सरकार (राष्ट्रिय वा क्षेत्रीय)द्वारा निजी स्वामित्वमा रहेको वस्तुलाई सार्वजनिक वस्तुमा रूपान्तरण गर्नुलाई राष्ट्रियकरण भनिन्छ। उदाहरणको लागि, एक निजी बैंकको राष्ट्रीयकरण र सार्वजनिक गर्न सकिन्छ, र सन् १९६८ मा भारतमा यो भएको थियो। ^[१] राष्ट्रियकरण अन्तर्गत सरकारको कुनै पनि तल्लो तहको सम्पत्ति माथिल्लो तहमा लगिन्छ, जस्तै नगरपालिकाको कुनै पनि सम्पत्तिलाई राज्यको सम्पत्ति घोषणा गर्ने आदी पर्दछ। राष्ट्रियकरणको विपरीत प्रक्रियाको निजीकरण हो। ऐतिहासिक रूपमा, राज्यहरूले विभिन्न राजनीतिक प्रणालीहरू र आर्थिक प्रणालीहरूको एक विस्तृत विविधता अन्तर्गत विभिन्न उद्देश्यहरूको लागि राष्ट्रियकरण गरेका छन्।^[२]

मार्क्सवादी सिद्धान्त[सम्पादन गर्नुहोस्]

मार्क्सवादी सिद्धान्तमा "एक्स्प्रोप्रिएसन अफ एक्सप्रोप्रिएटर expropriation of expropriators (शासक वर्ग)" र "लुटेराहरूलाइ लुट" ("грабь награбленное")शब्दावली उल्लेख गरिएको छ, जुन रुसी अक्टोबर क्रान्तिको समयमा निकै लोकप्रिय भएको थियो।^[३] The term is also used to describe nationalization campaigns by communist states, such as dekulakization and collectivization in the USSR.^[४]

राष्ट्रियकरण किन गरिन्छ?‍[सम्पादन गर्नुहोस्]

राष्ट्रियकरणका विविध दृष्टिकोण हुन्छन्।

राजनैतिक दृष्टिकोण[सम्पादन गर्नुहोस्]

समाजवादी आर्थिक प्रणालीको स्थापना गर्नु राष्ट्रियकरणको उद्देश्य हो। अर्थात् समाजवादमा राष्ट्रिय उत्पादनलाई न्यायोचित रुपमा सार्वजनिक हित र उपयोगको लागि वितरण हुने व्यवस्था स्थापित गरिन्छ।^[५]

आर्थिक दृष्टिकोण[सम्पादन गर्नुहोस्]

निजी नियन्त्रणमा रहेका कम्पनी, उद्योग वा सम्पत्तिहरू लिई सरकारको नियन्त्रणमा राख्ने प्रक्रिया राष्ट्रियकरण हो। राष्ट्रियकरण प्रायः विकासोन्मुख देशहरूमा हुन्छ । सम्पत्ति नियन्त्रण गर्ने वा विदेशी स्वामित्वमा रहेका उद्योगहरूमा राष्ट्रको प्रभुत्व कायम गर्ने राष्ट्रिय आवश्यकता नै राष्ट्रियकरण हो।^[६] देशमा उत्पादित वस्तु र सेवाको नागरिकहरूमा न्यायोचित वितरण स्थापना गर्न, सर्वसुलभ र सहज पहुँचको व्यवस्था गर्न, वस्तु र सेवाको उपभोगमा समान अवसरको अवस्था कायम राख्न राष्ट्रियकरण गरिन्छ।

विश्वमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

विश्व समयक्रम र परिस्थिति अनुसार प्राय सबै देशहरूले विभिन्न क्षेत्रमा राष्ट्रियकरण गरेका छन्। राष्ट्रियकरण गरेका देशहरूको सूचीःलिंक[[२]] र विश्वका देशहरू:लिंक[[३]]मा गरिएका राष्ट्रियकरणका क्षेत्रहरू

संयुक्त राष्ट्र संघमा सदस्य रहेका देशहरुमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

(क) उत्तर अमेरिकामा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

१.क्यानाडा[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1918 क्यानेडियन नेसनल रेलवे, प्रथम विश्वयुद्धको समयमा र पछि दिवालियापन पछि राष्ट्रव्यापी धेरै प्रणालीहरूबाट सिर्जना गरिएको, र 1995 मा निजीकरण पछि��� निगम, सामुद्रिक एट्लान्टिक र भाया रेल (अझै पनि सरकारी स्वामित्वमा रहेका) सबै एकै समयमा कम्पनीका सहायक थिए)
• 1943 एल्डोराडो रिसोर्सेस, निजी रेडियम र युरेनियम खानी कम्पनीलाई क्यानाडाको संघीय सरकारले म्यानहट्टन परियोजना को लागि युरेनियम आपूर्ति गर्न सम्झौता गरेपछि राष्ट्रियकरण गरेको थियो। 1988 मा क्यामेको गठन गर्न सास्काचेवान माइनिङ डेभलपमेन्ट कर्पोरेशन सँग गाभिएपछि निजीकरण गरियो।
• 1944 हाइड्रो-क्युबेक, पहिलो पटक मन्ट्रियल वरपर क्युबेक मा लिबरल सरकारद्वारा बिजुलीको चिन्ताको आंशिक राष्ट्रियकरण मार्फत सिर्जना गरिएको थियो। Adélard Godbout। 1960 को प्रारम्भिक शान्त क्रान्ति को दौडान, क्युबेकमा बाँकी 11 निजी स्वामित्वमा रहेका बिजुली कम्पनीहरूलाई जीन लेसेज को लिबरल सरकारद्वारा राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।
• 1975 सास्काचेवानको पोटास कर्पोरेशन, सास्काचेवानको प्रान्त पोटास उद्योगको राष्ट्रियकरण गरिएको अंश। धेरै पोटास उत्पादकहरू राष्ट्रियकरणको सट्टा सरकारलाई बेच्न राजी भए।

२. संयुक्त राज्य अमेरिका[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1775: पूर्व तेह्र उपनिवेश मा हुलाक सडकहरू यू.एस. हुलाक कार्यालय पोस्टमास्टर जनरल बेन्जामिन फ्र्याङ्कलिन अमेरिकी क्रान्ति को समयमा सेकेन्ड कन्टिनेन्टल कांग्रेस को डिक्री द्वारा नेतृत्व। द्वारा सफल U.S. हुलाक कार्यालय विभाग संयुक्त राज्य अमेरिकाको पोस्टल क्लज द्वारा सक्षम संविधान, र अन्ततः U.S. हुलाक सेवा पोस्टल पुनर्गठन ऐन १९७० पछि।

• 1862 संयुक्त राज्य सैन्य रेलमार्ग (USMRR), U.S. युद्ध विभाग 1862 को रेलवे र टेलिग्राफ ऐन द्वारा, यो राज्य-स्वामित्व भएको संस्थामा मर्ज गरियो र सबै कब्जा गरिएको Confederate रेल र अन्य रेल सम्पत्तिहरू।^[७]

• 1917: मर्क एण्ड क. संयुक्त राज्य अमेरिकाको संघीय सरकार द्वारा कब्जा संघीय सरकार संयुक्त राज्य अमेर���का गृह मोर्चाको समयमा विश्व युद्ध I मूल मर्क समूह जर्मनीमा सञ्चालन।

*1917: सबै संयुक्त राज्य अमेरिका रेलमार्गहरू रेलमार्ग प्रशासन द्वारा विश्व युद्ध I द्वारा युद्धकालीन उपायको रूपमा सञ्चालन गरिएको (तर स्वामित्वमा छैन)। रेलमार्गहरू 1920 मा Esch-Cummins Act अन्तर्गत निजी नियन्त्रणमा फिर्ता गरियो। 

• 1918: अमेरिकी टेलिफोन प्रणालीलाई जुलाई 31, 1918 मा राष्ट्रियकरण गरियो र हुलाक कार्यालय विभागको नियन्त्रणमा राखियो। यो 31 जुलाई, 1919 मा निजी स्वामित्वमा फिर्ता गरियो।^[८]

• 1939: टेनेसी उपत्यका प्राधिकरण को संगठनले टेनेसी इलेक्ट्रिक पावर कम्पनी को राष्ट्रियकरण गरेको थियो।

• 1943: 27 डिसेम्बर, 1943 मा, राष्ट्रपति रुजवेल्टले हडताललाई समाधान गर्न केही हप्ताको लागि रेलमार्गहरू राष्ट्रियकरण गरे।^[९]

• 1971: राष्ट्रिय रेलमार्ग यात्रु निगम (Amtrak) एक सरकारको स्वामित्वमा रहेको निगम हो जुन अमेरिकी रेलमार्गहरूलाई उनीहरूको कानुनी दायित्वबाट छुटकारा दिने स्पष्ट उद्देश्यका लागि 1971 मा सिर्जना गरिएको थियो। अन्तर-शहर रेल|अन्तर-शहर यात्री रेल]] सेवा। (मुख्यतया) रेल माल ढुवानी

*1976: कन्सोलिडेटेड रेल कर्पोरेसन (कोनरेल) क्षेत्रीय रेल पुनर्गठन ऐन द्वारा मुख्य रूपमा [[उत्तरपूर्वी संयुक्त राज्यमा सञ्चालित छ वटा दिवालिया रेल लाइनहरूको सञ्चालन लिनको लागि सिर्जना गरिएको थियो। राज्यहरू|उत्तरपूर्व]]; कन्रेललाई सीएसएक्स यातायात र नोर्फोक दक्षिणी रेलवे द्वारा अधिग्रहण गर्दा ओम्निबस बजेट मेलमिलाप ऐन अन्तर्गत निजीकरण गरिएको थियो, यद्यपि यो नोर्फोक दक्षिणी रेलवे द्वारा सञ्चालन भइरहेको छ। [Conrail साझा सम्पत्ति सञ्चालन| सम्पत्ति व्यवस्थापन र नेटवर्क सेवा प्रदायक]]। Conrail को लागि प्रारम्भिक योजनाहरूले यसलाई पहिलो विश्वयुद्धको समयमा जस्तै वास्तवमा राष्ट्रियकरण प्रणाली बनाउन सक्ने थियो, तर Association of American Railroads ले एउटा वैकल्पिक प्रस्तावलाई जित्यो।

• 1989: रिजोलुसन ट्रस्ट कर्पोरेशन ले [[वित्तीय संस्थाहरू सुधार, रिकभरी, र प्रवर्तन ऐन 1989|वित्तीय संस्था सुधार ऐन अन्तर्गत सयौं असफल बचत र ऋण संघको नियन्त्रण कब्जा गर्यो। , रिकभरी, र प्रवर्तन ऐन]] [[बचत र ऋण संकट

• 2001: सेप्टेम्बर ११ को आक्रमण को प्रतिक्रियास्वरूप, विमानस्थल सुरक्षा उद्योगलाई राष्ट्रियकरण गरियो र एफएए-नियन्त्रित उडन र यातायात सुरक्षा ऐन अन्तर्गत [यातायात सुरक्षा प्रशासन]]।

