Przejdź do zawartości

Denis Urubko

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Denis Urubko
Dienis Urubko
Ilustracja
Denis Urubko (2010)
Data i miejsce urodzenia

29 lipca 1973
Niewinnomyssk

Zawód, zajęcie

sportowiec, himalaista

Narodowość

rosyjska

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Strona internetowa

Denis[a] Wiktorowicz Urubko (ros. Денис Викторович Урубко; ur. 29 lipca 1973 w Niewinnomyssku) – himalaista i instruktor wspinaczki, były żołnierz armii Kazachstanu, zdobywca Korony Himalajów i Karakorum. Miał obywatelstwo radzieckie, a następnie kazachskie; od 2013 ma obywatelstwo rosyjskie i od 2015 polskie.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Kraju Stawropolskim na obszarze Rosyjskiej FSRR w Związku Radzieckim. Pierwotnie posiadał obywatelstwo radzieckie. Po rozpadzie ZSRR w 1993 przerwał studia w Instytucie Sztuki we Władywostoku, przeniósł się do Kazachstanu, gdzie podjął służbę wojskową w Ałma-Acie i pracę w miejscowym klubie CSKA[1][2]. Przyjął obywatelstwo kazachskie, z którego zrezygnował w 2012[3]. W tym samym roku, po odejściu ze służby w wojsku kazachskim, opuścił Kazachstan, po czym w 2013 przyjął obywatelstwo rosyjskie i przeniósł się do Riazania[1][4]. W 2014 podjął starania o przyznanie obywatelstwa polskiego[5], akt nadania wręczono mu 12 lutego 2015[6].

W 2014 podjął współpracę z biurem mówców Celebrity Speakers Associates[7].

Jest po raz piąty żonaty[8]. Ma ośmioro dzieci[9]. Zamieszkał we włoskim Nembro[10].

Wystąpił w 12. edycji programu Taniec z gwiazdami[11]

Osiągnięcia

[edytuj | edytuj kod]

Mistrz sportu klasy międzynarodowej, wielokrotny zwycięzca mistrzostw WNP, Kazachstanu i Kirgistanu w kategorii wysokościowych, technicznych i zimowych wejść w górach. W latach 1998–2001 był wybierany najlepszym alpinistą w Kazachstanie, a w latach 1997–1999 wygrał zawody na szybkość rozgrywane na Szczycie Amangeldiego (kaz. Амангелді шыңы, 4000 m). W 1999 w ciągu 42 dni zdobył wszystkie pięć szczytów wymaganych dla uzyskania tytułu Śnieżnej Pantery, wspinając się razem z Simone Moro (zdobył tylko cztery z pięciu szczytów), Mario Curnisem i Andriejem Mołotowem. Jego partnerem wspinaczkowym był także Siergiej Samojłow.

Został pierwszym wspinaczem z WNP, który w latach 2000–2009 jako piętnasty człowiek w historii zdobył wszystkie 14 ośmiotysięczników świata – tak zwaną Koronę Himalajów i Karakorum – i jako ósmy na świecie dokonał tego bez użycia butli tlenowych. Łącznie wykonał 21 wejść na ośmiotysięczniki. Oprócz tego zdobył 10 szczytów siedmiotysięcznych i ma w swoim dorobku 34 wejścia solowe.

Do jego największych osiągnięć należą pierwsze wejścia zimowe na dwa ośmiotysięczniki: Makalu 9 lutego 2009 z Simone Moro, Gaszerbrum II 2 lutego 2011 z Moro i Amerykaninem Cory Richardsem[12], a także wytyczenie nowej drogi (wejście w stylu alpejskim; w parze z Borysem Dedeszką) w 2009 na Czo Oju.

Uzyskał tytuł instruktora wspinaczki i alpinizmu Polskiego Klubu Alpejskiego.

