Vejatz lo contengut

Agulha (Bocas de Ròse)

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Vila d'Occitània
Agulha
Éguilles
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Lo castèl d'Agulha.
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 34′ 10″ N, 5° 21′ 17″ E
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
315 m
280 m
140 m
Geografia politica
País  Provença
Parçan País d'Ais
Estat Bandièra de França França
Region
93
Provença Aups e Còsta d'Azur
Departament
13
Bocas de Ròse Armas dau Departament dei Bocas de Ròse
Arrondiment
131
Ais de Provença
Canton
1302
Ais de Provença Sud-Oest
Intercom
241300276
Comunautat d'Aglomeracion dau País d'Ais de Provença
Cònsol Robert Dagorne
(2014-2020)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
7 957 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

8 099 ab.
Densitat km² ? ab./km²
Autras informacions
Gentilici agulhenc, agulhenca
Còde postal 13510
Còde INSEE 13032
http://www.mairie-eguilles.fr

La vila d’Agulha[1] (Aguïo en grafia mistralenca[2]; Éguilles en francés) es una comuna provençala situada dins lo departament dei Bocas de Ròse e la region de Provença-Aups-Còsta d'Azur.

Agulha ocupa la cima d'un promontòri situat a un desenau de quilomètres au nòrd-èst d'Ais de Provença sus un prolongament dei solevaments geologics a l'origina de la formacion dau Mont Venturi. Aqueu prolongament marca lo limit entre la Vau de Lar situada au sud de la comuna e lo plan meridionau situat aau pè dei còlas de Trevaressa au nòrd. La vila es enviroutada per La Barbent, Sant Canat, Codoç, Lançon de Provença, Ventabren e Ais de Provença. A un territòri de 34,07 km² que son altitud varia de 140 a 315 m.

Lo nom occitan pus probable es Agulha [aˈgyjɔ, aˈɣyʎɔ] o, mens probable, Aguilha [aˈgijɔ, aˈɣiʎɔ]. Lei fònts son contradictòrias. Lo TDF de Frederic Mistral e mai d'un document dei sègles XIX e XX pòrtan Agulha (escrich <Aguïo> en nòrma mistralenca). Per còntra, l'enquista toponimica facha per Leis Amics de Mesclum, dins leis ans 1990, pòrta Aguilha e indica la pronóncia «aguiye» (en alfabet fonetic normau: [aˈgijə]; document policopiat sens data, entitolat Nom provençal des communes des Bouches-du-Rhône, per Guiu Martin, Pèire Simiand e Glaudi Barsotti, difusat dins l'encastre de l'associacion Leis Amics de Mesclum).

La preséncia umana es atestada sus lo site d'Agulha dempuei lo millenari III av. JC. Dins lo corrent de la segonda mitat dau millenari I av. JC, aquela preséncia venguèt importanta ambé l'existéncia de dos oppidums celtoligurs poblats per de Sallavis. En 124 av. JC, foguèron ansin destruchs pendent l'intervencion romana qu'entraïnèt la destruccion de l'oppidum d'Entremont e de la Confederacion dei Sallavis. Après la conquista romana, un vilatge galloroman se desvolopèt lòng de la Via Aureliana[3]. Pasmens, en causa de la manca de documents, son istòria es mau coneguda dins lo corrent dau periòde roman e son existéncia es pas segura après lei Grandeis Invasions Barbaras.

Au sègle X, de documents mencionan tornarmai l'existéncia d'un vilatge dich Castrum de Arquilla[4]. Sa populacion sembla febla mai son posicionament pròchi d'Ais de Provença ne'n faguèt una posicion estrategica. Fins a la destruccion dau castèu a la fin dau sègle XVI, lo luòc foguèt donc l'enjòc de luchas constantas, principalament entre lei còmtes de Provença e lei senhors dei Bauç e entre lei partits diferents dei guèrras de religion[3].

Après aqueu periòde, Agulha passèt sota lo contraròtle de l'Ostau dei Boièr d'Agulha[5] e conoguèt un periòde de creissença. En 1790, sa populacion èra de 1 800 abitants e lo vilatge venguèt capluòc de canton. Èra alora un centre agricòla de remarca e lo luòc de partença de certaneis itineraris de transumància.

La Revolucion Industrala dau sègle XIX entraïnèt de transformacions importantas de la societat d'Agulha en causa de l'aumentacion dei rendements e la concuréncia novèla entre industrias e artesans. La populacion demeniguèt donc a cha pauc (exòde rurau) e agantèt un minimom en 1936 ambé solament 726 abitants. Fins ais annadas 1950, la populacion demorèt ansin inferiora a 1 000 abitants avans de coneisser una aumentacion importanta dins l'orbita dau desvolopament d'Ais de Provença durant leis annadas 1950-1970 (55 000 abitants en 1954, 110 000 en 1975). D'efiech, en causa de sa posicion, lo territòri d'Agulha foguèt utilizat per installar una partida dei zònas d'activitat economica sextianas e lo fenomèn de periurbanizacion a entraïnat una multiplicacion per sièis de la populacion entre 1962 e 1997.

modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 7510, totala: 7737

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
2 561 2 500 2 594 2 442 2 280 2 168 1 970 1 885 1 766

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
1 758 1 780 1 704 1 551 1 343 1 143 946 895 966

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
853 881 843 708 763 758 728 777 827

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
1 181
2 016
3 033
4 473
5 950
7 127
7 491
7 544
7 604
7 820
2009 2010
7 607
7 822
7 554
7 783
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
Evolucion de la populacion 1962-2008
Evolucion de la populacion 1962-2008


Luòcs e monuments

[modificar | Modificar lo còdi]

Personalitat ligada a la comuna

[modificar | Modificar lo còdi]
Lei Manhans de Dieulofet

Liames extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]

Nòtas e referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02123518/document
  2. https://tdf.locongres.org/files/assets/common/page-substrates/page0063.jpg
  3. 3,0 et 3,1 Statistique du département des Bouches-du-Rhône. Tome second, 1824, p. 870.
  4. Statistique du département des Bouches-du-Rhône. Tome second, 1824, p. 869.
  5. Au sègle XVII, lo nom de l'Ostau èra francizat en Boyer d'Eguilles, en Boyer d'Aiguilles o en Boyer d'Aguilles.
  6. Pierredon vèn de la francizacion de l'occitan Puech redon.