• 2008: केही अर्थशास्त्रीहरूले सरकारको फेडरल होम लोन मोर्टगेज कर्पोरेशन र फेडरल नेशनलको संघीय अधिग्रहण मोर्टगेज एसोसिएसन]] राष्ट्रियकरण (वा पुन: राष्ट्रियकरण) भएको छ।फ्यानी माई र फ्रेडी म्याक सँग प्रयोग गरिएको संरक्षक मोडेल राष्ट्रियकरण भन्दा ढीलो र अधिक अस्थायी छ।^[१०]

• 2009: केही अर्थशास्त्रीहरूले सिटिग्रुप को सन्दर्भमा संकटग्रस्त सम्पत्ति राहत कार्यक्रम र [[आकस्मिक आर्थिक स्थिरीकरण ऐन 2008 आंशिक राष्ट्रियकरण भएको हो। यस सम्बन्धमा सरकारका कार्यहरू [जनरल मोटर्स]] ले सीईओ लाई सरकारले अनुमोदित सीईओलाई प्रतिस्थापन गर्नुलाई पनि राष्ट्रियकरणको रूपमा लिइएको छ।जुन 1, 2009 मा, जनरल मोटर्स जनरल मोटर्स दिवालियापन , सरकारले देनदार-मा-कब्जा वित्तपोषण मा $50 बिलियन सम्म लगानी गरेको र कम्पनीमा 60% स्वामित्व लिएको छ। अमेरिकी सरकारको स्वामित्वको अतिरिक्त, क्यानाडा र ओन्टारियो ले पनि जनरल मोटर्सको क्रमशः ७.९% र ३.८% स्वामित्व लिएको छ।

३. मेक्सिको[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1938 पेट्रोलियम उद्योगको उत्खनन्: राष्ट्रपति लाजारो कार्डेनासले पेट्रोलियम कम्पनीहरू सरकारको विरुद्धमा विद्रोह गरेको र उहाँलाई दिइएको शक्तिहरू अन्तर्गत एक आदेश जारी गर्नुभयो। सन् १९३६ को उत्तरार्धमा मेक्सिकोको कंग्रेस द्वारा पारित भएको अख्तियारी ऐनले उनीहरूलाई कब्जा गरेको थियो। मार्च 19, 1938, संघका कर्मचारीहरूले सम्पत्तिहरू नियन्त्रणमा लिए, अन्ततः यसलाई Pemex को रूपमा पुन: संगठित गरे।^[११]
• 1960 राष्ट्रपति एडोल्फो लोपेज मातेओस राष्ट्रियकृत [[मेक्सिकोमा विद्युत क्षेत्र CFE)। राष्ट्रपति कार्लोस सालिनास डे गोर्टारी ले 1992 मा प्रणालीलाई पुन: निजीकरण गर्नुभयो, यद्यपि राज्यको स्वामित्वमा रहेको CFE प्रभावशाली रहन्छ।^[१२]
• 1982 मेक्सिकोको बैंकिङ प्रणाली को राष्ट्रियकरण ऋण संकट। कार्लोस सालिनास डे गोर्टारी प्रेसिडेंसी (१९८८–१९९४) अन्तर्गत १९९१ र १९९२ को बीचमा मेक्सिकन परिवार समूहहरूमा राष्ट्रियकृत बैंकहरू निजीकरण धेरै छिटो भयो।^[१३]

४. ग्वाटेमाला[सम्पादन गर्नुहोस्]

५.बेलीज[सम्पादन गर्नुहोस्]

६. एल साल्भाडोर[सम्पादन गर्नुहोस्]

७.होन्डुरस[सम्पादन गर्नुहोस्]

८. कोस्टारिका[सम्पादन गर्नुहोस्]

९. निकारागुआ[सम्पादन गर्नुहोस्]

१०.पनामा[सम्पादन गर्नुहोस्]

११. बर्मुडा[सम्पादन गर्नुहोस्]

१२.बहामास[सम्पादन गर्नुहोस्]

१३. हाइटी[सम्पादन गर्नुहोस्]

१४. क्युबा[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1959 को क्युबाली क्रान्ति पछि क्यास्ट्रो सरकारले बिस्तारै सबै विदेशी-स्वामित्व भएका निजी कम्पनीहरूलाई कब्जा गर्यो, जसमध्ये अधिकांश अमेरिकी निगमहरू र व्यक्तिहरूको स्वामित्वमा थिए। तत्काल ट्रिगर अमेरिकी स्वामित्वमा रहेको तेल प्रशोधन कम्पनीहरूले सोभियत संघबाट प्राप्त कच्चा तेललाई परिष्कृत गर्न अस्वीकार गर्नु थियो। तेल नहुने सम्भावनाको सामना गर्दै, क्युबाले तीन अमेरिकी रिफाइनरीहरूलाई राष्ट्रियकरण गर्यो। यस कार्यले क्युबामा अमेरिकी प्रतिबन्ध लाई बढायो, जसले सबै अमेरिकी स्वामित्वको सम्पत्तिलाई राष्ट्रियकरण गरेर प्रतिक्रिया दियो। अन्ततः सबै क्युबाली निजी सम्पत्ति राष्ट्रियकरण गरियो।^[१४]

• 1966 मा सुरुमा, क्यास्ट्रो सरकारले क्युबामा सडक बिक्रेताहरू को स्तरसम्म बाँकी रहेका सबै निजी स्वामित्वमा रहेका व्यवसायहरू राष्ट्रियकरण गर्यो। मार्च 14, 1968 मा नयाँ "क्रान्तिकारी आक्रामक" को साथ प्रक्रियाले गति लियो। US लाई $१.३ मिलियन को सानो रकम भुक्तान गरिएको थियो। सम्बन्ध बिग्रनु अघि हितहरूले दुई सरकारहरू बीचको सबै सहयोग समाप्त गर्यो।

१५.जमैका[सम्पादन गर्नुहोस्]

१६.डोमिनिकन रिपब्लिक[सम्पादन गर्नुहोस्]

१७.डोमिनिका[सम्पादन गर्नुहोस्]

१८.सेन्ट किट्स र नेभिस[सम्पादन गर्नुहोस्]

१९.सेन्ट लुसिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

२०.सेन्ट भिन्सेन्ट र द ग्रेनाडाइन्स[सम्पादन गर्नुहोस्]

२१.बार्बाडोस[सम्पादन गर्नुहोस्]

२२.ग्रेनाडा[सम्पादन गर्नुहोस्]

२३.ट्रिनिडाड र टोबागो[सम्पादन गर्नुहोस्]

(ख) दक्षिण अमेरिकामा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

१. कोलम्बिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1998 ग्रानाहोरार बैंक राष्ट्रियकरण

२. भेनेजुएला[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1975 फलाम र इस्पात उद्योगको राष्ट्रियकरण।^[१५]
• 1976, कार्लोस एन्ड्रेस पेरेज को अध्यक्षतामा भेनेजुएलाको तेल उद्योगको राष्ट्रियकरणको साथ PDVSA को स्थापना।
• 2007 मे १, २००७ मा, सरकारले राष्ट्रपति ह्युगो चाभेज ���ो राष्ट्रियकरणको एउटा विवादास्पद घटक, विशाल ओरिनोको बेल्ट कच्चा परियोजनाहरूमाथिको परिचालन नियन्त्रणको विश्वको सबैभन्दा ठूलो तेल कम्पनीहरूबाट हटायो। ड्राइभ।
• 2008 अप्रिल ३, २००८ मा चाभेजले सिमेन्ट उद्योगको राष्ट्रियकरण गर्ने आदेश दिए।^[१६]
• 2008 अप्रिल 9, 2008 मा, चाभेजले भेनेजुएलाको स्टील मिल Sidor को राष्ट्रियकरणको आदेश दिए, जसमा हाल लक्समबर्ग-आधारित टर्नियम छ। एक 60% हिस्सेदारी। सिडोरका कर्मचारी र सरकारको क्रमशः २०% हिस्सेदारी छ।^[१७]
• 2008 अगस्त 19, 2008 मा, चाभेजले अन्तर्राष्ट्रिय सिमेन्ट उत्पादक Cemex को स्वामित्वमा रहेको र सञ्चालित सिमेन्ट प्लान्टको अधिग्रहण गर्न आदेश दिए। जबकि Cemex को शेयर न्यूयोर्क स्टक एक्सचेन्ज मा घट्यो, सिमेन्ट प्लान्टले कम्पनीको व्यापारको लगभग 5% मात्र समावेश गर्दछ, र अन्य बजारहरूमा उत्पादन गर्ने कम्पनीको क्षमतामा प्रतिकूल असर पार्ने अपेक्षा गरिएको छैन। चाभेजले घर निर्माण र पूर्वाधार लक्ष्यहरू पूरा गर्न आफ्नो देशको कंक्रीट र इस्पात उद्योगहरूलाई राष्ट्रियकरण गर्न खोजिरहेका छन्।^[१८]
• 2009 फेब्रुअरी २८, २००९ मा, चाभेजले सेनालाई सबै धान प्रशोधन र प्याकेजिङ प्लान्टहरू कब्जा गर्न आदेश दिए।^[१९]
• 2010 जनवरी २०, २०१० मा चाभेजले बढ्दो मूल्य र सट्टा होर्डिङका कारण फ्रान्सेली कम्पनीको खुद्रा स्टोरहरूको प्रणाली अन्तर्गत छ सुपरमार्केटलाई राष्ट्रियकरण गर्ने अध्यादेशमा हस्ताक्षर गरे। अवैध।
• '2010' जुन २४, २०१० मा, भेनेजुएलाले अमेरिकी कम्पनी हेल्मेरिच र पायनेसँग सम्बन्धित तेल ड्रिलिंग रिगहरूलाई राष्ट्रियकरण गर्ने इरादा घोषणा गर्‍यो।*2010 अक्टोबर २५, २०१० मा, चाभेजले घोषणा गरे कि सरकारले दुईवटा अमेरिकी स्वामित्वमा रहेका Owens-Illinois काँच उत्पादन गर्ने प्लान्टलाई राष्ट्रियकरण गरिरहेको छ।
• 2010 अक्टोबर 31, 2010 मा, चाभेजले आफ्नो सरकारले Sidetur स्टिल उत्पादन गर्ने प्लान्टको जिम्मा लिने बताए। Sidetur Vivencia को स्वामित्वमा छ, जसमा 2008 मा सरकारले विनियोजित दुई खनिज प्लान्टहरू थिए।^[२०]
• 2015 भेनेजुएलाका राष्ट्रपति निकोलस मादुरोले खाना वितरण राष्ट्रियकरण गर्ने वाचा गरे।^[२१]

३.गुयाना[सम्पादन गर्नुहोस्]

४.सुरिनाम[सम्पादन गर्नुहोस्]

५.ब्राजिल[सम्पादन गर्नुहोस्]

६.इक्वेडर[सम्पादन गर्नुहोस्]

७.पेरु[सम्पादन गर्नुहोस्]

८. बोलिभिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

अधिकांश उपयोगिताहरू 1994 मा निजीकरण हुनु अघि राष्ट्रिय स्वामित्वमा थिए।

• 2006 मे १, २००६ मा, नव निर्वाचित बोलिभियाका राष्ट्रपति इभो मोरालेस ले देशको प्राकृतिक ग्यास उद्योगलाई राष्ट्रियकरण गर्ने योजना घोषणा गर्नुभयो; विदेशी कम्पनीहरूलाई आफ्नो विद्यमान ठेक्का पुन: वार्ता गर्न छ महिना दिइएको थियो।
• 2008 मे १, २००८ मा, बोलिभियाको अग्रणी दूरसञ्चार कम्पनी Entel को राष्ट्रियकरण सम्पन्न भयो, यसअघि Telecom Italia को स्वामित्व थियो।

