Przejdź do zawartości

Franciszek Brodniewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franciszek Brodniewicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 listopada 1892
Kwilcz, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

17 sierpnia 1944
Warszawa

Zawód

aktor

Lata aktywności

1912–1944

Franciszek Brodniewicz (ur. 29 listopada 1892 w Kwilczu, zm. 17 sierpnia 1944 w Warszawie) – polski aktor filmowy i teatralny.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Grób Franciszka Brodniewicza na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie

Syn krawca, ukończył gimnazjum w Poznaniu. Do I wojny światowej grał epizody w Teatrze Polskim w Poznaniu, a po jej zakończeniu grał w teatrach Bydgoszczy, Poznania, Łodzi i Lwowa. W końcu przeniósł się do Warszawy, gdzie grał w Teatrze Kameralnym, Teatrze Operetkowym, Teatrze Polskim i Teatrze Małym. W ostatnich latach przed wybuchem II wojny światowej zajmował się pracą filmową, nie był związany angażem z żadną sceną. Był czołowym amantem polskiego kina międzywojennego. Sławę przyniosły mu role w Trędowatej (1936), Wiernej rzece (1936) oraz Doktórze Murku (1939).

W czasie okupacji niemieckiej odmówił występowania w filmach tworzonych za pieniądze okupanta, odpowiadając w ten sposób na apel Związku Artystów Scen Polskich o niewspółpracowanie z hitlerowcami. Nie zgodził się zagrać w filmie Heimkehr (1941), który ukazywał negatywny obraz Polaków. W latach 1940–1944 występował w teatrzyku Na Antresoli. Pracował jako kelner w jednej z kawiarni w warszawskim Śródmieściu, gdzie z czasem awansował na kierownika sali.

W swoim mieszkaniu ukrywał Żydówkę Rachelę Adler, która dzięki temu przeżyła wojnę[1]. Pomógł w ucieczce sąsiadowi ściganemu przez Gestapo. Zmarł podczas powstania warszawskiego w swoim mieszkaniu przy ulicy Złotej 73, na skutek nieleczonej choroby wieńcowej, która wywołała zawał serca po tym, jak w podwórzu kamienicy wybuchła bomba lotnicza. Został pochowany przy swoim domu, a po ekshumacji na cmentarzu Bródnowskim (kwatera: 13B-V-18)[2][3].

Miejsce w kulturze popularnej

[edytuj | edytuj kod]

Mimo długiej kariery teatralnej nie zagrał roli, która przyniosłaby mu taką sławę, jaką dawał mu każdy z jego występów filmowych. Brodniewicz na tle amantów polskiego kina lat trzydziestych XX w. wyróżniał się dojrzałością i statecznością. Wcielał się w postacie, w których role kobiece zawsze miały oparcie, co dodatkowo budowało uwielbienie do niego żeńskiej części widowni. Jadwiga Smosarska tak opisywała Brodniewicza: „ma to wszystko, czego przeważnie naszym amantom brak: męskość, wzrost i postawa. Do tego głos ciepły i dźwięczny”[4].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W 1924 roku Brodniewicz poznał bibliotekarkę Helenę Thewsównę (1901–1982), córkę Oskara Thewsa i Marii z Reszczyńskich. Rok później parze urodziła się córka, Jadwiga Maria (1924–2012). Aktor uznał dziecko za swoją córkę dopiero 29 lipca 1930 r., w dzień swojego ślubu z Heleną. Żona oraz córka Brodniewicza mieszkały w Poznaniu, razem z siostrami aktora. W późniejszym okresie Helena pracowała jako kasjerka w kinie. Jadwiga Brodniewiczówna, wyjechała po wojnie do Stanów Zjednoczonych i zamieszkała na Florydzie; pracowała jako kosmetyczka. Otrzymała obywatelstwo amerykańskie i zmieniła nazwisko na Ada Kennedy. W 2005 r. wróciła do Polski, gdzie pozostała do swojej śmierci[5][6].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Instytut Pamięci Narodowej, Nie przeżył co czwarty [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2023-04-29] (pol.).
  2. Franciszek Brodniewicz – porzucił aktorstwo, by walczyć w Powstaniu Warszawskim [online], Aleteia Polska, 5 kwietnia 2020 [dostęp 2023-04-29] (pol.).
  3. Lista cywilnych ofiar powstania - Franciszek Brodniewicz [online], www.1944.pl [dostęp 2023-04-29] (pol.).
  4. Franciszek Brodniewicz - jeden z czołowych amantów przedwojennego kina - Historia - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2023-05-22] (pol.).
  5. Dojrzały amant z tajemnicą. Życie i kariera Franciszka Brodniewicza [online], histmag.org [dostęp 2023-02-26].
  6. n, Franciszek Brodniewicz. Profesjonalny dżentelmen [online], stare-kino.pl, 22 kwietnia 2019 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
  7. Wiesław Kot, Manewry miłosne. Najsłynniejsze romanse polskiego filmu. Wydawnictwo Poznańskie. Poznań 2016, s.29.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]