Hopp til innhald

Smetana

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Ei skål borsj med smetana.

Smetana er eit mjølkeprodukt frå Sentral- og Aust-Europa som blir framstilt av uhomogenisert syrna fløyte. Det har blitt hevda at smetana er eit produkt av russisk opphav.[1] Smetana minner om crème fraîche (28 % feitt), men sidan det ikkje har blitt homogenisert, skil det seg ikkje når det blir kokt eller brukt i varme rettar.[1] Dei mest anvende smetana-variantane har 15–30 % feittinnhald,[2] og er meir syrlege enn crème fraîche.[1]

Feittinnhaldet i smetana varierar frå 10 til 70 %. Dei mest alminnelege smetana-variantane som er til sals i supermarknadane har 10–40 % feittinnhald. Tilsetjing av fortjukkingsmiddel som gelatin er ikkje forboden, men er ikkje rekna som autentisk. Smetana-produkt tilsett gelatin og liknande blir sett av forbrukarar flest for å vere av lågare kvalitet og ueigna til matlaging, ettersom nokre rettar vil bli mislykka dersom ein nyttar smetana tilsett fortjukkingsmiddel.

Bruksområde

[endre | endre wikiteksten]
Blini med smetana og raud kaviar.

I mange austeuropeiske kjøken blir smetana brukt i forrettar, hovudrettar, supper og desserter. Til dømes kan det vere blanda i supper, grønsaks- og kjøtrettar,[3] servert med pelmeni eller pirogar, eller bli brukt som fyll i krydra pannekaker. Produktet kan også blandast med hytteost, lauk, paprika og anna krydder til ein pikant smøreost som blir eten på brød. Ettersom smetana i motsetnad til crème fraîche ikkje skil seg ved høge temperaturar, blir det blant anna nytta til kjøt- eller grønsaksgryterettar og andre rettar som krev ei lang tillagingstid i omnen.

Ungarske kokkar bruker smetana (ungarsk tejföl eller tejfel) i sausar som paprikas og i oppskrifter som skinke-fylte pannekaker (palacsinta). I dei seinaste tiåra har mange forbrukarar i stadig større grad spurt etter meieriprodukt med lågare feittinnhald. Difor har smaken og konsistensen til mange meieriprodukt blitt endra.[1] Nokre ungarske kokebøker anbefaler no å erstatte smetana med crème fraîche blanda med fløyte (38–40 % melkefett).[4]

Smetana er mykje utbreidd i det finske kjøken,[1] hovudsakleg i Karelen og Ingermanland.

Russland og Ukraina

[endre | endre wikiteksten]

I ukrainsk og russisk kjøken bruker ein ofte smetana som tilsetjing (garnityr) i borsj og andre supper, også som ingrediens i vareniki og pelmeni.

Schmand er typisk for nokre lokale tyske kjøken, særleg i Hessen og Thüringen. I tillegg til at ein bruker det i krydra rettar, blir det også brukt i kaker som Schmandkuchen og dessertar.

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Det finske meieriet Valio Ltd. om smetana Arkivert 23. oktober 2014 på Wayback Machine. (en)
  2. 2,0 2,1 OAO Petmol, et russisk mejeri, om fedtprocent i smetana Arkivert 3. mars 2021 på Wayback Machine. (ru)
  3. 3,0 3,1 June Meyers Authentic Hungarian Heirloom Recipes Cookbook (en)
  4. 4,0 4,1 Gundel, Karoly (1992). Gundel's Hungarian cookbook. Budapest: Corvina. ISBN 963-13-3600-X. OCLC 32227400.  side 17

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Commons har multimedium som gjeld: Smetana