• 2010 मे 1, 2010 मा, सरकारले देशको मुख्य जलविद्युत प्लान्टलाई राष्ट्रियकरण गर्‍यो, यसरी बोलिभियाको धेरैजसो विद्युत उत्पादन र अन्तिम प्रयोगकर्ताको बिक्रीमाथि नियन्त्रण राख्यो।
• २०१२ मे १, २०१२ मा, मोरालेस सरकारले पावर ग्रिड अपरेटर ट्रान्सपोर्टोरा डे इलेक्ट्रिकिडाड (टीडीई) को राष्ट्रियकरण गर्‍यो, तबसम्म ९९.९४% रेड इलेक्ट्रिकाको स्वामित्वमा थियो। de España। TDE ले बोलिभियामा 73% पावर लाइनहरूको स्वामित्व र सञ्चालन गर्दछ।

९. पाराग्वे[सम्पादन गर्नुहोस्]

१०. चिली[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1972 तामाको चिली राष्ट्रियकरण खनन उद्योग, 11 जुलाई 1971 मा चिली कांग्रेस द्वारा संविधानमा सर्वसम्मत परिमार्जन पछि, अमेरिकी कम्पनी Anaconda, Kennecott, र Cerro को सञ्चालन राष्ट्रियकरण। यो कार्य साल्भाडोर एलेन्डे को सोशलिस्ट सरकारद्वारा गरिएको थियो।

११. अर्जेन्टिना[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1946 सेन्ट्रल बैंक अफ अर्जेन्टिना
• 1946 प्राकृतिक ग्यास सेवाहरू (पछि 1992 मा निजीकरण गरियो)
• 1947 टेलिफोन नेटवर्क (पछि 1990 मा निजीकरण)
• 1947 रेडियो नेटवर्कहरू (पछि 1980 र 1993 बीच निजीकरण गरियो)
• 1948 रेल यातायात (1991 र 1999 बीच निजीकरण)
• 1959 तेल भण्डार (राज्यको तेल उद्यम, वाईपीएफ, 1922 मा स्थापित भएको थियो; [[सन् १९४९ को अर्जेन्टिनाको संविधानको धारा ४० अनुसार खनिज स्रोतहरू राष्ट्रियकरण गरिएको थियो। 1949 संविधान]]; पछिल्लो 1956 मा खारेज गरिएको थियो, तर तेल 1958 मा नवीकरण गरिएको थियो र निजी फर्महरु पछि पट्टाहरु मार्फत संचालित)
• 1949 पोर्ट प्रशासन (1992 मा निजीकरण)
• 1949 व्यापारी समुद्री (1991 मा निजीकरण)
• 1951 LR3 TV Canal 7 (त्यतिबेला देशको पहिलो र एकमात्र अवस्थित टेलिभिजन नेटवर्क; राज्य आफैंले स्थापना नगरेको भए पनि, यो राज्यको स्वामित्वको रूपमा सुरु भयो। यो 1954 मा संक्षिप्त रूपमा निजीकरण गरिएको थियो र 1955 मा पुन: राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।
• 1952 ब्युनस आयर्स मेट्रो (सञ्चालनहरू 1994 मा निजीकृत)
• 1958 विद्युत उपयोगिताहरू (१९९२ मा निजीकरण)
• 1974 टेलिभिजन नेटवर्कहरू (1982 र 1998 बीच निजीकृत)
• 1980 Austral Lineas Aéreas (1987 मा निजीकरण, 2008 मा पुन: राष्ट्रियकरण)
• 2003 कोरेओ अर्जेन्टिनो
• 2006 [[ब्यूनस आयर्स, अर्जेन्टिनामा एकीकृत शहरी पानी व्यवस्थापन 1993)
• 2008 एरोलिनियास अर्जेन्टिनास पुन: राष्ट्रियकरण (1949 र 1990 बीचको राज्यको स्वामित्वमा)
• 2008 पेन्सन कोष (ANSES मा हस्तान्तरण गरिएको)
• 2010 FAdeA (1927 र 1995 बीचको राज्यको स्वामित्वमा रहेको)
• 2012 YPF पुनः राष्ट्रियकरण (सन् १९२२ र १९९३ बीचको राज्यको स्वामित्वमा रहेको)
• 2013 मेट्रोगास (१९९२ मा निजीकरण गरिएको ग्यास डेल इस्टाडो राज्यको स्वामित्वमा रहेको उद्यमको अंश)
• 2015 SOFSE 2013 मा)<ref>los-trenes-de-Entre-Ros "Avanza la nacionalización del ferrocarril: el Gobierno estatizó los trenes de Entre Ríos", iProfesional, २४ सेप्टेम्बर २०१३। </ref>

१२. उरुग्वे[सम्पादन गर्नुहोस्]

(ग) युरोपमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

१.आइसल्यान्ड[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 2008 आइसल्याण्डको सबैभन्दा ठूलो वाणिज्य बैंक]: Kaupþing, Landsbanki, Glitnir र Icebank को पुन: राष्ट्रियकरण। ।
• 2009 स्ट्रामर इन्भेस्टमेन्ट बैंक र बचत बैंक SPRON को राष्ट्रियकरण।

२. नर्वे[सम्पादन गर्नुहोस्]

३. स्वीडेन[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1939-1948 अधिकांश निजी रेलवे कम्पनीहरूको राष्ट्रियकरण।
• 1957 खानी कम्पनी LKAB राष्ट्रियकरण भएको छ। 1907 देखि राज्यले निगमको 50% सेयर स्वामित्व पाएको थियो, बाँकी किन्न विकल्पहरू सहित, 1907 देखि। /$file/A%20historic%20journey.pdf एक ऐतिहासिक यात्रा] वेब्याक मेसिन 28%24all%29/986496EB999E5F43C1257165002ECDCF/%24file/A%20historic%20journey.pdf अभिलेखिकरण २०१२-०१-११ मिति Luossavaara-Kiirunavaara Aktieag, </60> April
• 1970s स्विडेनी सरकारले फार्मेसीलाई राष्ट्रियकरण गरे, जहाँ राज्यको स्वामित्वमा रहेको Apoteksbolaget AB लाई खुद्रा एकाधिकार दिइएको थियो।

४. फिनल्याण्ड[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1993 बैंकिङ क्षेत्रको एक सानो भागलाई राष्ट्रियकरण गरिएको छ, Omaisuudenhoitoyhtiö Arsenal बैंकिङ संकट समाधान गर्नको लागि सिर्जना गरिएको थियो।
• 2015: Talvivaara Sotkamo Ltd जसले Sotkamo मा निकल खानी सञ्चालन गर्यो, नोभेम्बर 2014 मा दिवालिया भयो, र फिनिश राज्यले तुरुन्तै खानीलाई स्थिर गर्नको लागि आफ्नो कब्जामा लियो। वातावरणीय क्षति रोक्न खानी सञ्चालन। Terrafame, जुन पूर्ण रूपमा फिनिश राज्यको स्वामित्वमा छ, ले अगस्ट 2015 मा एक यूरोमा दिवालिया सम्पत्तिबाट खानी किनेको थियो। त्यसबेलादेखि, खानीलाई निजीकरण गर्ने प्रयासहरू गरिएको छ। नोभेम्बर 2020 मा राज्यको होल्डिंग अझै 71.2% थियो।

५. रुस[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1918 सबै उत्पादन उद्यमहरू, धेरै खुद्रा व्यापार उद्यमहरू, कुनै पनि निजी उद्यमहरू, सम्पूर्ण बैंकिङ क्षेत्र, कृषि क्षेत्र , [[रूसमा यातायात ^[२२] पछि भ्लादिमिर लेनिन को सरकारले नयाँ आर्थिक नीति प्रस्तुत गर्‍यो जसले क्रान्तिकारी अवधिको अन्त्यसम्म देशलाई केही हदसम्म बजार अर्थशास्त्रतर्फ सार्यो र जोसेफ स्टालिन को शक्तिको अधिग्रहण।
• 1998 येल्तसिन सरकारले Gazprom को सम्पत्ति जफत गर्न थाल्यो, कम्पनीले फिर्ता करहरू तिरेको दाबी गर्दै। 1990 को मध्य देखि Gazprom को निजीकरण पूर्ण निजीकरण हासिल गर्ने उद्देश्यले 38.37% मा घटाइएको थियो। यद्यपि, Gazprom मा रूसी सरकार को हिस्सेदारी भ्लादिमिर पुटिन ले नियन्त्रण गर्ने स्थितिमा हिस्सेदारी बढाउने योजनाको साथ 50% मा बढाइएको छ। Gazprom ले रूसी र अन्य अन्तर्राष्ट्रिय उपयोगिता कम्पनीहरू पनि खरिद गरिरहेको छ।
• 2013 अन्तरिक्ष उद्योग पुनः राष्ट्रियकरण गरिएको छ। सरकार ले एउटा नयाँ निगम—संयुक्त रकेट एण्ड स्पेस कर्पोरेशन—अगस्ट २०१३ मा हालैको रकेट प्रक्षेपण असफलताका कारण सिर्जना गर्‍यो। उपप्रधानमन्त्री दिमित्री रोगोजिनका अनुसार, "असफल-प्रवण अन्तरिक्ष क्षेत्र यति समस्यामा छ कि यसको समस्याहरू हटाउन राज्यको पर्यवेक्षण आवश्यक छ।"

६. इस्टोनिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

७. लात्भिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

८. लिथुआनिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

९.बेलारुस[सम्पादन गर्नुहोस्]

१०.आयरल्यान्ड[सम्पादन गर्नुहोस्]

1940 मा Córas Iompair Éireann को रूपमा रेलवे राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।

• 2007 अगस्त 3, 2007 मा, आयरिश सरकारलाई Eircom को तामा नेटवर्क पूर्वाधारमा हिस्सेदारी प्रस्ताव गरिएको थियो।^[२३] आयरल्याण्डको टेलिफोन नेटवर्कहरू 1999 मा निजीकरण गरियो।
• 2009 जनवरी 16, 2009 मा, आयरिश सरकारले बैंकको व्यवहार्यता सुरक्षित गर्न एङ्लो आयरिश बैंक लाई राष्ट्रियकरण गर्यो।^[२४]
• 2010 राज्यको स्वामित्वमा रहेको एंग्लो आयरिश बैंक ले आयरल्यान्डको सबैभन्दा ठूलो कम्पनी QUINN समूह लाई सार्वजनिक स्वामित्वमा ल्याउँदै बहुमत नियन्त्रण लिने छ।^[२५]

