Przejdź do zawartości

Buteo

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Buteo
Lacépède, 1799[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – myszołów królewski (B. regalis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

szponiaste

Rodzina

jastrzębiowate

Podrodzina

jastrzębie

Plemię

Accipitrini

Rodzaj

Buteo

Typ nomenklatoryczny

Falco buteo Linnaeus, 1758

Gatunki

27 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Buteo – rodzaj ptaków z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w obrębie rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na wszystkich kontynentach oprócz obszarów antarktycznych[25].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 35–71 cm, rozpiętość skrzydeł 74–161 cm; masa ciała samic 320–2050 g, samców 310–1400 g[25].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1799 roku francuski przyrodnik Bernard Germain de Lacépède w publikacji własnego autorstwa poświęconej klasyfikacji systematycznej ptaków[1]. Gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) myszołów zwyczajny (B. buteo).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Buteo: epitet gatunkowy Falco buteo Linnaeus, 1758; łac. buteo, buteonis ‘myszołów’[26].
  • Asturina: nowołac, asturina ‘jastrząb, jak jastrząb’, od nazwy rodzaju Astur Lacépède, 1799 (jastrząb)[27]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Asturia cinerea Vieillot, 1816 (= Falco nitidus Latham, 1790).
  • Limnaetus: gr. λιμνη limnē ‘bagno, mokradło’; αετος aetos ‘orzeł’[28]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Buteo buteo harterti Swann, 1919.
  • Archibuteo: gr. αρχων arkhōn ‘szef’, od αρχω arkhō ‘rządzić’; rodzaj Buteo Lacépède, 1799[29]. Gatunek typowy (wirtualne oznaczenie monotypowe): Falco lagopus Pontoppidan, 1763.
  • Triorchis: łac. triorchis ‘myszołów’, gr. τριορχης triorkhēs ‘myszołów’, od τρεις treis, τρια tria ‘trzy’; ορχις orkhis ‘jądro’[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Falco lagopus Pontoppidan, 1763.
  • Butaetes: rodzaj Buteo Lacépède, 1799; gr. αετος aetos ‘orzeł’[31]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Falco lagopus Pontoppidan, 1763.
  • Cerchne: gr. κερχνη kerkhnē ‘sokół, rodzaj jastrzębia’[32].
  • Craxirex: albo na podstawie nazwy rodzajowej Caracara Merrem, 1826 (karakara) (od zwyczajów jedzenia padliny) albo nazwy rodzajowej Crax Linnaeus, 1758 (czubacz) (od naziemnych nawyków, ogólnego wyglądu oraz czarno-brązowego upierzenia); łac. rex, regis ‘król’[33]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Polyborus galapagoensis Gould, 1837.
  • Butaquila: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Buteo Lacépède, 1799 oraz Aquila Brisson, 1760 (orzeł)[34]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Buteo leucocephalus Hodgson, 1845 (= Falco rufinus Cretzschmar, 1829).
  • Lagopus: epitet gatunkowy Falco lagopus Pontoppidan, 1763; gr. λαγωπους lagōpous, λαγωποδος lagōpodos ‘zającostopy, szorstkostopy’, od λαγως lagōs ‘zając’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’[35]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Falco lagopus Pontoppidan, 1763.
  • Hemiaetus (Hemiaetos): gr. ἡμι- hēmi- ‘pół, mały’, od ἡμισυς hēmisus ‘połowa’; αετος aetos ‘orzeł’[36]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Butaquila strophiata Hodgson, 1844 (= Falco lagopus Pontoppidan, 1763).
  • Poecilopternis: gr. ποικιλος poikilos ‘srokaty, barwny’ (cf. ποικιλις poikilis ‘rodzaj zięby’); πτερνις pternis ‘jastrząb’[37]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Falco latissimus Bonaparte, 1824 (= Sparvius platypterus Vieillot, 1823)[38].
  • Butaetos: rodzaj Buteo Lacépède, 1799; gr. αετος aetos ‘orzeł’[39]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Buteo leucurus J.F. Naumann, 1853 (= Falco rufinus Cretzschmar, 1829).
  • Buteola: rodzaj Buteo Lacépède, 1799; łac. przyrostek zdrabniający -ola[40]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Buteo brachyurus Vieillot, 1816.
  • Limnosalus: gr. λιμνη limnē ‘bagno, mokradło’; σαλη salē ‘opieka’ (por. σαλος salos ‘podrzucanie’)[41]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Falco rufinus Cretzschmar, 1829.
  • Onychotes: gr. ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur’ (por. ονυχοειδης onukhoeidēs ‘jak paznokieć’)[42]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Onychotes gruberi Ridgway, 1870 (= Buteo solilarius Peale, 1848).
  • Circobuteo: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: rodzaj Circus Lacépède, 1799 (błotniak) oraz Buteo Lacépède, 1799[43]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Buteo plumipes Hodgson, 1845 (= Buteo refectus Portenko, 1935).
  • Asturisca: rodzaj Asturina Vieillot, 1816; łac. przyrostek zdrabniający -isca[44].
  • Dromolestes: gr. δρομος dromos ‘biegacz’, od τρεχω trekhō ‘biegać’; λῃστης lēistēs ‘pirat, złodziej’, od λῃστευω lēisteuō ‘kraść’[45].
  • Pterolestes: gr. πτερον pteron ‘skrzydło’; λῃστης lēistēs ‘pirat, złodziej’, od λῃσ��ευω lēisteuō ‘kraść’[46]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Falco (Buteo) augur Rüppell, 1836[47].
  • Brewsteria: William Brewster (1851–1919), amerykański ornitolog[48]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Falco ferruginous M.H.C. Lichtenstein, 1838 (= Archibuteo regalis G.R. Gray, 1844).
  • Praedo: łac. praedo, praedonis ‘złodziej’, od praeda ‘łup’[49]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Falco buteo Linnaeus, 1758.
  • Coryornis: Charles Barney Cory (1857–1921), amerykański przedsiębiorca, kolekcjoner, ornitolog; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos ‘ptak’[50]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Rupornis ridgwayi Cory, 1883.
  • Amplibuteo: łac. amplus ‘duży’; buteo, buteonis ‘myszołów’[51]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Amplibuteo hibbardi Campbell, 1979.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki[52]:

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu Kuby[53]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nowa nazwa dla Buteo Lacépède, 1799.
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Hemiaetus Hodgson, 1844.
  3. ↑ Nowa nazwa dla Asturina Vieillot, 1816.
  4. ↑ Nowa nazwa dla Craxirex Gould, 1839.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b B.G. de Lacépède: Tableau des sous-classes, divisions, sous-divisions, ordres et genres des oiseaux. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 4. (fr.).
  2. ↑ L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 24. (fr.).
  3. ↑ T.E. Bowdich: Excursions in Madeira and Porto Santo, during the autumn of 1823, while on his third voyage to Africa. London: G.B. Whittaker, 1825, s. 56. (ang.).
  4. ↑ C.L. Brehm. Uebersicht der deutßchen Vögelarten. „Isis von Oken”. 1828, s. 1269, 1828. (niem.). 
  5. ↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 84, 190. (niem.).
  6. ↑ R.-P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 83. (fr.).
  7. ↑ F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2, s. 123, 1837. (ang.). 
  8. ↑ J. Gould: Birds. W: Ch. Darwin: The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle, under the command of captain Fitzroy, R.N., during the years 1832 to 1836. Cz. 3: Birds. London: Smith, Elder & Co., 1838, s. 22. (ang.).
  9. ↑ L. Agassiz: Nomenclator zoologicus: continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842, s. 6. (łac.).
  10. ↑ a b B.H. Hodgson: Catalogue of Nipalese Birds, collected between 1824 an 1844. W: J.E. Gray: The zoological miscellany: to be continued occasionally. London: Published by Treuttel, Wurtz and Co., G.B. Sowerby, W. Wood, 1844, s. 81. (ang.).
  11. ↑ L. Fraser. The table three new species of Birds. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 12, s. 37, 1844. (ang.). 
  12. ↑ J.J. Kaup. Monographien der Genera der Falconidae. „Isis von Oken”. Jahrgang 1847, s. 325, 329, 1847. (niem.). 
  13. ↑ H.F. Moeschler. Bericht aus Sarepta. „Naumannia”. 3, s. 296, 1853. (ang.). 
  14. ↑ Ch.L. Bonaparte. Espèces nouvelles qu’il vient d’observer dans son récent voyage en Écosse et en Angleterre; il y ajoute quelques observations et rectifications relatives aux anciennes. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 41, s. 651, 1855. (fr.). 
  15. ↑ G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1855, s. 134. (ang.).
  16. ↑ P.W. von Württemberg. Verzeichniss Central-Africanischer und Nord-Africanischer Vögel. „Naumannia”. 7, s. 432, 1857. (niem.). 
  17. ↑ R. Ridgway. A New Classification of the North American Falconidæ, with Description a of Three Now Species. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 22, s. 142, 1870. (ang.). 
  18. ↑ T.C. Jerdon. Supplementary Notes to ‘The Birds of India.’. „The Ibis”. Third series. 1, s. 340, 1871. (ang.). 
  19. ↑ C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen: försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1873, s. 107. (łac.).
  20. ↑ a b C.J. Sundevall. Förnyad anordning av Dagrovfoglarna (Dispositio nova Accipitrum Hemeroharpagorum). „Öfversigt Konglica Svenska Vetenskaps-Akademiens nya Handlingar”. 31 (2), s. 27, 1874. (szw.). 
  21. ↑ G.V. Maynard: The birds of eastern North America: with original descriptions of all the species which occur east of the Mississippi River, between the Arctic circle and the Gulf of Mexico, with full notes upon their habits, etc.. Wyd. 2. Newtonville: C.J. Maynard & co., 1896, s. 691. (ang.).
  22. ↑ O. Kleinschmidt. Nomenklatorisches und Systematisches. „Falco”. 13 (2), s. 10, 1917. (niem.). 
