Суртал ухуулга

Суртал ухуулга нь (Анг.propaganda, лат.propagare) буюу тараах гэсэн үгнээс үүсчээ^[1]. Хүмүүсийн бодол санаа, мэдрэмжийг өдөөх зорилгоор мэдээлэл, санаа, тэр байтугай хов жив тараах явдал юм.

Суртал ухуулгын мэдээлэл нь ихэвчлэн заль мэх, өрөөсгөл хандлагатай, тодорхой шалтгаан, хүн эсвэл бүлэгтэй хүмүүсийг татахын тулд гажуудсан дүр зургийг зурдаг. Энэ нь зар сурталчилгаа, илтгэл, мэдээ, кино, олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан засгийн газар, бизнесүүд болон бусад томоохон тоглогчдын бидний ертөнцийг хэрхэн харахыг тодорхойлоход ашигладаг заль мэх мэт тоглоом юм.

Суртал ухуулга нь эрт дээр үеэс хүн төрөлхтний нийгмийн салшгүй хэсэг байсаар ирсэн.

Эртний үндэс[засварлах | кодоор засварлах]

Эртний эртний соёл иргэншлийн үед эрх баригчид, засгийн газрууд урлаг, уран барилга, бичиг баримтыг ашиглан олон нийтийн санаа бодлыг төлөвшүүлж, эрх мэдлээ нэгтгэдэг байжээ.

Эртний Египетэд фараонууд ололт амжилтаа мөнхжүүлж, бурханлаг байдлаа бататгахын тулд томоохон хөшөө дурсгал, асар том хөшөө баримлыг захиалан хийлгэдэг байв. Үүний нэгэн адил Ромын эзэнт гүрэн өөрийн харьяат ард түмэндээ үнэнч, хүндэтгэлтэй хандахын тулд эзэн хааны дүрс бүхий зоос, түүний амжилтыг магтан бичсэн бичээс зэрэг суртал ухуулгын янз бүрийн хэлбэрийг ашигладаг байжээ.

Эрин үе дамжсан хувьсал[засварлах | кодоор засварлах]

Нийгэм, соёл хөгжихийн хэрээр суртал ухуулгын арга, арга барил ч өөрчлөгджээ. XV зуунд хэвлэх машин гарч ирснээр товхимол, зурагт хуудас, сонин зэрэг хэвлэлийг олноор нь үйлдвэрлэж, түгээх боломжийг бүрдүүлсэн нь түүхэнд томоохон эргэлт болсон юм.

Протестант шинэчлэлийн үеэр Мартин Лютер болон түүний дэмжигчид өөрсдийн захиасыг түгээх, Католик сүмийн эрх мэдлийг эсэргүүцэх зорилгоор хэвлэх машин ашигласан. Дараагийн зуунуудад Америкийн хувьсгал, Францын хувьсгал, Наполеоны дайн зэрэг янз бүрийн түүхэн үйл явдлын үеэр суртал ухуулга олон нийтийн санаа бодлыг төлөвшүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн.

Технологийн дэвшил, дэлхийн мөргөлдөөн бүхий XX зуунд илүү боловсронгуй, өргөн тархсан суртал ухуулгын кампанит ажил бий болсон. Дэлхийн улс орнуудын засгийн газрууд улс төрийн үзэл суртлаа сурталчлах, зорилгыг дэмжих зорилгоор радио, кино театр, дараа нь телевиз зэрэг олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэл өмнө нь хэзээ байгаагүй хэмжээнд хүмүүст мэдээлэл өгдөг тэрхүү хүчийг ашиглаж байв.

Орчин үеийн техник, хэрэгсэл[засварлах | кодоор засварлах]

XXI зуунд дижитал хувьсгал нь суртал ухуулгын шинэ эрин үеийг эхлүүлсэн бөгөөд энэ нь урьд өмнө хэзээ ч байгаагүй хурд, хүртээмж, нарийн төвөгтэй байдал юм. Нийгмийн сүлжээний талбар, хэлэлцүүлэг бүхий өргөн сүлжээ бүхий цахим орчин нь суртал ухуулагчдад өөрсдийн илгээлтийг түгээх, олон нийтийн санаа бодлыг дэлхийн хэмжээнд удирдах таатай нөхцлийг бүрдүүлсэн.

Монголд[засварлах | кодоор засварлах]

Социализмын нийгмийн үед Монгол улсад зурагт хуудас, самбараар суртал ухуулга хийдэг байсны нэг нь төрийн шагналт зураач Дагдангийн Амгалан зурсан "Капитализмыг алгасч" зурагт хуудас алдартай бүтээлийн нэг юм.