११. संयुक्त अधिराज्य बेलायत[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1858 ब्रिटिश ईस्ट इण्डिया कम्पनी - भारतीय विद्रोह पछि, भारत सरकार अधिनियम 1858 को प्रावधानहरू अन्तर्गत, ब्रिटिश सरकारले ईस्ट इण्डिया कम्पनीलाई राष्ट्रियकरण गर्यो।
• 1868 सामान्य हुलाक कार्यालय टेलीग्राफ ऐन 1868 अन्तर्गत अन्तरदेशीय टेलिग्राफहरूको राष्ट्रियकरण।^[२६]
• 1875 सुएज नहर कम्पनी - कम्पनीमा इजिप्टको शेयर सरकारले खरिद गरेको थियो।
• 1912 GPO अन्तर्गत National Telephone Company को राष्ट्रियकरण, पोर्ट्समाउथ र Hull बाहेक। पोर्ट्समाउथ टेलिफोन सेवालाई अर्को वर्ष राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।
• 1916 मदिरा व्यापार - कार्लिसल, ग्रेटना, क्रोमार्टी र राज्य व्यवस्थापन योजना अन्तर्गत एनफिल्ड; मुख्यतया हतियार कारखाना कामदारहरु द्वारा रक्सी खपत प्रतिबन्ध गर्न को लागी एक प्रयास। यो योजना 1973 मा सम्पत्ति हस्तान्तरण द्वारा निजीकरण गरिएको थियो। x&g19963=x&amid=9859 ^{[मृत कडी]}</ref>
• 1926 Central Electricity Board introduced under Electricity (Supply) Act 1926 established the National Grid and set up a national standard for electricity supply.
• 1927 British Broadcasting Company (a privately owned company) became the British Broadcasting Corporation (BBC), a public corporation operating under a Royal Charter.
• 1933 London Transport
• 1938 Nationalisation of UK Coal Royalties under the Coal Commission by the Coal Act 1938.^[२७]
• 1939 British Overseas Airways Corporation (BOAC), later British Airways - combining the private British Airways Ltd and the state owned Imperial Airways and placing its control under National Air Communications.
• 1939-45 During World War II, much of British industry was subjected to close regulation or control, although not nationalised as such.
• 1943 North of Scotland Hydro-Electricity Board
• 1945-51 The Labour Party comes to power in the Attlee ministry with a program for nationalising weak sectors of the economy.^{[२८][२९][३०]}
• 1946 Coal industry under the National Coal Board with the Coal Industry Nationalisation Act 1946.^[३१]
• 1946 Bank of England - its private shareholders who were bought out by the state.^[३२]
• 1946 National Health Service created taking over hospitals and making medical services free by the National Health Service Act 1946.^[३३]
• 1947 Central Electricity Generating Board and area electricity boards. Privatized in the 1990s.^[३४]
• 1947 Cable & Wireless Ltd - the latter had had private shareholders who were bought out by the state.^[३५]
• 1948 National rail, inland (not marine) water transport, some road haulage, some road passenger transport and Thomas Cook & Son under the British Transport Commission. Separate elements operated as British Railways, British Road Services, and British Waterways.^[३६]
• 1949 Gas Act 1948 nationalises local authority and private gas supply undertakings in England, Scotland and Wales^[३४]
• 1951 आइरन एण्ड स्टिल कर्पोरेशन अफ ग्रेट ब्रिटेन अन्तर्गत फलाम र इस्पात उद्योग (1955 मा कन्जरभेटिभ सरकार द्वारा अस्वीकृत)^[३७]
• 1967 ब्रिटिश स्टिल कर्पोरेशन पुन: राष्ट्रियकरण (सेप्टेम्बर 1988 मा कन्जरभेटिभ सरकार द्वारा पुन: निजीकृत)
• 1969 नेसनल बस कम्पनी, ब्रिटिश ट्रान्सपोर्ट कमिसन को ब्रिटिश इलेक्ट्रिक ट्र्याक्सन समूहबाट प्राप्त अरूसँगको पूर्व हितहरू संयोजन गर्दै।
• 1969 पोस्ट अफिस निगम पोस्ट अफिस ऐन १९६९ द्वारा सिर्जना गरिएको।
• 1971 रोल्स-रोयस (1971) लिमिटेड - हालै दिवालिया [[रोल्स-रोयस लिमिटेड] को रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण एरो-इन्जिन भाग। ]।
• 1973 पानी ऐन 1973 इंग्ल्याण्ड र वेल्स मा स्थानीय प्राधिकरणको पानी आपूर्ति उपक्रमलाई राष्ट्रियकरण गर्दछ
• 1973 ब्रिटिश ग्यास कर्पोरेशन क्षेत्रीय ग्यास बोर्डहरू प्रतिस्थापन गरी सिर्जना गरियो।
• 1974 ब्रिटिश पेट्रोलियम - विन्स्टन चर्चिल द्वारा फर्स्ट लर्ड अफ द एडमिरल्टी को रूपमा पहिलो विश्वयुद्ध पछि लगभग 25 को साथ खरिद गरिएको 50% हिस्सेदारीको संयोजन। बर्मा आयल बाट बैंक अफ इङ्ल्यान्ड ले अधिग्रहण गरेको % शेयरले सरकारलाई प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा बीपीको बहुमत शेयरधारक बनायो, यद्यपि व्यावसायिक स्वतन्त्रता कायम राखिएको थियो। सबै शेयरहरू 1980 को दशकमा बेचेका थिए।
• 1975 राष्ट्रिय उद्यम बोर्ड - औद्योगिक उपक्रमहरूको पूर्ण वा आंशिक स्वामित्वको लागि राज्य होल्डिङ कम्पनी।
• 1976 ब्रिटिश लेल्याण्ड मोटर कर्पोरेशन - राष्ट्रिय उद्यम बोर्ड अन्तर्गत राष्ट्रियकरण भएपछि ब्रिटिश लेल्याण्ड भयो। पछि यो होल्डिङ कम्पनी "BL Ltd" को रूपमा चिनिन थाल्यो, यसलाई पछि धेरै स्ट्यान्डअलोन व्यवसायहरूमा पुन: संगठित गरियो - सबैभन्दा प्रसिद्ध Austin Rover, Leyland Trucks, Freight Rover , ल्यान्ड रोभर र जगुआर।
• 1977 ब्रिटिश एयरोस्पेस - प्रमुख विमान कम्पनीहरू ब्रिटिश एयरक्राफ्ट कर्पोरेशन, हकर सिडले र अन्यलाई संयोजन गर्दै। ब्रिटिश शिपबिल्डर्स - [[विमान र जहाज निर्माण उद्योग ऐन १९७७ अन्तर्गत क्यामेल लेर्ड, गोभन शिपबिल्डर्स, स्वान हन्टर, यारो शिपबिल्डर्स सहित प्रमुख जहाज निर्माण कम्पनीहरूलाई संयोजन गर्दै ]]।
• 1981 ब्रिटिश टेलिकम (पछि BT को रूपमा स्टाइल गरिएको) [[British Telecommunications Act 1981] अन्तर्गत पोस्ट अफिस टेलिकम्युनिकेसन्स बाट दूरसञ्चार सेवाहरूको नियन्त्रण लिएर सिर्जना गरियो। ]।
• 1984 Johnson Matthey Bankers - थ्याचर सरकार^[३८] बैंकिङ संकटको डरमा र 1986 मा वेस्टप्याक लाई बेचियो।^[३९]
• 1990 क्यालेडोनियन स्टीम प्याकेट कम्पनी। नयाँ कम्पनीका सबै सेयरहरू स्कटल्याण्डका लागि राज्य सचिव द्वारा खरिद गरिँदै क्यालेडोनियन म्याकब्रेन, आफ्नो नौका हातबाट काते। Scottish devolution देखि क्यालेडोनियन म्याकब्रेन स्कटिश सरकार को स्वामित्वमा रहेको छ।
• 1997 डकल्याण्ड लाइट रेलवे - जोन प्रेस्कट ले 1997 लेबर पार्टी सम्मेलनमा घोषणा गरे कि उनले यसलाई राष्ट्रियकरण गरेको छ, यद्यपि यो पहिले नै सार्वजनिक हातमा थियो।^[३८]
• 2001 रेल ट्र्याक - रेलवे पूर्वाधारको मालिक र अपरेटर, रेलट्र्याक, यसरी राष्ट्रियकरण गरिएको थिएन। यद्यपि, यसको प्रतिस्थापन नेटवर्क रेल, राज्य-स्वामित्वको कम्पनी नभएको अवस्थामा, कुनै शेयरधारकहरू थिएनन् (कम्पनी ग्यारेन्टीद्वारा सीमित) र राज्यद्वारा लेखिएको थियो। यसअघि सरकारले मूल बिक्रीबाट बाँकी रहेको Railtrack Group Plc मा ०.२% (मतदान अधिकार सहित) को बाँकी शेयर प्रयोग गर्न थाल्यो।^[४०]
• 2003 निजी अपरेटर कनेक्स साउथ ईस्टर्न को असफलता पछि रणनीतिक रेल प्राधिकरण ले दक्षिण पूर्वी फ्रान्चाइजी को नियन्त्रण लियो। एकीकृत केन्ट फ्रान्चाइजीको भागको रूपमा सन् २००६ मा फ्रान्चाइजीलाई पुन: निजीकरण गरिएको थियो।
• 2008 उत्तरी चट्टान - [[उत्तरी रकको राष्ट्रियकरण मापन'। बैंकलाई व्यावसायिक व्यवसायको रूपमा 'आर्म्स लम्बाइ' मा चलाइनेछ र भविष्यमा निजी खरिदकर्तालाई बेचिनेछ।^[४१]
• 2008 ब्राडफोर्ड र बिंगले (बंधक पुस्तक मात्र) - एलिस्टेयर डार्लिंग, चान्सलर अफ द एक्सेक्वर द्वारा २९ सेप्टेम्बर २००८ मा घोषणा गरिएको थियो। कम्पनीको ऋण अंश थियो। राष्ट्रियकरण भयो, जबकि वाणिज्य बैंक बेचिएको थियो।^[४२]
• 2008 अक्टोबरमा, रोयल बैंक अफ स्कटल्याण्ड, र भर्खरै मर्ज गरिएको HBOS-लोयड्स टीएसबी आंशिक रूपमा राष्ट्रियकरण गरिएको थियो। सरकारले RBS को लगभग 60% (पछि बढेर 70%, त्यसपछि 80%) र 40% HBOS-Lloyds TSB £ 500bn बैंक उद्धार प्याकेज लियो। लयड्स बैंक र TSB व्यवसायहरू 2013 मा पूर्ण रूपमा डिमर्जर र पुनर्स्थापनाको तयारीमा डिमर्ज गरिएको थियो।
• 2009 जुनमा ट्रान्सपोर्ट फर डिपार्टमेन्ट ले लन्डन र कन्टिनेन्टल रेलवे को नियन्त्रण लियो। .uk/press/speechesstatements/statements/londoncontrailwayslimited |archive-url= http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20100408173105/http://www.dft.gov.uk/press/speechesstatements/statements/londonmitedcontrailurlway | -status= मृत | अभिलेख-मिति= 8 अप्रिल 2010 |शीर्षक=लन्डन र कन्टिनेन्टल रेलवे लिमिटेड (मौखिक कथन) |मिति=8 जुन 2009 |प्रकाशक= यातायात विभाग}}</ref>
• 2009 १३ नोभेम्बरमा, सीधा सञ्चालित रेलवे, एक सरकारी कम्पनीले इन्टरसिटी ईस्ट कोस्ट फ्रेंचाइजी लिएको थियो जुन नेशनल एक्सप्रेस ईस्ट कोस्ट लाई २००७ मा सम्मानित गरिएको थियो। £१.४ बिलियन प्रिमियम सात वर्षमा भुक्तान गर्नुपर्नेछ। राष्ट्रियकरण सेवा इस्ट कोस्ट को रूपमा सञ्चालन भएको थियो र लन्डन देखि लीड्स र एडिनबर्ग। यो भर्जिन ट्रेन्स ईस्ट कोस्ट को साथ अप्रिल 2015 मा निजी क्षेत्रमा फर्कियो।
• 2013 कार्डिफ एयरपोर्ट वेल्श सरकार द्वारा यसको निजी मालिकहरूबाट £52 मिलियनमा खरिद गरिएको थियो। , यसको पूर्व अध्यक्ष भन्छन्|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-34683248%7Cwork=BBC News|date=2 November 2015|access-date=4 जनवरी 2016}}</ref >
• 2013 डिसेम्बरमा यो स्वीकार गरिएको थियो कि नेटवर्क रेल लाई "सार्वजनिक क्षेत्र निकाय" को रूपमा पुन: वर्गीकृत गरिनेछ^[४३] 2014 मा यसको वित्तीय दायित्वहरू अब औपचारिक रूपमा राष्ट्रिय ऋण को भागको रूपमा समावेश गरिएको छ। धेरै बहस जारी छ, यद्यपि यो अझै पनि व्यापक सन्दर्भमा "राष्ट्रियकरण" को गठन गर्दछ।
• 2013 ग्लासगो प्रेस्टविक एयरपोर्ट स्कटिश सरकार द्वारा यसको अघिल्लो मालिक इन्फ्राटिलबाट £1 मा खरिद गरिएको थियो।^[४४]
• 2018 Carillion को पतन पछि, इङ्गल्याण्डका 52 जेलहरूमा सुविधा व्यवस्थापन नयाँ सरकारी स्वामित्वको कम्पनी, Gov Facilities Services Limited लाई हस्तान्तरण गरियो।^[४५]
• 2018 On 24 June London North Eastern Railway took over the InterCity East Coast franchise after Virgin Trains East Coast overbid.^[४६]
• 2019 Ferguson Marine Engineering nationalised by the Scottish government.^[४७]
• 2020 The ONS announced that private train operating companies were to be temporarily reclassified as "public non-financial corporations" from 1 April due to the government assuming the financial risk of their rail franchises during the COVID-19 pandemic. The train operating companies' debt is to be included in public borrowing figures and their employees are to be counted as public sector employees.^{[४८][४९]}
• 2021 In November 2020, the British government announced that AWE plc, operator of the Atomic Weapons Establishment, would become wholly owned by the Ministry of Defence from June 2021.^{[५०][५१]}
• 2021 Probation services in England and Wales for low- and medium-risk offenders brought back under public control after being privatised in 2014.^{[५२][५३]}
• 2021 Steel manufacturer Sheffield Forgemasters is purchased by the Ministry of Defence.^[५४]
• 2021 Government-owned Operator of Last Resort takes over train operator Southeastern from its franchise holder Govia.^[५५]
• 2021 Bulb Energy nationalised due to increasing wholesale energy costs and the energy price cap.^[५६]
• 2022 In January 2022 the Scottish government announced that, from 1 April, Scotrail operations would be transferred from Abellio to a Scottish government owned company.^[५७]