27 stycznia 2018 Denis Urubko, wspólnie z Adamem Bieleckim, Piotrem Tomalą i Jarosławem Botorem, przerwał zimową wyprawę na K2 i wziął udział w akcji ratowniczej na Nanga Parbat, której celem była pomoc schodzącym ze szczytu Élisabeth Revol i Tomaszowi Mackiewiczowi. Bielecki i Urubko, wspinając się w godzinach nocnych, dotarli do Revol i sprowadzili ją do obozu, a następnie z pomocą Botora i Tomali niżej do helikoptera (dojście do Mackiewicza, z uwagi na ekstremalne warunki pogodowe, nie było możliwe)[13][14]. Akcja ratunkowa odbiła się szerokim echem w polskich i zagranicznych[15][16][17] mediach i została doceniona za bohaterstwo uczestników[18].

Lista osiągnięć

[edytuj | edytuj kod]

Himalaje i Karakorum

[edytuj | edytuj kod]
  • 24 maja 2000 – Mount Everest
  • 23 maja 2001 – Lhotse
  • 13 sierpnia 2001 – Gaszerbrum I
  • 20 sierpnia 2001 – Gaszerbrum II
  • 13 maja 2002 – Kanczendzonga, strona południowa
  • 25 października 2002 – Sziszapangma
  • 17 czerwca 2003 – Nanga Parbat, drogą Kinshofera
  • 18 lipca 2003 – Broad Peak
  • 30 maja 2004 – Annapurna
  • 25 lipca 2005 – Broad Peak, nowa droga
  • 25 kwietnia 2006 – Manaslu
  • 8 maja 2006 – Manaslu, nowa droga
  • 2 maja 2007 – Dhaulagiri
  • 2 października 2007 – K2
  • 12 maja 2008 – Makalu
  • 9 lutego 2009 – Makalu, pierwsze zimowe wejście (wraz z Simone Moro)
  • 11 maja 2009 – Czo Oju, nowa droga, styl alpejski (wraz z Borysem Dedeszką)
  • 16 maja 2010 – Lhotse, nowa droga, solo
  • 2 lutego 2011 – Gaszerbrum II, pierwsze zimowe wejście (wraz z Simone Moro i Cory Richards)[12]
  • 19 maja 2014 – Kanczendzonga, od strony północnej, kierownik wyprawy międzynarodowej
  • 18 lipca 2019 – Gaszerbrum II, bez tlenu, droga normalna
  • 1 sierpnia 2019 – Gaszerbrum II, nowa droga, bez tlenu, solo
  • 19 lipca 2022 – Broad Peak, bez tlenu, droga normalna, solo
  • 23 lipca 2022 – Gaszerbrum II, bez tlenu, droga normalna, solo
  • 29 lipca 2022 – K2, bez tlenu, droga normalna, solo

Rekordy

[edytuj | edytuj kod]
  • 1999 rok, grudzień – rekordowy czas (1 godzina 15 min 42 sekundy) w corocznych biegach na Szczyt Amangeldiego, dedykowanych pamięci Anatolija Bukriejewa, w okolicach Ałmaty
  • 2000 rok, sierpień  – w ramach I Międzynarodowego Górskiego Festiwalu „Chan Tengri 2000” dwukrotnie był na szczycie, za drugim razem – podczas zawodów wejścia na czas od bazy na wysokości (4000 m) do szczytu   (7010 m) – pokonał w czasie 7 godzin 40 min
  • 2001 rok, 21 sierpnia – wszedł na czas w Karakorum na ośmiotysięcznik Gaszerbrum II od obozu pierwszego (5800 m) do szczytu (8035 m) w czasie 7 godzin 30 min (pobił rekord Anatolija Bukriejewa z 1997 roku o 2 godziny)
  • 2006 rok, 14 września – ustanowił rekord w corocznych biegach na najwyższy szczyt Europy, Elbrus. Odcinek od Azau (początek wyciągu 2 400m) do zachodniego szczytu (5642 m) (kategoria „ekstremalna”) pokonał w czasie 3 godziny 55 min 58 sekund. Został nakręcony film o tych zawodach i rekordzie Urubki. Dopiero po czterech latach rekord ten pobił Andrzej Bargiel.
  • 2009 rok, 11 maja – wszedł na Czo Oju i tym samym został pierwszym alpinistą byłego ZSRR, który wszedł na wszystkie 14 ośmiotysięczników. Dokonał tego w przeciągu 9 lat i jest to najkrótszy czas na świecie pod względem wejść bez tlenu.

