Nacjonalizacja: Różnice pomiędzy wersjami
Wygląd
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
lit. |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 3: | Linia 3: | ||
'''Nacjonalizacja''' – forma upaństwowienia, poprzez przejęcie przez państwo praw własności ziemi, [[Przedsiębiorstwo|przedsiębiorstw]] i [[Kapitał (ekonomia)|kapitału]] na podstawie odrębnego aktu prawnego<ref name="PWN">{{encyklopedia PWN|id = 3945093|tytuł=nacjonalizacja|data dostępu=2018-12-11}}</ref>. <!-- W rzadkich przypadkach może to być również przejęcie [[mienie|mienia]] należącego do [[samorząd]]u. --> Nacjonalizacja przeprowadzana jest na podstawie [[Ustawa|ustaw]], których treść może wynikać z [[Umowa międzynarodowa|umów międzynarodowych]]. Nie należy mylić nacjonalizacji, która jest stosowana wobec określonej kategorii mienia lub osób, z [[wywłaszczenie (prawo)|wywłaszczeniem]], które dotyczy konkretnej osoby i konkretnej sprawy. |
'''Nacjonalizacja''' – forma upaństwowienia, poprzez przejęcie przez państwo praw własności ziemi, [[Przedsiębiorstwo|przedsiębiorstw]] i [[Kapitał (ekonomia)|kapitału]] na podstawie odrębnego aktu prawnego<ref name="PWN">{{encyklopedia PWN|id = 3945093|tytuł=nacjonalizacja|data dostępu=2018-12-11}}</ref>. <!-- W rzadkich przypadkach może to być również przejęcie [[mienie|mienia]] należącego do [[samorząd]]u. --> Nacjonalizacja przeprowadzana jest na podstawie [[Ustawa|ustaw]], których treść może wynikać z [[Umowa międzynarodowa|umów międzynarodowych]]. Nie należy mylić nacjonalizacji, która jest stosowana wobec określonej kategorii mienia lub osób, z [[wywłaszczenie (prawo)|wywłaszczeniem]], które dotyczy konkretnej osoby i konkretnej sprawy. |
||
Nacjonalizacja |
Nacjonalizacja być przeprowadzona za [[odszkodowanie]]m dla dotychczasowych właścicieli, z częściowym odszkodowaniem lub bez odszkodowania<ref name=PWN />. |
||
Przeciwieństwem nacjonalizacji jest [[prywatyzacja |
Przeciwieństwem nacjonalizacji jest [[prywatyzacja]]. |
||
== Wybrane nacjonalizacje == |
|||
== Najsłynniejsze akcje nacjonalizacji == |
|||
* Wszystkie przedsiębiorstwa prywatne w [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|bolszewickiej]] [[Rosja|Rosji]] w roku 1918 po rewolucji. |
* Wszystkie przedsiębiorstwa prywatne w [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|bolszewickiej]] [[Rosja|Rosji]] w roku 1918 po rewolucji. |
||
* [[Kolektywizacja w ZSRR|Gospodarstwa chłopskie]] w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Odebranie podczas kolektywizacji chłopom środków do życia i wszelkich artykułów żywnościowych, doprowadziło do [[Wielki głód na Ukrainie|klęski głodu]], która w latach 1932–1933 pochłonęła życie milionów ludzi. Autorem „wielkiej kolektywizacji” był [[Józef Stalin]]. Protestujących „[[kułak|kułaków]]” wysyłano do [[Gułag|łagrów]]. |
* [[Kolektywizacja w ZSRR|Gospodarstwa chłopskie]] w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Odebranie podczas kolektywizacji chłopom środków do życia i wszelkich artykułów żywnościowych, doprowadziło do [[Wielki głód na Ukrainie|klęski głodu]], która w latach 1932–1933 pochłonęła życie milionów ludzi. Autorem „wielkiej kolektywizacji” był [[Józef Stalin]]. Protestujących „[[kułak|kułaków]]” wysyłano do [[Gułag|łagrów]]. |
||
Linia 25: | Linia 25: | ||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
⚫ | |||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Zobacz też == |
|||
⚫ | |||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
Aktualna wersja na dzień 10:20, 30 lip 2024
Nacjonalizacja – forma upaństwowienia, poprzez przejęcie przez państwo praw własności ziemi, przedsiębiorstw i kapitału na podstawie odrębnego aktu prawnego[1]. Nacjonalizacja przeprowadzana jest na podstawie ustaw, których treść może wynikać z umów międzynarodowych. Nie należy mylić nacjonalizacji, która jest stosowana wobec określonej kategorii mienia lub osób, z wywłaszczeniem, które dotyczy konkretnej osoby i konkretnej sprawy.
Nacjonalizacja jest przeprowadzana w różnych powodów, od ideologicznych (socjalizm) po próby przeciwdziałania zawodnościom rynku[2]. Może być przeprowadzona za odszkodowaniem dla dotychczasowych właścicieli, z częściowym odszkodowaniem lub bez odszkodowania[1].
Przeciwieństwem nacjonalizacji jest prywatyzacja.
Wybrane nacjonalizacje
[edytuj | edytuj kod]- Wszystkie przedsiębiorstwa prywatne w bolszewickiej Rosji w roku 1918 po rewolucji.
- Gospodarstwa chłopskie w ZSRR. Odebranie podczas kolektywizacji chłopom środków do życia i wszelkich artykułów żywnościowych, doprowadziło do klęski głodu, która w latach 1932–1933 pochłonęła życie milionów ludzi. Autorem „wielkiej kolektywizacji” był Józef Stalin. Protestujących „kułaków” wysyłano do łagrów.
- Cała własność prywatna w Chinach w 1949 r. po rewolucji komunistycznej.
- Nacjonalizacja Kanału Sueskiego przez rząd Nasera w 1956 r. Spowodowała inwazję wojsk brytyjsko-francusko-izraelskich na Egipt.
- Cała własność prywatna w Kambodży w 1975 r. po zwycięstwie Czerwonych Khmerów Pol Pota. Właścicieli w większości wymordowano.
- Renault (odebrany Louisowi Renault po II wojnie światowej) za to, że przedsiębiorstwo produkowało uzbrojenie dla Niemców.
- W Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej: Bank of England, British Steel, British Coal, British Gas, British Rail, British Telecom, UK Electricity Supply Industry, British Leyland, Railtrack.
- Nacjonalizacja branży naftowej w Meksyku, Boliwii, Kuwejcie, Iranie, Arabii Saudyjskiej oraz Wenezueli.
- Przedsiębiorstwa prywatne na Kubie. Większość z nich należała do obywateli USA, co spowodowało nałożenie utrzymywanych nadal sankcji gospodarczych.
- Nacjonalizacja we Francji w 1982 r. części przemysłu (Thomson, Saint-Gobain-Pont-à-Mousson, Rhône-Poulenc, Pechiney-Ugine-Kihlmann, Sacilor, Usinor) i sektora finansów (Paribas, Suez, CIC, Crédit du Nord, Crédit Commercial de France, Banque Rotschild, Banque Worms, Banque La Hénin itd.).
- Holding prasowy Rumasa w Hiszpanii w 1983 r.
- Wywłaszczenie części kościelnych gruntów rolnych w Grecji w 1987 r.
Nacjonalizacja w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- Osobny artykuł:
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b nacjonalizacja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-12-11] .
- ↑ Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 218. ISBN 978-1-57660-351-2.