राष्ट्रियकरण पहिलो पोस्ट द्वितीय विश्वयुद्ध लेबर सरकारको मुख्य विशेषता थियो, १९४५ देखि १९५१ सम्म क्लेमेन्ट एट्ली को नेतृत्वमा। कोइला र स्टील उद्योगहरू राष्ट्रियकरण गर्नुपर्ने धेरै उद्योग वा सेवाहरूमध्ये दुई मात्र थिए, जबकि 1948 मा राष्ट्रिय स्वास्थ्य सेवा को गठनले सबैलाई अधिकार दिएको थियो। विश्वव्यापी स्वास्थ्य सेवा लाई। विन्स्टन चर्चिल, एन्थोनी इडेन, हेरोल्ड म्याकमिलन, एलेक डगलस-होम र [[एडवर्ड हेथ’को नेतृत्वमा पछिल्ला कन्जरभेटिभ सरकारहरू ]] ले युद्धपछिको सहमति को भागको रूपमा व्यावहारिक रूपमा सबै राष्ट्रियीकृत उद्योग र सेवाहरूलाई सार्वजनिक स्वामित्वमा रहन अनुमति दियो। जे होस्, सन् १९७९ मा मार्गरेट थ्याचरको चुनावी जितले कन्जरभेटिभहरूले राष्ट्रिय स्वास्थ्य सेवालाई जारी राख्ने अनुमति दिए पनि एक दशकभित्रै अधिकांश राष्ट्रियकृत उद्योग, सेवा र उपयोगिताहरू निजीकरण भएको देखे। लेबर पार्टीले सुरुमा थ्याचरको निजीकरणको विरोध गर्‍यो, तर टोनी ब्लेयर को नेतृत्वमा सन् १९९७ मा पुनः सत्तामा आएपछि राष्ट्रियकरण गर्ने पार्टीको प्रतिबद्धता त्यागिएको थियो। यद्यपि, फेब्रुअरी 2008 मा, ब्लेयरको उत्तराधिकारी Gordon Brown ले Great Recession को समयमा असफल Northern Rock बैंकलाई राष्ट्रियकरण गरे। धेरै ठूलो रोयल बैंक अफ स्कटल्याण्ड र ह्यालिफ्याक्स बैंक अफ स्कटल्याण्ड त्यस वर्षको अक्टोबरमा एउटै कारणले आंशिक रूपमा राष्ट्रियकरण गरिएको थियो। सार्वजनिक स्वामित्वमा लगभग चार वर्षपछि, उत्तरी रक भर्जिन मनी लाई बेचियो र नोभेम्बर 2011 मा रोयल बैंक अफ स्कटल्याण्ड स्यान्टन्डर समूह लाई शाखा बिक्री गर्न सहमत भयो। यद्यपि, रोयल बैंक अफ स्कटल्याण्ड र लोयड्स पाँच वर्ष पछि सार्वजनिक स्वामित्वमा रहन्छन् र नोभेम्बर 2012 मा पब्लिक अकाउंट्स कमिटी ले चेताउनी दियो कि बैंकहरू बेच्न धेरै वर्ष लाग्न सक्छ र £ 66 बिलियनमा अहिलेसम्म लगानी गरिएको छ। यी बैंकहरू कहिल्यै पुन: प्राप्ति हुन सक्दैन।^[५८]

अन्य देशहरूद्वारा राष्ट्रियकरण गरिएको ब्रिटिश सम्पत्ति[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1940 अर्जेन्टिना रेलवे
• 1953 ब्रिटिश पेट्रोलियमको इरानी सम्पत्ति (वास्तवमा एक अंश-राष्ट्रियकृत कम्पनीको अंशको राष्ट्रियकरण)
• 1956 इजिप्टियन सरकार ले स्वेज नहर को राष्ट्रियकरण गर्‍यो, जसको स्वामित्व स्वेज नहर कम्पनीको थियो जुन अंश ब्रिटिश सरकारको स्वामित्वमा थियो।
• 1962 सिलोन सरकारले आंशिक रूपमा ब्रिटिश स्वामित्वको रोयल डच शेल कम्पनीको सम्पत्ति राष्ट्रियकरण गर्‍यो।
• 1975 श्रीलंका सरकार ले ब्रिटिश स्वामित्वको रोपण कम्पनीहरूको सम्पत्ति राष्ट्रियकरण गर्यो।

१२. डेनमार्क[सम्पादन गर्नुहोस्]

१३. पोर्तुगल[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1974: कार्नेशन रिभोलुसन पछिका वर्षहरूमा, Junta de Salvação Nacional र Provisional Governments ले सबै बैंकिङ, बीमा, पेट्रोललाई राष्ट्रियकरण गरे। र औद्योगिक कम्पनीहरु। ती कम्पनीहरू मध्ये Companhia União Fabril (CUF), Champalimaud family र SONAE को सम्पत्तिहरू थिए। क्रान्तिअघि नै सरकारी स्वामित्वमा रहेका दूरसञ्चार कम्पनीहरूसँगै, १९८० र १९९० को दशकमा धेरै राष्ट्रियकरण गरिएका कम्पनीहरूलाई पुनर्निमाण गरिएको थियो। कृषि क्षेत्र, सरकारी अनुमान अनुसार, लगभग ९,००,००० हेक्टर (२२,००,००० एकड) कृषि भूमि अप्रिल 1974 र डिसेम्बर 1975 बीच भूमिको नाममा कब्जा गरिएको थियो। सुधार; लगभग 32% पेशाहरू अवैध रूपमा शासन गरिएको थियो। जनवरी 1976 मा, सरकारले गैरकानूनी रूपमा कब्जा गरिएको जग्गालाई यसको मालिकहरूलाई फिर्ता गर्ने वाचा गर्यो, र 1977 मा, यसले भूमि सुधार पुनरावलोकन कानून जारी गर्यो। अवैध रूपमा कब्जा गरिएको जग्गाको पुनर्स्थापना सन् १९७८ मा सुरु भयो।
• 2008: BPN - Banco Português de Negócios बैंकलाई यसको पतन रोक्न राष्ट्रियकरण गरियो।

१४. स्पेन[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1927-1930 पेट्रोलियम उद्योगलाई राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।
• 1941 स्पेनमा रेल यातायात
• 1944 एयरलाइनको राष्ट्रियकरण Iberia Instituto Nacional de Industria अन्तर्गत।
• 1945 राज्यले टेलिफोन अपरेटर Telefónica को 79% सेयर खरिद गर्दछ।
• 1983 रुमासा को क्षतिपूर्ति बिना नै राष्ट्रियकरण।

१५.एन्डोरा[सम्पादन गर्नुहोस्]

१६.फ्रांस[सम्पादन गर्नुहोस्]

फ्रान्समा राष्ट्रियकरण "Ancien Régime" अन्तर्गत संगठित 'राज्यहरू' वा राज्य एकाधिकारमा फर्किएको छ, उदाहरणका लागि, तंबाकू बिक्रीमा एकाधिकार। सञ्चार कम्पनीहरू फ्रान्स टेलिकम र ला पोस्टे राज्यको हुलाक र दूरसञ्चार एकाधिकारका अवशेषहरू हुन्।

दोस्रो विश्वयुद्ध पछि राष्ट्रियकरण क्षेत्रको ठूलो विस्तार भएको थियो।^[५९] 1982 मा दोस्रो लहर पछ्याइएको थियो।