Praca społeczna

[edytuj | edytuj kod]
  • 2001–2012 – trener młodzieżowej sekcji alpinistycznej w Ałmaty
  • 2005–2010 – prezes Federacji Alpinizmu i Wspinaczki w Ałmaty
  • marzec 2010 – wiceprezes Federacji Alpnizmu i Wspinaczki Republiki Kazachstan, przewodniczący komisji ds. alpinizmu
  • październik 2010 – przewodniczący jury konkursu „Złoty Czekan Azji 2010” Seul, Korea Płd.
  • listopad 2012 – członek jury konkursu „Złoty Czekan Azji 2012”
  • marzec 2014 – członek jury „Piolet d’Or”, Francja

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • „Spor’t” («Спор’t»), Ałmaty, 2002
  • „Górski sezon” («Горный сезон») Ałmaty, 2005
  • „Szczyty wąwozu rzeki mała Ałmatynka” («Вершины Малоалматинского ущелья»), Ałmaty, 2008
  • „Akcent – góry” («Акцент-горы») Ałmaty, 2008
  • „Spacer samuraja” («Прогулка самурая»), Ałmaty, 2009
  • „Colpevole d’alpinismo” („Więzień alpinizmu”), „Priuli & Verlucca”, Milano 2010  Nagroda «Złoty Oset” ITAS-2011 (Włochy) w kategorii książki o alpinizmie spośród 108 pretendentów jako najlepszej, za realizm, przedstawienie świata alpinizmu
  • „Spacery w pionie” («Прогулки по вертикали»), Paulsen, Moskwa, 2011
  • „Skazany na góry” („Околдованный горами”), Mountain Quest, Ząbkowice Śląskie, Polska, 2011
  • „Reinkarnacja” («Рейнкарнация»), Riazań, 2012.
  • „Ecesso di Montagna”, Priuli & Verlucca, Milano, 2012 (zbiór artykułów, krótkich opowieści, napisane w różnych latach)
  • „Absurd Everestu” («Абсурд Эвереста»), Riazań, 2013
  • „Czekan porucznika”, Mountain Quest, Ząbkowice Śląskie, Polska, 2014

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
  • „Wszystko, co nas nie zabije, to nas wzmocni” («Все, что нас не убивает, делает нас сильнее») (o wspinaczce w Ałatau Zailijskim, 13 min)
  • Non stop 2” («Нон-стоп 2») (film o zimowym wejściu na Marmurową Ścianę w Tienszanie, 10 min)
  • „Pięć snów o Manasłu” («Пять снов Манаслу») (film o wejściach w Himalajach, 18 min)

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
  • „Złoty Czekan Azji” – czterokrotnie[20]
  • „Złoty Czekan” 2009 – za wejście na Czo Oju, nowa droga, styl alpejski, w parze z Borysem Dedeszką
  • „Złoty Czekan” 2010 – za najlepsze wejścia roku
  • Eiger Award 2009 – za pierwsze zimowe wejście na Makalu
  • Golden Piton (Złoty Hak) 2012 – nagroda amerykańskiego czasopisma „Climbing Magazine” za pierwsze zimowe wejścia na Gaszerbrum II
  • Złoty Order Komitetu Olimpijskiego Republiki Kazachstanu za wybitne osiągnięcia w sporcie (2009)
  • „Najlepszy sportowiec roku 2009” (Fundacja Rozwoju Sportu Kazachstanu).
  • „Superchampion” 2019 – za akcję ratunkowa na Nanga Parbat Elisabeth Revol i Tomasza Mackiewicza (plebiscyt Przeglądu Sportowego)
  • „Polski Złoty Czekan” 2020 – za wytyczenie nowej drogi na Gasherbrumie II, samotnie, bez radiotelefonu i dodatkowego tlenu[21]

