите активности ѝ дал приоритет на педагошката работа. Ламинираното теоретско и практично знаење, но и неговите исклучителни педагошки способности придонеле „АРД“ да добие репутација не само кај младите луѓе кои биле насочени да студираат архитектура, туку и кај пошироките кругови на професионалци.

Јавни натпревари и натпревари на покана (избор)

Медицински центри во Хрватска, Босна и Херцеговина (група автори) 3-та и 4-та награда, 1954 г.
Дизајн за плоштадот на убиените воини во Чанак (група автори), 3-та награда, 1954 година.
Централна зона Нов Белград (група автори), втора зголемена награда и градба, 1958 г.
Комплексот на автомобилската компанија „Војводина“, Нови Сад (група автори) поделена прва награда, 1959 г.
Стандардни станбени згради ЗУКД Белград (група автори), 1, 2 и 3 награда, 1960 г.
Блок 29, Нов Белград, I награда, 1968 г.
Блок 22, Нов Белград (со М. Митиќ), 3-та награда, 1968 г.
Блок 23, Нов Белград (со М. Митиќ), 2. награда, 1968 г.
Три кули за домување кај железничката станица во Нови Сад (со М. Митиќ), втора награда, 1968 г.
Област покрај булеварот Војводе Степе, Белград (група автори), 3-та награда, 1969 г.
Блок 2 во близина на железничката станица, Нови Сад, втора зголемена награда, 1969 г.
Станбена населба Киево-Кнежевац, Белград (со А. Ѓокиќ) 1971 година и др.

Проекти и градби

Станбени и помошни згради во блок 21, Нов Белград (група автори), при. 1600 станови, 1961/63.^[7]
Станбени згради во областите Лиман 1 и 2, Нови Сад, при. 920 станови 1962-65
Станбена зграда во станбена област Слатина, Тузла, при. 200 станови, 1965 година
Станбени згради во блоковите 45 и 70, Нов Белград, при. 800 станови, 1968/72 година
Станбени и помошни згради во блок 29, Нов Белград, 1100 станови, (со М. Митиќ) 1970-72 г.
Станбени згради во блок 2, во близина на железничката станица Нови Сад, при. 800 станови, 1969–72
Станбена област Киево-Кнежевац во Белград (со А. Ѓокиќ), при. 6000 станови, 1971-80.
Станбена област Кошутњак во Белград (со А. Ѓокиќ), при. 160 станови 1981-83
Станбени згради во блок 57 Бежанија, Белград (со Д. Симиќ), 66 станови, 1983–85 г.
Станбени згради во Бежанија, Белград (со Д. Симиќ и П. Напијало) 1 фаза, 300 станови, 1982–85 г.
Станбени згради на улица Цара Лазара, Лозница, при. 133 станови, 1990–92
Земјоделски пазар во Бања Ковиљача, 1990 г
Каталог на стандардни индивидуални станбени куќи според системот „Екодомус“ (со М. Чанак), 1992 г.
Проширување на голем број претходно изградени (од авторот) станбени згради, Нови Сад, 1997–99
Седиште на издавачката куќа „Креативни центар“, Белград 2000-2002 година.^[8]

Истражувачка работа

Работејќи во Институтот за испитување материјали на Србија, Чанак истакнал дека многу, тогаш валидни, начела во проектирањето на живеалиштата не се доволно научно засновани, така што Чанак дел од своите активности сосредоточил на научно истражување од областа на хабиологијата. Покрај неколкуте делумни студии, неговата работа главно била сосредоточена во три насоки:

Квалитетот и употребливоста на станбените згради^[9]
Влијание на структурните системи во корисноста на становите и станбените згради
Квантитативна евалуација на квалитетот на станбена градба.

Библиографија

Čanak, Mihailo. Otvoren li zatvoren stan. Arhitektura i urbanizam, br. 38 (2012), str. 66-77.
Čanak, Mihailo. Funkcionalni aspekti organizacije stana. Beograd, Centar za stanovanje IMS, 1974.
Čanak, Mihailo. Topčiderska pozornica arh. Rajka Tatića u Beogradu. Izgradnja, vol. 58, br. 8-9 (2004), str. 219-227.
Čanak, Mihailo. Upravna zgrada izdavačke kuće 'Kreativni centar', Beograd. Izgradnja, vol. 56, br. 6 (2002), str. 173-177.
Čanak, Mihailo. Otvoreni i zatvoreni stan на YouTube. lecture at Architectural Faculty at University of Belgrade, 20 November 2012.
Čanak, Mihailo. Centar za stanovanje - IMS на YouTube. lecture at Faculty of architecture, University of Belgrade, March 17, 2010.
Čanak, Mihailo. Mala priča o zaboravljenim Beogradskih 5. ARD Review, br. 33 (2005), Beograd, str. 20-29.
Čanak, Mihailo. Dimenzionisanje prostorija i prostora u stanu. ARD Review (Beograd), br.24 (2002), str. 28-37. i br.25 (2002), str. 31-40.
Čanak, Mihailo. Masovna nadgradnja kao degenerativni faktor urbane rekonstrukcije. Izgradnja, vol. 57, br. 5 (2003), str. 145-156.
Čanak, Mihailo. Standardi minimalnog kvaliteta u stambenoj izgradnji. ARD Review (Beograd), br.27 (2002), str. 37-46.