• 1938 Société Nationale des Chemins de Fer Français (SNCF) (मूल रूपमा 51% राज्य होल्डिंग, 1982 मा 100% मा बढेर)^[५९]
• 1945 फ्रान्समा धेरै राष्ट्रियकरणहरू, जसमा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण बैंकहरू (क्रेडिट लियोनाइस, le Comptoir National d'escompte de Paris र Société Générale अरूहरू मध्ये), बीमा क्षेत्र समावेश गर्ने योजना र कम्पनीहरू, र कार निर्माता रेनो।^[५९] फर्म लुइस रेनोको नाजी जर्मनी संग कथित सहयोग, यद्यपि यो निन्दा बिना निर्णय र उनको मृत्यु पछि थियो, यो मामला उल्लेखनीय र दुर्लभ बनायो। पछिको निर्णय (1949) ले स्वीकार गर्यो कि रेनोको प्लान्टले कहिल्यै सहयोग नगरेको थियो। 1996 मा आंशिक रूपमा निजीकरण गरिसकेपछि रेनो सफल र लाभदायक थियो र आज पनि सफल छ। फ्रान्सले 2015 मा रेनोमा आफ्नो 15% अल्पसंख्यक शेयर होल्डिङ बढाएर 19% मा पुर्‍यायो।
• 1946 चार्बोनेज डे फ्रान्स, इलेक्ट्रिकाइट डे फ्रान्स (EdF), Gaz de France (GdF) राष्ट्रियकरण औद्योगिक र व्यावसायिक प्रकृतिका सार्वजनिक प्रतिष्ठानहरू
• 1982 फ्रान्कोइस मिटररान्डका फ्रान्सका लागि प्रस्तावहरू र जीन-पियरे चेभेनेमेन्टको समाजवादी पार्टीसँग गठबन्धनमा]का प्रस्तावहरू CERES गुट, फ्रान्सलाई स्पष्ट रूपमा समाजवादी 'पूँजीवादसँग ब्रेक' गर्न प्रतिबद्ध छ। पूर्ण राष्ट्रियकरण (100%): Compagnie Générale d'Electrcité, the Compagnie Générale de Constructions Téléphoniques, Pechiney-Ugine-Kuhlmann, Rhône-Poulenc, Saint-àin-Poulenc]] -मनसुन, थम्पसन-ब्रान्ड। आंशिक राष्ट्रियकरण (५१%+): डासाल्ट, हनीवेल-बुल, मात्रा, रुसेल-उक्लाफ, सेसिलोर, कारखाना। 1981 मा राष्ट्रपतिको रूपमा Mitterrand चुनाव को एक वर्ष भित्र फ्रान्सेली राज्यको आकार अभूतपूर्व स्तरमा लैजाने, ३९ बैंकहरू, दुई वित्तीय घरहरू, र SNCF को बाँकी 49% पनि राष्ट्रियकरण गरियो। ।

पेरिस क्षेत्रीय यातायात अपरेटर, RATP समूह, पनि एक राष्ट्रियीकृत उद्योगको रूपमा गणना गर्न सकिन्छ।

१७.मोनाको[सम्पादन गर्नुहोस्]

१८.स्वीजरल्यान्ड[सम्पादन गर्नुहोस्]

१९.लिचेस्टाइन[सम्पादन गर्नुहोस्]

२०.लक्जेम्बर्ग[सम्पादन गर्नुहोस्]

२१.बेल्जियम[सम्पादन गर्नुहोस्]

२२.नेदरल्याण्ड[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 2008 राज्यले बेल्जियम-डच बैंकिङ र बीमा कम्पनी फोर्टिस को डच गतिविधिहरू राष्ट्रियकरण गर्दछ, जुन अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय संकट।
• 2013 SNS बैंक राष्ट्रियकरण गरिएको छ। एक वर्षभन्दा बढी समयदेखि निजी लगानीकर्ता पाउन नसक्दा समस्यामा परेको थियो । फेब्रुअरी 1, 2013 मा, Jeroen Dijselbloem (Dach Ministries of Finance) ले SNS राष्ट्रियकरण भएको घोषणा गर्‍यो।

२३.जर्मनी[सम्पादन गर्नुहोस्]

रेलवे प्रथम विश्वयुद्ध पछि राष्ट्रियकरण गरिएको थियो। Deutsche Bahn को आंशिक निजीकरण 2008 मा योजना गरिएको थियो तर विश्व आर्थिक संकटका कारण रोकियो। 2020 सम्म निजीकरणको लागि कुनै योजना छैन। खननका ठूला खण्डहरू, बैंकिङ, र ढुवानी उद्योगहरू या त सरकारी पैसामा निर्भर भए वा महामन्दी का कारण पूर्ण रूपमा वाइमार रिपब्लिक को हेरचाहमा राखियो। ; यी पछि नाजी शासन द्वारा 1934 र 1937 को बीच पुन: निजीकरण गरियो।^[६०] नाजी जर्मनी मा, निजी व्यवसायीहरूसँग सरकारी नीतिलाई प्रभाव पार्ने क्षमता थियो, र तिनीहरूमध्ये धेरैजसो उद्योगको राष्ट्रियकरण रोक्न खोज्ने Gewerbefreiheit - व्यापार स्वतन्त्रताको सिद्धान्तप्रति प्रतिबद्ध रहे।^[६१] तैपनि, दोस्रो विश्वयुद्धको दौडान नाजी सरकारले जितेका राष्ट्रहरूको सम्पत्ति जफत गरेपछि, ती सम्पत्तिहरू समाहित गर्न 500 भन्दा बढी राज्य उद्यमहरू विस्तार गरियो, जसमध्ये सबैभन्दा ठूलो Hermann Göring Works (फलाम), प्राय: नाजी पार्टी उपकरण द्वारा संचालित। In East Germany, most enterprises were nationalised in the years following World War II. After German reunification, an agency called Treuhand was established to return them to private ownership, however many were liquidated.

• 2008 Renationalization of the "Bundesdruckerei" (Federal Print Office), which had been privatized in 2001.
• 2022 Nationalised Gazprom Germania assets as Securing Energy for Europe
• 2022 Nationalised Rosneft's German assets as Securing Energy for Europe

२४.इटाली[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1905 रेलवेलाई फेरोवी डेलो स्टेटो को रूपमा राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।
• 1978 राष्ट्रिय स्वास्थ्य सेवाको गठनले सबै नागरिकलाई नि:शुल्क स्वास्थ्य सेवा प्रदान गरेको छ, अझै पनि केही निजी खर्च छ तर ७७% सार्वजनिक छ।

बेनिटो मुसोलिनी को शासनले राष्ट्रियकरण विस्तार गर्‍यो, Istituto per la Ricostruzione Industriale (IRI) लाई कार निर्माता अल्फा रोमियो सहित संघर्षरत फर्महरूका लागि राज्य होल्डिङ कम्पनीको रूपमा सिर्जना गर्‍यो। एक समानान्तर निकाय, Ente Nazionale Idrocarburi (Eni) राज्यको तेल र ग्याँस हितहरू व्यवस्थापन गर्न स्थापना गरिएको थियो। फासिस्ट इटालीले सन् १९३९ सम्म आफ्नो अर्थतन्त्रको तीन चौथाइभन्दा बढी राष्ट्रियकरण गरिसकेको थियो, [[सोभियत संघ] बाहेक अरू कुनै राष्ट्रभन्दा बढी। मुसोलिनीले यसअघि सन् १९३४ मा ‘इटालीको अर्थतन्त्रको तीन चौथाइ औद्योगिक र कृषि राज्यको हातमा छ’ भनी घमण्ड गरेका थिए।’ सन् १९३९ सम्ममा इटालियन राज्यले इटालीको ढुवानी र जहाज निर्माणको चार–पाँच भाग, सुँगुरको तीन चौथाइ हिस्सा ओगटेको थियो। फलाम उत्पादन, र लगभग आधा इस्पात उद्योग।

२५.माल्टा[सम्पादन गर्नुहोस्]

२६.सान मारिनो[सम्पादन गर्नुहोस्]

२७.पोल्याण्ड[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1946: दोस्रो विश्वयुद्ध पछि सोभियत-प्रायोजित राष्ट्रिय एकताको अस्थायी सरकार ले तीन-वर्षीय योजना अन्तर्गत ५० भन्दा बढी कर्मचारीहरू भएका सबै उद्यमहरूलाई राष्ट्रियकरण गर्यो।

२८.चेक रिपब्लिक[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1945 ठूलो उत्पादन उद्यमलाई नेशनल फ्रन्ट सरकारले राष्ट्रियकरण गरेको।
• 1948 क्लेमेन्ट गोटवाल्डको कम्युनिस्ट सरकार १९४८ चेकोस्लोभाक कू d'état पछि राष्ट्रियकरण गरिएको सबै उत्पादन उद्यमहरू।

२९.स्लोभाकिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

३०.अस्ट्रिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

३१.हंगेरी[सम्पादन गर्नुहोस्]

३२.स्लोभेनिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

३३.क्रोएसिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

युगोस्लाभियाको विभाजन कम्युनिस्टहरूको राष्ट्रियकरण। यस जग्गाको धेरैजसो पुनर्स्थापना र मोडेल पुनर्विचार गर्ने प्रक्रियामा छ।

३४.बोस्निया र हर्जगोभोनिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

३५.सर्विया[सम्पादन गर्नुहोस्]

३६.मोन्टेनिग्रो[सम्पादन गर्नुहोस्]

३७.अल्बानिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

३८.मेसडोनिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

३९.ग्रीस[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1974 ओलम्पिक एयरलाइन्स को राष्ट्रियकरण, ग्रीसको मुख्य एयरलाइन। यसको संस्थापक, एरिस्टोटल ओनासिस ले आफ्ना सबै शेयरहरू ग्रीक राज्यलाई बेचे।
• 2011 प्रोटोन बैंक ग्रीस वित्तीय संकट को बीचमा प्रभावकारी रूपमा राष्ट्रियकरण गरिएको छ।

४०.बुल्गेरिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

४१.रोमानिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1948 With the Decree 119 of June 11, 1948, the new Communist regime nationalised all private companies and their assets leading to the transformation of the economy from a market economy to a planned economy.
• 1950 With the Decree 92 of April 19, 1950, a huge number of private houses and lands are confiscated.^[६२]

४२.मोल्दोभा[सम्पादन गर्नुहोस्]

४३.युक्रेन[सम्पादन गर्नुहोस्]

(घ) अफ्रिकामा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

1. मोरक्को[सम्पादन गर्नुहोस्]

2. अल्जेरिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

3. ट्युनिसिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

4. लिबिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

5. इजिप्ट[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1956 जुलाई २६, १९५६ इजिप्टका राष्ट्रपति गमाल अब्देल नासेर राष्ट्रियकरण स्वेज नहर कम्पनीको इजिप्टमा सम्पत्ति, स्वेज नहर, र तिनीहरूलाई स्वेज नहर प्राधिकरण को नियन्त्रणमा राख्यो।

6. मौरिटानिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

7. माली[सम्पादन गर्नुहोस्]

8. सेनेगल[सम्पादन गर्नुहोस्]

9. गाम्बिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

10. गिनी बिसाउ[सम्पादन गर्नुहोस्]

11. गिनी[सम्पादन गर्नुहोस्]

12. सियरा लियोन[सम्पादन गर्नुहोस्]

13. लाइबेरिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

14. आइभरी कोस्ट[सम्पादन गर्नुहोस्]

15. घाना[सम्पादन गर्नुहोस्]

16. बुर्किना फासो[सम्पादन गर्नुहोस्]

17. टोगो[सम्पादन गर्नुहोस्]

18. बेनिन[सम्पादन गर्नुहोस्]

19. नाइजर[सम्पादन गर्नुहोस्]

20. नाइजेरिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

21. चाड[सम्पादन गर्नुहोस्]

22. क्यामरुन[सम्पादन गर्नुहोस्]

23. मध्य अफ्रिकी गणतन्त्र[सम्पादन गर्नुहोस्]

24. उत्तर सुडान[सम्पादन गर्नुहोस्]