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jest to spolszczenie imienia Денис – jego prawidłowa transkrypcja z języka rosyjskiego to Dienis.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Российский альпинист Денис Урубко получил гражданство Польши!. 4sport.ua, 2013-02-13. [dostęp 2018-01-30]. (ros.).
  2. Альпинист Денис Урубко, его дети, фото [online], sorgeproject.com [dostęp 2018-01-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-31] (ros.).
  3. Dominik Szczepański: Himalaizm. Polska energia dla Urubki. sport.pl, 2015-02-13. [dostęp 2018-01-30].
  4. Katarzyna Piwońska: W wysokich górach musisz być szczery. tvp.pl, 2013-09-27. [dostęp 2018-01-30].
  5. Irina Zawisza: Знаменитый русский альпинист хочет поднять на горной вершине польский флаг. radiopolsha.pl, 2014-09-25. [dostęp 2018-01-30]. (ros.).
  6. Uroczystość wręczenia Aktów Nadania Obywatelstwa Polskiego. duw.pl, 2015-02-12. [dostęp 2018-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-30)].
  7. Denis Urubko [online], Celebrity Speakers Polska [dostęp 2018-03-01].
  8. Monika Katarzyna Krupska, „Dla dzieci ojciec jest bardzo ważny”. Denis Urubko pierwszy raz nie o górach, a życiu, „kobieta.wp.pl”, 9 marca 2018 [dostęp 2018-05-12] (pol.).
  9. Urubko: „Lubię balansować na granicy śmierci”. tvn.pl. [dostęp 2018-03-14].
  10. Bartek Dobroch: Obywatel gór. polityka.pl, 2018-01-28. [dostęp 2018-01-30].
  11. Denis Urubko zatańczył, potem wziął gitarę i... zachwycił widzów „Tańca z gwiazdami” [online], Onet Sport, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2022-02-28] (pol.).
  12. a b Gasherbrum II zdobyty! Pierwsze zimowe wejście! [online], wspinanie.pl, 2 lutego 2011 [dostęp 2018-02-01].
  13. Podjęcie akcji ratunkowej po Tomka Mackiewicza niemożliwe. wspinanie.pl, 28 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-28].
  14. Nanga Parbat, Elisabeth Revol reached by Adam Bielecki and Denis Urubko. planetmountain.com, 27 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  15. Elisabeth Revol retrouvée sur un sommet de l’Himalaya par des alpinistes polonais. Le Monde Sport, 27 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-31]. (fr.).
  16. A. Garcia: Rescatada Elisabeth Revol en el Nanga Parbat, pero se descarta ir a por Mackiewicz. Marca, 27 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-29]. (hiszp.).
  17. French climber Elisabeth Revol rescued by Polish team from Nanga Parbat peak. Deutsche Welle, 27 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-29]. (ang.).
  18. Media na całym świecie pod wrażeniem akcji Polaków. sport.onet.pl, 28 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-28].
  19. Одиннацать дней и пять с половиной часов…
  20. Damian Granowski: Azjatycki Złoty Czekan dla Urubko i Durowa!. drytooling.com.pl, 2011-11-08. [dostęp 2021-02-09]. (pol.).
  21. Piotr Kaleta, Michał Kwaśniewski: Polski Złoty Czekan dla Denisa Urubki. Goryonline, 2020-09-24. [dostęp 2021-02-09]. (pol.).
  22. M.P. z 2019 r. poz. 804 – pkt 4.
  23. Odznaczenia dla uczestników akcji ratunkowej na Nanga Parbat. prezydent.pl, 10 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-10].
  24. Bielecki, Urubko, Tomala i Botor odznaczeni Legią Honorową!. wspinanie.pl, 2019-06-21. [dostęp 2019-08-18].
  25. Przemówienie z okazji święta narodowego 14 lipca 2019 r.. 2019-07-16. [dostęp 2019-08-18].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]