Суртал ухуулгын тухай онолын ойлголт нь улс төр, сэтгүүл зүй, сэтгэл зүйд хэрэглэгддэг.

Төрөл ангилал[засварлах | кодоор засварлах]

Суртал ухуулгыг ангилах нэг арга бол мессежийн цаад зорилго, эх сурвалжийн ил тод байдлыг шалгах явдал юм.

1. Цагаан суртал ухуулга: Энэ төрлийн суртал ухуулга нь ихэвчлэн ил тод байдаг бөгөөд ил тод хүлээн зөвшөөрөгдсөн эх сурвалжаас гардаг. Энэ нь үнэн зөв мэдээллийг агуулж болох боловч тодорхой үзэл бодлыг дэмжихийн тулд өрөөсгөл эсвэл нэг талыг барьсан байдлаар танилцуулсан болно. Цагаан суртал ухуулга нь засгийн газар, байгууллагууд өөрсдийн бодлого, зорилго, ололт амжилтаа олон нийтэд хүргэхийн тулд ихэвчлэн ашигладаг.
2. Хар суртал ухуулга: Хар суртал ухуулга нь зориудаар төөрөгдүүлсэн, хууран мэхлэх шинж чанартай бөгөөд ихэнхдээ шууд худал хуурмаг, зохиомол үйлдлийг агуулсан байдаг. Энэ нь ихэвчлэн дайсан улс эсвэл өрсөлдөгч улс төрийн бүлэг гэх мэт өөр эх сурвалжаас ирсэн мэт харагдахаар далдлагдсан байдаг. Хар сурталчилгааны зорилго нь төөрөгдөл, үл ойлголцол, үл итгэлцлийг бий болгож, улмаар зорилтот бүлэг эсвэл хувь хүний ​​итгэлийг алдагдуулах явдал юм.
3. Саарал сурталчилгаа: Саарал сурталчилгаа нь цагаан ба хар сурталчилгааны хооронд хаа нэгтээ ордог. Энэ нь үнэн, худал хоёрын аль алиных нь элементүүдийг агуулдаг бөгөөд эх сурвалж нь хоёрдмол утгатай эсвэл баталгаажаагүй байж болно. Саарал суртал ухуулга нь эргэлзээ төрүүлэх, эргэлзээ төрүүлэх замаар олон нийтийн санаа бодлыг удирдахад ихэвчлэн ашиглагддаг бөгөөд энэ нь хүмүүсийг уран зохиолоос ялгахад хэцүү болгодог^[2].

Гебельсийн су��тал ухуулгын зарчмууд:[засварлах | кодоор засварлах]

Суртал ухуулагч олон нийтийн санаа бодол, үйл явдлийн талаар мэдээлэл, дүн шинжилгээ хийдэг, ашигладаг байх хэрэгтэй.

• Суртал ухуулгыг зөвхөн нэг байгууллагаас төлөвлөж, удирддаг байх ёстой.
• Суртал ухуулга нь үр нөлөөтэй байх үүднээс олон нийтийн сонирхолыг татахуйц хэлбэрээр, анхааралын төвд байх мэдээллийн хэрэгсэлээр цацагдаж байх    
• Суртал ухуулгийн үр дүнг итгэл үнэмшил төрүүлсэн эсэхээр нь хэмжинэ.
• Суртал ухуулгын цаг хугацааг болгоомжтой, мэдрэмжтэй тооцоолно.
• Уриа үг, хэлц үг нь сэтгэлгээний онцлогийг харгалзан үзсэн байх ёстой.
•  Амьтанлаг зөн мэдрэмжтэй уялдах уур хилэнг урьдчилан харж, хянаж байх ёстой.
• Амьтанлаг зөн мэдрэмжээс үүдсэн уур хилэнг тодорхой төсөөлөл, үзэл бодлоор барьж байх ёстой... гэх мэт байжээ.

• Хуурамч мэдээ
• Баримт нягтлах нь
• Ташаа мэдээлэл

• ПРОПАГАНДА цуврал: Суртал ухуулгын зарчмууд
• Суртал ухуулгын шинэ одыг танилцуулсны нэг жилийн ой
• Суртал Ухуулгын Арга Техник
• Суртал ухуулга = мэдээллийн дайн = тархи угаалт

1. ↑ gogo.mn. "Суртал ухуулгаар дутахуй". gogo.mn. Retrieved 2024-06-29.
2. ↑ "Суртал ухуулгын арга техник: Дижитал эрин зуунд манипуляцийн аймшигт урлагийг тайлах (+5 жишээ)". julienflorkin.com. 2023-05-03. Retrieved 2024-06-29.