Przejdź do zawartości

Chańcza (zbiornik wodny)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zalew Chańcza
Ilustracja
Widok z plaży w Życinach
Państwo

 Polska

Rzeka

Czarna Staszowska

Data budowy

1974–1984

Data uruchomienia

1984

Pojemność całkowita

40 mln m³

Powierzchnia

3,4 km²

Głębokość

3-11 m

Funkcja

retencyjna

Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko centrum na prawo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Zalew Chańcza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Zalew Chańcza”
Ziemia50°39′05″N 21°02′49″E/50,651389 21,046944

Zalew Chańczazbiornik retencyjny na Czarnej Staszowskiej, zlokalizowany w pobliżu miejscowości Chańcza w południowo-wschodniej części województwa świętokrzyskiego, w widłach utworzonych przez drogi wojewódzkie nr 756 i 764. Południowa część zbiornika leży w powiecie staszowskim (14 km od Staszowa), północna w powiecie kieleckim (kilka km na południe od Rakowa).

Morfometria

[edytuj | edytuj kod]
Zapora
Lewy brzeg zalewu z plażą i polem namiotowym. W tle domki letniskowe

Zalew Chańcza położony jest na wysokości 216,8 m n.p.m. Obszar zalewu obejmuje tereny otuliny Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego i Chmielnicko-Szydłowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Teren wokół zalewu jest lekko pofałdowany.

Zalew powstawał przez 10 lat, od 1974 do 1984 roku. Powierzchnia lustra wody to 340 ha. Maksymalna pojemność zbiornika wynosi 40 mln m³ wody. Głębokość (poza okresami suszy i powodzi) waha się od 11 metrów w pobliżu tamy do poniżej 3 metrów w północnych krańcach.

Zalew powstał przez zalanie fragmentu doliny rzeki Czarnej wraz z przylegającymi łąkami, pastwiskami i kilkoma zabudowaniami. Tereny były miejscami zakrzaczone i porośnięte lasem. Krzewy i drzewa wycięto, zostawiając jednak pnie. Budowle (młyn, mostek, nasyp drogowy) częściowo rozebrano i wyburzono, ich pozostałości, pokryte w większości osadem rzecznym znajdują się na dnie jeziora. Dno zalewu jest przez to zróżnicowane, pełne wypłyceń i głębi. Przeważnie piaszczyste, z wyjątkiem rozlewisk w okolicach Rakowa. Po obfitych opadach pojawiają się osady naniesione przez zasilające rzeki i strumienie.

Przyroda

[edytuj | edytuj kod]

Północne krańce zalewu porastają rośliny wynurzone, między innymi trzcina i pałka wodna. Na większości płycizn, których głębokość nie przekracza 2 m można spotkać roślinność podwodną. Przeważnie łagodne i suche brzegi porośnięte są lasem sosnowym, dzięki czemu panują dobre warunki do biwakowania. Zorganizowany jest szereg płatnych pól namiotowych z dostawą wody pitnej i wywozem śmieci.

Potencjał ekologiczny wód w 2021 (częściowo na podstawie danych z roku 2018) oceniono jako słaby. Zadecydował o tym stan fitobentosu, podczas gdy stan fitoplanktonu sklasyfikowano jako umiarkowany, a zoobentosu jako dobry. Parametry fizykochemiczne mieściły się w pierwszej klasie. W tym samym czasie stan chemiczny sklasyfikowano jako poniżej dobrego ze względu na przekroczenie norm dla PBDE i heptachloru w tkankach ryb i benzo(a)pirenu w wodzie[1].

Turystyka i wędkarstwo

[edytuj | edytuj kod]

Zalew spełnia istotną rolę rekreacyjną dla okolicznej ludności, daje możliwość kąpieli (2 kąpieliska w sezonie strzeżone przez ratowników WOPR), pływania rowerem wodnym, kajakiem czy łódką, uprawiania windsurfingu, sportów motorowodnych i wędkarstwa. Akwen należał do najlepszych w Polsce łowisk sandacza, jednak liczba tych ryb czasowo ulega zmianom. Oprócz tego występują tu: okoń, szczupak i boleń[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2016-2021 na podstawie monitoringu – tabela [xlsx], Portal jakości wód GIOŚ [dostęp 2024-05-27].
  2. Sebastian Kowalczyk, G... chłopu nie zegarek, w: Wiadomości Wędkarskie, nr 9/2016, s.68-69, ISSN 0137-8104

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]