  23. ↑ R. Ridgway. Diagnosis of a new genus of Buteonine Hawks (Coryornis, gem.nov). „The Auk”. 42 (4), s. 585, 1925. DOI: 10.2307/4075001. (ang.). 
  24. ↑ K.E. Campbell: The non-passerine Pleistocene avifauna of the Talara Tar Seeps, northwestern Peru. Toronto: Royal Ontario Museum, 1979, s. 77, seria: Life sciences contributions, nr 118. ISBN 0-88854-230-5. (ang.).
  25. ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.accipi1.01 [dostęp 2024-08-09] (ang.), Buteo. Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  26. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Buteo [dostęp 2024-08-10].
  27. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Asturina [dostęp 2024-08-10].
  28. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Limnaetus [dostęp 2024-08-10].
  29. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Archibuteo [dostęp 2024-08-10].
  30. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Triorchis [dostęp 2024-08-10].
  31. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Butaetes [dostęp 2024-08-10].
  32. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Cerchne [dostęp 2024-08-10].
  33. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Craxirex [dostęp 2024-08-10].
  34. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Butaquila [dostęp 2024-08-10].
  35. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Lagopus [dostęp 2024-08-10].
  36. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Hemiaetus [dostęp 2024-08-10].
  37. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Poecilopternis [dostęp 2024-08-10].
  38. ↑ G.R. Gray: The genera of birds, comprising their generic characters, a notice of the habits of each genus, and an extensive list of species referred to their several genera. Cz. 1. London: Longman, Brown, Green, and Longmans, 1849, s. 12. (ang.).
  39. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Butaetos [dostęp 2024-08-10].
  40. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Buteola [dostęp 2024-08-10].
  41. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Limnosalus [dostęp 2024-08-10].
  42. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Onychotes [dostęp 2024-08-10].
  43. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Circobuteo [dostęp 2024-08-10].
  44. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Asturisca [dostęp 2024-08-10].
  45. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Dromolestes [dostęp 2024-08-10].
  46. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pterolestes [dostęp 2024-08-10].
  47. ↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the Accipitres, or diurnal birds of prey, in the collection of the British Museum. Cz. 1. London: Printed by order of the Trustees, 1874, s. 458, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).
  48. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Brewsteria [dostęp 2024-08-10].
  49. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Praedo [dostęp 2024-08-10].
  50. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Coryornis [dostęp 2024-08-10].
  51. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Amplibuteo [dostęp 2024-08-10].
  52. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2024-04-07). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-08-10].
  53. ↑ W. Suárez. The fossil avifauna of the tar seeps Las Breas de San Felipe, Matanzas, Cuba. „Zootaxa”. 4780 (1), s. 1–53, 2020. DOI: 10.11646/zootaxa.4780.1.1. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Buteo&oldid=74516307”