25. दक्षिण सुडान[सम्पादन गर्नुहोस्]

26. इरिट्रिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

27. जिबूती[सम्पादन गर्नुहोस्]

28. इथियोपिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

29. सोमालिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

30. इक्वेटोरियल गिनी[सम्पादन गर्नुहोस्]

31. ग्याबोन[सम्पादन गर्नुहोस्]

32. गणतन्त्र कंगो[सम्पादन गर्नुहोस्]

33. प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगो[सम्पादन गर्नुहोस्]

34. युगान्डा[सम्पादन गर्नुहोस्]

35. केन्या[सम्पादन गर्नुहोस्]

36. रुवाण्डा[सम्पादन गर्नुहोस्]

37. बुरुन्डी[सम्पादन गर्नुहोस्]

38. तान्जानिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

39. अंगोला[सम्पादन गर्नुहोस्]

40. जाम्बिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

41. मलावी[सम्पादन गर्नुहोस्]

42. मोजाम्बिक[सम्पादन गर्नुहोस्]

43. नामिबिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

44. बोत्सवाना[सम्पादन गर्नुहोस्]

45. जिम्बाब्वे[सम्पादन गर्नुहोस्]

• जिम्बाब्वे ले यसको खाना वितरण पूर्वाधार राष्ट्रियकरण गरेको छ।

46. दक्षिण अफ्रिका[सम्पादन गर्नुहोस्]

47. लेसोथो[सम्पादन गर्नुहोस्]

48. स्वाजिल्याण्ड[सम्पादन गर्नुहोस्]

49. सेशेल्स[सम्पादन गर्नुहोस्]

50. कोमोरोस =[सम्पादन गर्नुहोस्]

51. मेडागास्कर[सम्पादन गर्नुहोस्]

52. मौरिसस =[सम्पादन गर्नुहोस्]

53. केप भर्डे[सम्पादन गर्नुहोस्]

54. साई टोम र प्रिन्सिपे[सम्पादन गर्नुहोस्]

(ङ) एशियामा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

1. यमन[सम्पादन गर्नुहोस्]

2. ओमान[सम्पादन गर्नुहोस्]

3. संयुक्त अरब इमिरेट्स[सम्पादन गर्नुहोस्]

4. कतार[सम्पादन गर्नुहोस्]

5. बहराइन[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1975-1980 बहराइन पेट्रोलियम कम्पनी को तीन चरणहरूमा राष्ट्रियकरण, मूल रूपमा क्यानाडा क्यालिफोर्नियाको मानक तेल द्वारा 1929 मा स्थापना भएको थियो। कम्पनीले सन् १९३२ मा बहराइन मा तेल फेला पारेको थियो र ४८ वर्षपछि पूर्ण रूपमा राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।

6. साउदी अरेबिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

• सरकारले सन् १९८० मा तेल उत्पादक कम्पनी आरामको लाई राष्ट्रियकरण गरेको थियो।

7. कुवेत[सम्पादन गर्नुहोस्]

8. इराक[सम्पादन गर्नुहोस्]

9 जोर्डन[सम्पादन गर्नुहोस्]

10. इजरायल[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1983 प्रमुख बैंकहरूको राष्ट्रियकरण: बैंक हापोआलिम, बैंक ल्युमी, डिस्काउन्ट बैंक, मिज्राची बैंक बैंक स्टक संकटको कारणले गर्दा 1983।

11. लेबनान[सम्पादन गर्न��होस्]

12. सिरिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

13. साइप्रस[सम्पादन गर्नुहोस्]

14. टर्कीए[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1928-1940 लौसेनको सन्धि (1923) द्वारा ओटोमन साम्राज्यको राजगद्दी को उन्मूलन पछि, विदेशी सहुलियतहरू दबाइयो, रेल यातायात , विद्युत उत्पादन र वितरण, टेलिफोन नेटवर्क र अन्य ठूला औद्योगिक फर्महरूलाई टर्की सरकारले सन् १९२८ र १९४० को बीचमा राष्ट्रियकरण गरेको थियो।^[६३]

15. जर्जिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

16. आर्मेनिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

17. अजरबैजान[सम्पादन गर्नुहोस्]

18. इरान[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1953 इरानका प्रधानमन्त्री मोहम्मद मोसादेघ]ले इरानमा एङ्लो-इरानी तेल कम्पनी लाई राष्ट्रियकरण गरे। १९५३ इरानी कूप डी'एताट पछि यसलाई अन्ततः "सेभेन सिस्टर्स" भनेर चिनिने अन्तर्राष्ट्रिय कन्सोर्टियम को रूपमा पुन: निजीकरण गरियो।
• 1953 इरानका प्रधानमन्त्री मोहम्मद मोसादेघले इरानका सबै बसहरू राष्ट्रियकरण गरे।

19. अफगानिस्तान[सम्पादन गर्नुहोस्]

20. सार्क राष्ट्र पाकिस्तानमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

• १९७२: जनवरी २, १९७२ मा, प्रधानमन्त्री जुल्फिकार अली भुट्टो, पूर्वी पाकिस्तान टुटेपछि, सबै प्रमुखको राष्ट्रियकरणको घोषणा गरियो। कपडा उद्योग र जग्गा बाहेक फलाम र इस्पात, भारी इन्जिनियरिङ्, भारी विद्युत, पेट्रोकेमिकल, सिमेन्ट र सार्वजनिक उपयोगिताहरू लगायतका उद्योगहरू। अपरेशन फेयर प्ले मा प्रधानमन्त्री भुट्टोको अपदस्थ पछि यो प्रक्रिया प्रभावकारी रूपमा समाप्त भयो।

• 2011: डिसेम्बर 15, 2011 मा, प्रधानमन्त्री युसुफ रजा गिलानी पीआईए] का सबै निजी शेयरहरू राष्ट्रियकरण गरियो। , रेलवे, र स्टील मिल्स, राज्यको स्वामित्वमा रहेका उद्यमहरूको पूँजी उडानको सुरक्षा गर्न। ���क ठूलो झटका मा सरकारमा आर्थिक उदारवादीहरूलाई, संघीय मन्त्रिपरिषद्ले पाकिस्तान स्टिल मिल सहित आठ ठूला सरकारी स्वामित्वका कम्पनीहरूको निजीकरणको विरुद्धमा निर्णय गर्‍यो।

21. तुर्कमेनिस्तान[सम्पादन गर्नुहोस्]

22. उजबेकिस्तान[सम्पादन गर्नुहोस्]

23. ताजिकिस्तान[सम्पादन गर्नुहोस्]

24. किर्गिजस्तान[सम्पादन गर्नुहोस्]

25. कजाकिस्तान[सम्पादन गर्नुहोस्]

26. चीनमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

रिपब्लिकन चाइना को अवधिमा, सन यात-सेन ले व्यापक भूमि सुधार र धेरै उद्योगहरूलाई राष्ट्रियकरण गरेको थियो।^[६४]

माओ त्से तुङ अन्तर्गत जनवादी गणतन्त्र चीनको उदयले सबै निजी सम्पत्तिहरू राष्ट्रियकरण गर्‍यो, निजी स्वामित्वलाई प्रतिबन्धित गर्‍यो, जमिनसमेत, र राज्यले उत्पादन र मूल्य स्तरहरू निर्धारण गर्यो। यी मध्ये केहीलाई 1978 मा खुला प्रतिबन्धहरू पछि उल्टाइयो, जसले निजी र विदेशी लगानीलाई देशमा प्रवेश गर्न अनुमति दियो।^[६५]

मार्शल ल अवधि र ताइवानमा लोकतान्त्रिकीकरणको अन्त्य पछि, गणतन्त्र चीनले धेरै सरकारी स्वामित्वका सम्पत्तिहरूलाई निजीकरण गर्न थाल्यो, त्यो पनि कुओमिनटाङ को स्वामित्वमा थियो।^[६६]

27. मंगोलिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

28. सार्क राष्ट्र भारतमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1949 (1 जनवरी) रिजर्व बैंक अफ इन्डिया राष्ट्रियकरण।^[६७]

• 1953 एयर इन्डिया एयर कर्पोरेशन ऐन १९५३ अन्तर्गत।

• 1955 इम्पेरियल बैंक अफ इन्डिया र यसका सहायक कम्पनीहरू (स्टेट बैंक अफ इन्डिया र यसका सहायकहरू)

• 1969 १४ भारतीय बैंकहरूको राष्ट्रियकरण
• '1972' भारतीय सामान्य बीमा निगम अन्तर्गत १०७ बीमा कम्पनीहरूको राष्ट्रियकरण र पुनर्संरचना।^[६८]

• 1973 कोल उद्योग कोल इन्डिया लिमिटेड अन्तर्गत र तेल र ग्यास उद्योग अन्तर्गत तेल र प्राकृतिक ग्यास निगम।^[६९]

• 1980 अर्को छ बैंक राष्ट्रियकरण।

29. सार्क राष्ट्र नेपालमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

• '1951' क्रान्तिपछि सरकारले देशभर निजी र साम्प्रदायिक वनलाई राष्ट्रियकरण गर्‍यो।^[७०]

नेपालको संविधान 2072 ले नागरिकको शिक्षा, स्वास्थ्य र आवासको हकलाई मौलिक हकको रुपमा व्याख्या गरेको हुंदा यी तीनवटै क्षेत्रका साथै रोजगारमा समेत नागरिकको सहज पहूँचको लागि शिक्षा सेवा, स्वास्थ्य सेवा, जमीन तथा आवास र रोजगार सिर्जनामा राष्ट्रियकरण आवश्यक मात्र होइन ढिला नै भैसकेको छ।

30. सार्क राष्ट्र श्रीलंकामा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1971 ग्रेफाइट खानीहरू राष्ट्रियकरण गरियो, राज्य ग्रेफाइट कर्पोरेशन सिर्जना गरियो।
• 1972 स्थानीय स्वामित्वमा रहेको चिया, रबर र नरिवलको बगैंचा राष्ट्रियकरण गरियो।^[७१]
• १ नोभेम्बर १९५७ कातुनायके एयर बेस र ट्रिंकोमाली नौसेना बेस बेलायतबाट लिइएको।^[७२]
• १ जनवरी १९५८ बस यातायात राष्ट्रियकरण गरियो, सिलोन यातायात बोर्ड सिर्जना गरी।^{[७२][७३][७४][७५]}
• 1 August 1958 Port of Colombo nationalised, creating the Port (Cargo) Corporation.^{[७६][७७][७८]}
• 14 January 1961 Private schools nationalised.^{[७९][८०]}
• २७ जुलाई १९६१ बैंक अफ सिलोन राष्ट्रियकरण।^{[८१][८२]}
• 1961 बीमा उद्योग राष्ट्रियकरण गरियो, श्रीलंका बीमा निगम सिर्जना गरियो।^[८३]

31. सार्क राष्ट्र माल्दिभ्समा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

32. सार्क राष्ट्र भुटानमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

33. सार्क राष्ट्र बंगलादेशमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1971

स्टेट बैंक अफ बंगलादेश को स्टेट बैंक अफ पाकिस्तान को पूर्वी भागमा निजी शेयरहरूको राष्ट्रियकरण गरेर स्थापना गरिएको थियो।^[८४]

