Przejdź do zawartości

Balhae

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Balhae
발해
渤海
Ilustracja
Nazwa chińska
Pismo uproszczone

渤海

Pismo tradycyjne

渤海

Hanyu pinyin

Bóhǎi

Wade-Giles

Po-hai

Nazwa koreańska
Hangul

발해

Hancha

渤海

Transkrypcja poprawiona

Balhae

Transkrypcja MCR

Parhae

Balhae, Parhae lub Bohai – historyczne państwo, istniejące w latach 698–926 na terenach Mandżurii, północnej Korei i Kraju Nadmorskiego[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Balhae powstało na terenach dawnego koreańskiego królestwa Goguryeo (Koguryŏ), które po najeździe chińskim w 668 roku zostało podzielone między Chiny Tang a Silla. Uważało się za spadkobiercę Goguryeo. Zostało utworzone w 698 roku zbiegłego z niewoli chińskiej koreańskiego generała Tae Jo-yŏnga. Jako król przyjął on imię Ko, a państwu nadał nazwę Jin (kor. 진국, chiń. ; pinyin zhèn). Po oficjalnym uznaniu niepodległości nowego państwa przez Chiny w 713 roku jego nazwę zmieniono na Balhae[1].

Balhae i jego sąsiedzi

Początkowo nowe państwo pozostawało w konflikcie ze swoim południowym sąsiadem Silla. Wojska Balhae dokonywały również wypadów zbrojnych na terytorium Chin, z których największym było złupienie Szantungu w 732 roku. W odpowiedzi, rok później, Tangowie sprzymierzeni z Sillą dokonali wspólnego najazdu na Balhae, zakończonego jednak klęską. Po tych wydarzeniach nastąpiła normalizacja stosunków pomiędzy obydwoma koreańskimi krajami, które pozostały mimo to chłodne; władcy prawie wcale nie wysyłali do siebie poselstw. Mimo to Balhae prowadziło aktywną politykę zagraniczną, utrzymując dyplomację z Japonią i Turkutami[2]. Dopiero na początku IX wieku doszło do zbliżenia z Chinami, które ostatecznie zaowocowało uznaniem przez Balhae zwierzchnictwa Tangów i opłacaniem trybutu[3].

Upadek Balhae nastąpił wraz z końcem dynastii Tang w Chinach i pojawieniem się koczowniczych Kitanów. Na początku X wieku państwo zostało poważnie osłabione serią kitańskich najazdów i ostatecznie im uległo w 926 roku. Następca tronu wraz ze znaczną częścią ludności uciekł na terytorium królestwa Goryeo (Koryŏ), gdzie zostali bardzo gościnnie przyjęci[4]. Księcia Balhae uznano za członka koreańskiej rodziny królewskiej, a władcy Goryeo uznali się za spadkobierców Balhae i w następnych latach podejmowali szereg nieudanych wypraw, mających na celu odzyskanie jego terytorium.

Społeczeństwo i gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Balhae znajdowało się pod silnymi wpływami kulturalnymi z Chin, wielu jego mieszkańców udawało się na studia do Państwa Środka. Posiadało pięć stolic, wzorowanych architektonicznie na chińskim Chang’anie[3]. Oprócz nich na terenie państwa znajdowało się około 80 ośrodków miejskich[potrzebny przypis], w tym Pjongjang[5].

Pięć stolic Balhae[6]
Stolica Balhae Prawdopodobne położenie Koordynaty pałacu
Shangjing Lonquanfu (Północna stolica) Ning’an, Heilongjiang 44°08′06″N 129°08′28″E/44,135000 129,141000
Zhongjing Xiandefu (Centralna stolica) Helong, Jilin 42°42′32,602″N 129°08′53,880″E/42,709056 129,148300
Donjing Longyuanfu (Wschodnia stolica) Hunchun, Jilin 42°51′22″N 130°16′55″E/42,856000 130,282000
Nanjing Nanhaifu (Południowa stolica) Hamgyŏng, Korea
Xijing Yalufu (Zachodnia stolica) Linjiang, Jilin

Kronika dynastii Tang (Xīn Táng shū, skompilowana w 1060), rozdział 219, mówi o Balhae:

Król Bohai wysyłał studentów do Uczelni w Stolicy [Chin] i nakazał im studiować systemy polityczne wszystkich er. W efekcie, państwo to rozkwitło za morzem. Miało pięć stolic, 15 prowincji i 62 powiaty. Północna stolica [Shangjing], położona na dawny terenie plemienia Sushen, nazywała się Longquanfu i zarządzała trzema powiatami: Long, Hu i Bo[6]

Biurokracja była wzorowana na chińskiej; koncentrowała się w miastach stołecznych i wykorzystywała pismo chińskie do zapisu lokalnego niechińskiego języka. Ustrój społeczny charakteryzował się wyraźnym podziałem klasowym, przejście z plebsu do arystokracji było w zasadzie niemożliwe. Szlachta zgrupowana była w wielkie klany, posiadające, w odróżnieniu od pospólstwa, nazwiska[7].

Gospodarka opierała się na rolnictwie i hodowli, a także wydobycie i przerób metali, zwłaszcza żelaza i miedzi. Wysoko rozwinięte było kowalstwo żelaza, sztuka zapożyczona prawdopodobnie od ludów tureckich. Produkty Balhae, jak konie, świnie, ziarno, konserwowane warzywa (podobne do kimczhi), perły, żeń-szeń, futra, wspominane w chińskich kronikach, były także typowe dla późniejszych państw w Mandżurii, jak Liao i Jin[7].

W okresie świetności Balhae było nazywane „prosperującym państwem na Wschodzie” (chiń. 海東盛國; pinyin hǎidōng shèngguó)[2].

Władcy Balhae[8]

[edytuj | edytuj kod]
 Zobacz więcej w artykule Władcy Korei, w sekcji Palhae.
# Imię Lata rządów Imię pośmiertne
Transkrypcja RR Han’gŭl, Hanja Transkrypcja RR Han’gŭl, Hanja
1 Dae Jo-yeong 대조영, 大祚榮 698–719 Go 고왕, 高王
2 Dae Mu-ye 대무예, 大武藝 719–737 Mu 무왕, 武王
3 Dae Heum-mu 대흠무, 大欽茂 737–793 Mun 문왕, 文王
4 Dae Won-ui 대원의, 大元義 793–794
5 Dae Hwa-yeo 대화여, 大華與 794 Seong 성왕, 成王
6 Dae Sung-rin 대숭린, 大嵩璘 794–808 Gang 강왕, 康王
7 Dae Won-yu 대원유, 大元瑜 808–812 Jeong 정왕, 定王
8 Dae Eon-ui 대언의, 大言義 812–817 Hui 희왕, 僖王
9 Dae Myeong-chung 대명충, 大明忠 817–818 Gan 간왕, 簡王
10 Dae In-su 대인수, 大仁秀 818–830 Seon 선왕, 宣王
11 Dae I-jin 대이진, 大彝震 830–857 Hwa 화, 和
12 Dae Geon-hwang 대건황, 大虔晃 857–871 An 안왕, 安王
13 Dae Hyeon-seok 대현석, 大玄錫 871–895 Gyeong 경왕, 景王
14 Dae Wi-hae 대위해, 大瑋瑎 895–906
15 Dae In-seon 대인선, 大諲譔 906–926 Ae 애왕, 哀王

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Lee i in. 2014 ↓, s. 62.
  2. a b Lee i in. 2014 ↓, s. 64.
  3. a b Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005, s. 22. ISBN 83-05-13407-5.
  4. Encyklopedia historyczna świata. Tom XI. Kraków: Wyd. Opres, 2002, s. 127. ISBN 83-85909-75-3.
  5. Lee i in. 2014 ↓, s. 63.
  6. a b Noboru Ogata: Shangjing Longquanfu, the Capital of the Bohai (Parhae) State. Kyoto University, 12-01-2007. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).
  7. a b Pamela Kyle Crossley: The Manchus. Oxford: Blackwell Publishers, 2002. ISBN 0-631-23591-4.
  8. Encyklopedia historyczna świata. Tom III. Kraków: Wyd. Opres, 2000, s. 399. ISBN 83-85909-61-3.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Lee InjaeI. i inni, Korean History in Maps, Cambridge University Press, 2014, s. 62–64 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  • Encyklopedia historyczna świata, t. III, Kraków: Wyd. Opres, 2000, s. 71–74, ISBN 83-85909-61-3.