• १९७२-१९७४

सन् १९७१ मा बंगलादेश स्वतन्त्र भएको तीन वर्षको अवधिमा सरकारले ७ सय ८६ औधोगिक संस्थालाई आफ्नो कब्जामा लिएको थियो। यो सङ्ख्यामा सरकारले ११ उद्योगमा ७६ जुट मिल, ५२ कपडा मिल, ३० टेक्सटाइल ट्यानरी, १७ इन्जिनियरिङ कम्पनी, १६ फूड उत्पादक, १५ चिनी मिल, १० कागज उद्योग कम्पनी, ९ वटा मल उद्योगमा रहेका २ सय ४५ प्रतिष्ठानलाई राष्ट्रियकरण गरेको छ । र रासायनिक उद्योगहरू, 8 इस्पात कम्पनीहरू, 6 तेल र ग्यास कम्पनीहरू, र 6 वन उद्योगहरू|^[८५] सोही अवधिमा थप 375 राज्य-स्वामित्वका उद्यमहरू स्थापना भएका थिए, तर 320 तिनीहरूलाई पछि बंगाली मालिकहरूलाई पुन: निजीकरणको लागि राखिएको थियो, जसमध्ये 1978 सम्म 211 निजीकरण गरिएको थियो। बंगलादेशमा उद्योगहरूको राष्ट्रियकरण]^[८६]

• 1972 मार्च 26, 1972 मा, बंगलादेश सरकारले औपचारिक रूपमा (पश्चिम) पाकिस्तानी नागरिकहरूको सबै सम्पत्ति कब्जा गर्यो। 1971-1974 मा कब्जा गरिएका धेरै उद्यमहरू पश्चिम पाकिस्तानीहरू (वर्तमान पाकिस्तान का नागरिकहरू) को स्वामित्वमा थिए जो युद्ध र स्वतन्त्रताको समयमा देश छोडेर भागेका थिए।

• 1972 मार्च 26, 1972 मा, सरकारले (पश्चिम) पाकिस्तानी र बंगलादेशी शेयरधारकहरूका १२ वटा वाणिज्य बैंकहरूलाई राष्ट्रियकरण गर्‍यो। ^[८७]

• 1975 राज्यको स्वामित्वमा रहेका उद्यमहरूको ठूलो मात्रामा विनिवेश र अघिल्लो निजी मालिकहरूलाई क्षतिपूर्तिको प्रतिपूर्तिसँगै नीतिहरूको उल्टोपन सुरु भयो।^[८८]

• 1977 यस वर्ष, पहिले राष्ट्रियकरण गरिएका उद्यमहरूमध्ये कुल 371, अझै पनि राज्यको स्वामित्वमा छन्। लगभग 400 कम्पनीहरूलाई राष्ट्रियकरण गरी निजी मालिकहरूलाई हस्तान्तरण गरिएको थियो। ^[८९]

एशियाका अन्य राष्ट्रहरुमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

34. म्यानमार[सम्पादन गर्नुहोस्]

35. थाइल्याण्ड[सम्पादन गर्नुहोस्]

36. लाओस[सम्पादन गर्नुहोस्]

37. कम्बोडिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

38 भियतनाम[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1980 मा भियतनामको समाजवादी गणतन्त्रको संविधान अनुसार, किसानहरूको जग्गाको स्वामित्व गायब भयो, राज्यको स्वामित्वमा देश भरी भूमि थियो र मानिसहरूलाई भूमिको अस्थायी प्रयोगको अधिकार छ, ढिलो परिणामको रूपमा। सन् १९५३ देखि १९५६ सम्म भूमि सुधार इन उत्तर भियतनाम को।^[९०]
• 1975 मा साइगनको पतन पछि, सरकारले दक्षिण भियतनामको अस्थायी क्रान्तिकारी सरकार मा "जमीन मालिक" र "कम्प्राडोर" को लगभग सबै सम्पत्ति राष्ट्रियकरण गर्यो। चर्च र दक्षिण भियतनाम सरकारको। सबै निजी उद्यमहरू सडक बिक्रेताहरूलाई क्षतिपूर्ति बिना नै राष्ट्रियकरण गरियो, तर "छाया कम्पनीहरू" सञ्चालन जारी छन्।

39. मलेसिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

40. सिंगापुर[सम्पादन गर्नुहोस्]

41. ब्रुनाई[सम्पादन गर्नुहोस्]

42. इन्डोनेसिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1953 बैंक अफ जाभा राष्ट्रियकरण भयो, राष्ट्रियकरण पछि यो बैंक बैंक इन्डोनेसिया भयो।
• 1957 पश्चिमी न्यू गिनी विवाद को उचाईको समयमा, डच कम्पनीहरू राष्ट्रियकरण गरियो।
• 1964 कन्फ्रन्टासी को उचाइमा, ब्रिटिश कम्पनीहरूलाई राष्ट्रियकरण गरियो।
• 1998 चार बैंकहरू [[[१९९७ एशियाई वित्तीय संकट|वित्तीय संकट]]] (बैंक दानामोन, बैंक बीसीए, बैंक टियारा एशिया, र बैंक PDFCI)।

43. पूर्वी टिमोर[सम्पादन गर्नुहोस्]

44. फिलिपिन्स[सम्पादन गर्नुहोस्]

फिलिपिन्स राष्ट्रपति फर्डिनान्ड मार्कोसको कार्यकालमा, फिलिपिन्स लामो दूरीको टेलिफोन कम्पनी (PLDT), फिलिपिन्स एयरलाइन्स, मेराल्को जस्ता महत्त्वपूर्ण कम्पनीहरू। मनिला होटल राष्ट्रियकरण गरियो। अन्य कम्पनीहरू कहिलेकाहीँ यी सरकारी स्वामित्वका निगमहरूमा समाहित भएका थिए, साथै अन्य कम्पनीहरू, जस्तै राष्ट्रिय पावर कर्पोरेशन (नापोकोर) र फिलिपिन्स राष्ट्रिय रेलवे, जुन आफ्नै अधिकारमा एकाधिकार (अपवाद मेराल्को र मनिला होटेल हुन्)। आज, यी कम्पनीहरूलाई पुन: निजीकरण गरिएको छ र केही, जस्तै PLDT र फिलिपिन्स एयरलाइन्स, एकाधिकार हटाइयो। अन्य, जस्तै सरकारको स्वामित्वमा रहेको र नियन्त्रित निगम नापोकोर, निजीकरणको प्रक्रियामा छन्।

45. दक्षिण कोरिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1946 कोरियामा संयुक्त राज्य सेनाको सैन्य सरकार यी अब कोराइल को एक हिस्सा हो।

46. ​​उत्तर कोरिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

उत्तर कोरियामा सोभियत सिभिल एडमिनिस्ट्रेशन र वर्कर्स पार्टी-प्रभावित अन्तिम सरकार द्वारा धेरै जग्गा, उद्यम र उद्योगहरूलाई पनि राष्ट्रियकरण गरिएको थियो। दोस्रो विश्वयुद्ध पछि, जुन पछि 1948 मा डेमोक्रेटिक जनवादी गणतन्त्र कोरिया भयो।

47. जापान[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1906 रेलवे राष्ट्रियकरण ऐन 17 रेलवे कम्पनीहरूको राष्ट्रियकरण राष्ट्रव्यापी रेलवे नेटवर्क बनाउनको लागि जुन पछि जापानी राष्ट्रिय रेलवे भनियो।
• 2003 रेसोना होल्डिङ्स बैंकको पुँजी पर्याप्तता निकै कम भएपछि प्रभावकारी रूपमा राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।
• 2010 जापान एयरलाइन्स दिवालिया भएपछि राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।
• 2012 टोक्यो इलेक्ट्रिक पावर कम्पनी फुकुशिमा दाइची आणविक प्रकोप पछि टोकियो मेट्रोपोलिस द्वारा आंशिक रूपमा राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।

(च) ओसेनिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

1. अस्ट्रेलिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1946 दक्षिण अष्ट्रेलियाको सरकार ले एडिलेड विद्युत आपूर्ति कम्पनीलाई दक्षिण अष्ट्रेलियाको विद्युतीय ट्रस्ट मा राष्ट्रियकरण गर्यो।
• 1948सरकारले बैंकिङ उद्योगलाई राष्ट्रियकरण गर्ने प्रयास गर्‍यो, तर उक्त कार्यलाई अष्ट्रेलियाको उच्च अदालत ले असंवैधानिक घोषित गरेको थियो बैंक अफ न्यू साउथ वेल्स विरुद्ध कमनवेल्थ।^[९१]
• 2023 अष्ट्रेलियाको राजधानी क्षेत्रको सरकार राष्ट्रियकरण कलवरी अस्पताल, क्यानबेरा।

2.न्युजिल्याण्ड[सम्पादन गर्नुहोस्]

• 1945 बैंक अफ न्यूजील्याण्ड राष्ट्रियकरण गरिएको थियो। यो पछि 1992 मा राष्ट्रिय अस्ट्रेलिया बैंक लाई बेचियो।
• 2001 सरकारले Tranz Rail बाट Auckland रेलवे नेटवर्क खरिद गर्यो।
• 2003 श्रम सरकारले ठूलो आर्थिक इन्फ्युजनको सट्टामा दिवालिया भएको राष्ट्रिय वायु वाहक एयर न्युजिल्याण्ड मा 80% हिस्सेदारी लियो।
• 2004 देशको बाँकी रेल नेटवर्क टोल न्यूजील्याण्ड बाट खरिद गरिएको हो, पहिले ट्रान्ज रेल थियो। एउटा नयाँ राज्यको स्वामित्वमा रहेको उद्यम, ONTRACK, रेल पूर्वाधारलाई कायम राख्न स्थापना गरिएको थियो।
• 2008 टोल न्यूजील्याण्डको रोलिङ स्टक र फेरीहरू खरिद गरियो, रेल प्रणालीलाई राज्यको स्वामित्वमा ल्याएर, किवीरेल नामकरण गरियो।

3.पपुवा न्यू गिनी[सम्पादन गर्नुहोस्]

4.पलाउ[सम्पादन गर्नुहोस्]

5.माइक्रोनेसिया[सम्पादन गर्नुहोस्]

6.मार्शल टापुहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

7.नाउरु[सम्पादन गर्नुहोस्]

8.भानुआतु[सम्पादन गर्नुहोस्]

9.सोलोमन टापुहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

10.किरिबाटी[सम्पादन गर्नुहोस्]

11.टुभालु[सम्पादन गर्नुहोस्]

12.टोंगा[सम्पादन गर्नुहोस्]

13.फिजी[सम्पादन गर्नुहोस्]

14.सामोआ[सम्पादन गर्नुहोस्]

संयुक्त राष्ट्र संघमा सदस्य नरहेका देशहरुमा राष्ट्रियकरण[सम्पादन गर्नुहोस���]

1.कोसोभा[सम्पादन गर्नुहोस्]

2.प्यालेस्टाइन[सम्पादन गर्नुहोस्]

3.पश्चिमी सहारा[सम्पादन गर्नुहोस्]

4.टर्कीस साइप्रस[सम्पादन गर्नुहोस्]

5.ताइवान[सम्पादन गर्नुहोस्]

6.भ्याटिकन सिटी[सम्पादन गर्नुहोस्]

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

"https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=राष्ट्रियकरण&oldid=1235197" बाट अनुप्रेषित